Tây Bắc ơi, người là mẹ của hồn thơ!

YBĐT - Tôi lấy câu thơ trong bài thơ “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên để làm tiêu đề cho bài viết - kết quả chuyến đi Tây Bắc của mình trong đầu năm 2010 này. Cho đến giờ phút này, nhớ lại cuộc hành trình Tây Bắc, tôi càng thấm thía câu thơ của Chế thi sĩ. Tây Bắc, có biết bao điều khiến lòng người xúc động. Những tên gọi gợi lên trong tôi cả một bề dầy văn hoá và lịch sử.

Từ vùng đất bốn mường

 

Nói đến Tây Bắc có lẽ không ai không nhắc tới câu “Nhất Thanh, nhì Lò, tam Than, tứ Tấc”. Bốn địa danh được xếp loại ấy là 4 cánh đồng. Có lẽ dân gian đã lấy tiêu chí về rộng, hẹp để xếp loại nhất, nhì…Còn riêng tôi, tôi thấy mường nào cũng đều xứng đáng nhất cả. Bốn mường ấy là kết quả của một công cuộc khai thiên lập địa vĩ đại của người dân Tây Bắc, đồng thời cũng là nơi tích tụ cả một bề dầy văn hoá và lịch sử của người Thái Tây Bắc.

 

Theo một câu chuyện cổ Thái thì ải Lậc Cậc (Bố khổng lồ) đã khai phá Mường Thanh làm ruộng mạ, sau đó vỡ thêm 3 mường (Mường Lò, Mường Than, Mường Tấc) làm ruộng để cấy lúa. Bốn mường ấy nay được chia đều cho 4 tỉnh: Điện Biên, Yên Bái, Lai Châu, Sơn La. Từ đó mà người Thái có ruộng để cấy, dân tộc Thái sinh sôi, phát triển và tạo nên cả một bề dầy văn minh lúa nước khác với nền văn minh lúa nước của vùng châu thổ sông Hồng. Câu tục ngữ “Thái ăn theo nước” có lẽ phát tích từ đó.

Trải qua quá trình lịch sử, người Thái có sự hội nhập trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam . Các tên gọi tiếp theo thể hiện vùng đất này đã gắn bó với cả nước. Năm 1748, nhà Lê đặt ra châu Ninh Biên thay cho tên gọi Mường Thanh. Năm 1841, nhà Nguyễn dùng tên Điện Biên thay cho Ninh Biên, có ý chỉ một biên ải vững chắc của Tổ quốc. Năm 1954, với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ - một trong những chiến thắng quan trọng nhất trong lịch sử dân tộc - Điện Biên đã trở thành biểu tượng về ý chí, nghị lực, trí tuệ, sức mạnh của con người Việt Nam. Hơn thế nữa nó còn là một tấm gương sáng cho các dân tộc bị áp bức vùng dậy đấu tranh giành độc lập, tự do. Cũng từ chiến thắng lẫy lừng này biết bao tên đất: Đèo Lũng Lô, Pha Đin, ngã ba Cò Nòi, Mường Phăng…; biết bao tên người: Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp, Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Tô Vĩnh Diện, Trần Can… mãi mãi đi vào lịch sử như những huyền thoại chói lọi nhất.

 

Đến xứ sở Hoa Ban

 

