Khám phá đền mẫu Thác Bà và lễ hội mùa xuân

Đền dựa vào lưng núi, với thế bao quát đất trời, trông xa thấy rộng. Sau khi vượt vài trăm bậc đá này, đến sân đền. Từ đây du khách có thể phóng tầm mắt bao quát hết đập thủy điện và ngắm nhìn một vùng trời nước mênh mông, hữu tình. Khí hậu trong lành, mát mẻ do gió đưa lên từ mặt hồ sẽ tạo cảm giác thoải mái, nhẹ nhàng, thanh tịnh chốn linh thiêng. Với nguồn lợi hàng ngàn tấn cá tôm mỗi năm, vùng hồ còn là nơi quần tụ của 13 dân tộc nên cũng hội tụ màu sắc văn hóa đa dạng với những lễ hội truyền thống độc đáo của người Dao, Tày, Nùng, Cao Lan, Phù Lá... Đền Thác Bà thuộc thị trấn Thác Bà huyện Yên Bình đã được công nhận là di tích văn hoá lịch sử cấp tỉnh  từ năm 2004.

Đền Mẫu Thác Bà gắn với địa danh Thác Bà và cùng đất châu thổ sông Chảy, châu Thu Vật xưa phát triển thịnh vượng về kinh tế, văn hoá. Đền thờ mẫu và các vị thần thánh khác. ở đây hội tụ mọi hình thái văn hoá dân gian lễ hội phong phú của người Việt Nam, đền được nhân dân khắp vùng phủ Yên Bình xưa, nhân dân quanh vùng Tuyên Quang, Phú Thọ, Yên Bái đến gửi gắm niềm mong ước về cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Tuy đã được phục dựng lại nhưng đền vẫn giữ được dáng vẻ cổ xưa. Cảnh quan do con người và tạo hoá đắp đổi, tuy khiêm nhường về mặt vật chất nhưng công trình thực sự là một kỳ quan. Nó đẹp thơ mộng vừa thực, vắng ma không quạnh, lặng mà không đìu hiu, tĩnh động luôn hoà quện. Đền mang dáng dấp của Đền Hùng, Yên Tử, mênh mang mà giới hạn, sơn thuỷ hoang dã lại hữu tình, cổ kinh song vẫn hiện đại... Trong đền còn nhiều những hiện vật quý giá mang giá trị lịch sử, văn hoá.  Qua các triều đại, đền được 5 lần sắc phong.

Hàng năm, lễ hội đền Thác Bà  được tổ chức vào ngày 8 và 9 tháng  giêng âm lịch, hay còn gọi là lễ hội mùa xuân, là lễ hội lớn nhất trong năm. Đêm ngày mùng 8 tháng Giêng có lễ nấu và đánh chè kho. Nguyên liệu là đỗ xanh bỏ vỏ, rang lên nấu với mật mía, đánh chè kho bằng đôi mái chèo nhỏ, đôi trai gái đánh chè theo nhịp điệu chèo thuyền, những người xung quanh hát các bài hò chèo thuyền hoặc vui chơi tâm tình bên bếp lửa ở khu vực đền.

Đến ngày mùng 9 lễ hội diễn ra với lễ rước kiệu hoa kiệu võng và kiệu bát cống, rước lễ vật  gồm 8 mâm từ hồ Thác Bà lên gồm chè kho, bánh, hoa quả, và rước cá từ hồ Thác Bà vào. Có lẽ đặc sắc nhất là lễ rước cá, cá được bắt từ đêm mùng 8, sau đó chọn 2 con to đẹp nhất cho vào thúng sơn son rước lên đền để tế sống. Kiệu rước cá là kiệu song loan. Màn đặc sắc của lễ hội đền thờ mẫu là màn lên đồng viết chữ nôm lên mâm gạo, người hầu đồng ghi lại bài ca chầu. Lễ hội đền mẫu Thác Bà hội tụ những sắc thái văn hoá Kinh, Tày, Nùng của cư dân bản địa lâu đời.

Bên cạnh đó, phần hội cũng diễn ra sôi nổi với các trò chơi dân gian truyền thống của cộng đồng các dân tộc Tày, Kinh, Nùng, Dao, Cao Lan vùng Thác Bà, Sông Chảy như ném còn, đánh yến, chọi gà, vật, hội đánh đu...

Đến với lễ hội đền mẫu Thác Bà, du khách sẽ được thưởng thức những nét văn hoá độc đáo của vùng Thác Bà Sông Chảy, được nghe những tích sử gắn với truyền thống chống giặc ngoại xâm của ông cha, để được về với miền trong xanh thanh tịnh, và để cầu mong một năm nhiều may mắn, hạnh phúc.

Thanh Ba - Đức Toàn