Nói đến Tây Bắc không ai là không nói tới hoa ban. Tôi lên Tây Bắc lần này đúng vào mùa hoa ban đang nở rộ. Những bông hoa 5 cánh màu trắng, nhị màu hồng, gân màu tím, búp hoa như búp tay của người con gái Thái tuổi trăng tròn. Một vẻ đẹp vừa sáng trong, vừa dịu mát, trữ tình. Nhưng muốn hiểu hết hoa hoa ban thì phải biết hoa ban đã gắn bó thân thiết đến như thế nào với con người Tây Bắc. Câu chuyện tình yêu vừa lãng mạn, thuỷ chung vừa bi thương của người con trai, con gái Thái được tưởng tượng thành nguồn gốc hoa ban. Không biết hoa ban có từ bao giờ, là loài hoa nội địa hay ngoại nhập? Nghe các nhà khoa học nói, hoa ban có nguồn gốc từ miền Nam Trung Quốc kéo dài tới tận ấn Độ. Nhưng kể cả là như thế đi thì khi hoa ban nhập tịch vào Tây Bắc Việt Nam nó đã trở thành thứ hoa mang đầy bản sắc Tây Bắc. Người Thái Tây Bắc coi dân tộc mình đã sinh ra thứ hoa này. Không mấy loài hoa lại có một truyền thuyết hay như thế về nguồn gốc của nó. Không những thế, hoa ban còn đi vào đời sống thường nhật của con người. Người Tây Bắc còn gọi đó là hoa rau, hoa thuốc. Bát canh hoa ban ngọt ngào, vị thuốc hoa ban thơm thảo phải chăng cũng đã góp phần làm nên cái điệu tâm hồn riêng của người con gái Thái. Vậy thì sao không gọi Tây Bắc là xứ sở hoa ban, cũng như thế giới đã từng gọi nước Nga là xứ sở Bạch Dương, nước Nhật là xứ sở của Anh Đào, Hà Lan là xứ sở của tulíp, Bungari là xứ sở của Hoa Hồng…

 

Nơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đất

Nay dạt dào chín trái đầu xuân

 

Đó là cảm giác của tôi khi đến thăm nhà ngục Sơn La và công trình thuỷ điện Sơn La. Nhà ngục Sơn La đã đi vào lịch sử như một vết nhọ trên khuôn mặt của chủ nghĩa thực dân và như một vết son chói lọi của những người cộng sản Việt Nam trong cuộc đấu tranh sinh tử với kẻ thù xâm lược. Thực dân Pháp đã xây dựng nhà ngục này từ năm 1908 để giam cầm những người tù cộng sản. Trong vòng 15 năm (từ năm 1930 đến 1945), đã có 1013 lượt chiến sỹ cộng sản bị giam cầm tại nhà ngục này. Nhìn những gì còn sót lại của nhà tù sau hơn một thế kỷ: những bức tường đá dầy cộp, những xà lim tăm tối, những bệ xi măng nhỏ hẹp, những chiếc cùm sắt đủ nói lên nơi đây thực sự là một địa ngục trần gian, một thứ “quan tài nắp mở” để thủ tiêu ý chí đấu tranh giành độc lập tự do của những người cộng sản. Nhưng chúng không thể ngờ rằng chính cái địa ngục trần gian này lại trở thành trường học cách mạng vĩ đại, bồi dưỡng cho Đảng ta những chiến sỹ cộng sản ưu tú. Ngay cả những người đã ngã xuống thì phẩm chất và ý chí kiên trung vẫn sống mãi như cây đào mang tên Tô Hiệu giữa nhà ngục vẫn lên xanh, tươi tốt.

 

Công trình thuỷ điện Sơn La, cách trung tâm thành phố chỉ vài chục cây số, bao gồm một hồ chứa khổng lồ với diện tích 224km2 đủ sức nước cho 6 tổ máy với công suất 2.400MW tạo nên một nguồn điện hàng năm tới 96,429 tỷ KWh, thuộc loại nhà máy thủy điện lớn nhất Đông Nam á. Hai hình ảnh: Nhà ngục và nhà máy thuỷ điện tưởng chừng như trái ngược nhau ấy lại thực sự cùng toát lên một bản lĩnh, một ý chí Việt Nam trong đấu tranh bảo vệ và lao động xây dựng đất nước.

Và chỉ ngần ấy thôi, Tây Bắc đã làm rung động trái tim tôi với biết bao cung bậc.  Tôi sẽ trở lại, nhất định sẽ trở lại, để được như “Nai về suối cũ/ Cỏ đón giêng hai/ Chim én gặp mùa…”.

Hiền Lương

Ý kiến bạn đọc

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Việt Nam ngày càng hút các đoàn làm phim ngoại

Việt Nam ngày càng hút các đoàn làm phim ngoại

Đà Nẵng - thành phố biển sôi động của miền Trung; Ninh Bình - vùng đất sở hữu nhiều di sản văn hóa và thiên nhiên tươi đẹp hay Phú Yên nơi “Hoa vàng trên cỏ xanh”… đang ngày càng khẳng định sức hút đặc biệt đối với các đoàn làm phim trong và ngoài nước.

Thanh niên bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc

Thanh niên bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc

Bí thư Trung ương Đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam Nguyễn Tường Lâm nhấn mạnh, thanh niên chính là cầu nối đưa văn hóa truyền thống vào đời sống hiện đại, đồng thời là lực lượng góp phần lan tỏa bản sắc Việt Nam ra thế giới.

Hạnh phúc của gia đình nhiều thế hệ

Ngày Gia đình Việt Nam (28/6): Hạnh phúc của gia đình nhiều thế hệ

Giữa nhịp sống hiện đại, việc nhiều thế hệ cùng chung sống dưới một mái nhà không còn phổ biến như trước. Tuy nhiên, vẫn có những gia đình lựa chọn giữ gìn nếp sống truyền thống ấy, không chỉ vì thuận tiện trong sinh hoạt mà còn bởi giá trị tinh thần to lớn và vì sự yêu thương, sẻ chia, gắn bó giữa các thế hệ.

Hà Trúc Linh trở thành tân Hoa hậu Việt Nam 2024

Hà Trúc Linh trở thành tân Hoa hậu Việt Nam 2024

Trong đêm chung kết cuộc thi Hoa hậu Việt Nam 2024 diễn ra tại thành phố Huế, cô gái Phú Yên Hà Trúc Linh đã chính thức đăng quang ngôi vị Hoa hậu Việt Nam 2024, kế nhiệm ngôi vị đầy vinh quang và thành công của Hoa hậu Huỳnh Thị Thanh Thủy.

Trao giải Cuộc vận động sáng tác ca khúc về Quốc hội và Hội đồng nhân dân cho 33 tác phẩm âm nhạc xuất sắc

Trao giải Cuộc vận động sáng tác ca khúc về Quốc hội và Hội đồng nhân dân cho 33 tác phẩm âm nhạc xuất sắc

Các tác phẩm với ca từ giàu hình ảnh, cảm xúc đã thể hiện sâu sắc vai trò của Quốc hội và Hội đồng nhân dân trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, phản ánh niềm tự hào và niềm tin của nhân dân về Quốc hội Việt Nam và người đại biểu dân cử.

Nghệ thuật đính cườm của người Xá Phó

Nghệ thuật đính cườm của người Xá Phó

Nghệ thuật đính cườm tạo thành hoa văn thổ cẩm trên váy áo của dân tộc Xá Phó mang vẻ đẹp riêng, tạo sức hấp dẫn trên trang phục, cũng như một số đồ dùng hằng ngày được thiết kế ứng dụng từ thổ cẩm của người Xá Phó như: túi thổ cẩm, khăn trải bàn, tranh treo tường…

Trung tâm hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh Lào Cai đạt thành tích xuất sắc tại Liên hoan “Tiếng kèn Đội ta” khu vực phía Bắc năm 2025

Trung tâm hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh Lào Cai đạt thành tích xuất sắc tại Liên hoan “Tiếng kèn Đội ta” khu vực phía Bắc năm 2025

Trong 2 ngày (23 - 24/6), tại tỉnh Quảng Bình, Liên hoan “Tiếng kèn Đội ta” các cung, nhà thiếu nhi, trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi khu vực phía Bắc năm 2025 đã diễn ra sôi nổi. Tham gia Liên hoan, đoàn thiếu nhi Trung tâm Hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh Lào Cai đã đạt thành tích xuất sắc.

fb yt zl tw