Lặng thầm sưu tầm vốn quý

YBĐT - Cho đến nay, người thương binh thầm lặng này đã sưu tầm và ghi lại được một khối lượng đồ sộ các loại hình văn hóa dân gian của người Tày, Nùng, Dao ở Lục Yên. Đáng quý nhất là trong bộ sưu tập của ông có nhiều bài hát, thể loại, nghi lễ của một số dân tộc đang có dấu hiệu thất truyền đã được ông ghi lại.

Trong nguồn tư liệu sưu tầm của ông Quy, hát khắp Tày có 172 bài; sưu tầm 117 bài hát then; dân ca của người Dao đỏ có 14 bài; cảnh quay nguyên gốc các thể loại: hát then, hát giao duyên, hát và lễ mừng thọ, lễ làm bụt, lễ cưới, lễ lên nhà mới của người Dao, Tày, Nùng là 25 clip; ảnh chụp hội diễn, các lớp dạy múa dân gian, hình ảnh con người và trang phục, lễ ra mắt làng văn hóa, các nghi lễ khác… tổng cộng có 1.614 file và ảnh đã in.

Ông Nguyễn Văn Quy sinh năm 1947 và quê gốc thuộc tỉnh Hà Tây cũ. Năm 1967, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ông lên đường nhập ngũ. Suốt những năm tháng trong quân ngũ, ông gắn bó với chiến trường Bình - Trị - Thiên khói lửa - một trong số những chiến trường khốc liệt nhất thời chống Mỹ. Tháng 2 năm 1968, ông bị thương khá nặng nhưng vẫn không rời chiến tuyến cho đến khi phục viên vào năm 1973. Trở về quê một thời gian, ông Quy cùng gia đình đi xây dựng kinh tế mới tại Lục Yên.

Ở vùng quê mới, cơ chế làm ăn còn nhiều khó khăn, ông Quy đã phải bươn trải nhiều nghề mưu sinh mà cuộc sống vẫn chẳng khá lên là mấy. Mãi sau này, cơ chế đổi thay, đời sống nhân dân dần khá lên, kéo theo nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng lớn nên ông Quy nghĩ đến việc mở hiệu bán và cho thuê băng đĩa phim, nhạc.

Một hôm bán hàng, bỗng dưng có một bà cụ người Tày đến hỏi: "Nhà chú có bán băng khắp coọi không?". Nghe vậy nhưng ông cũng chẳng hiểu khắp coọi là gì vì ông không hiểu tiếng và văn hóa của bà con dân tộc trong vùng. Ngay sau đó, nghe bà cụ giải thích, ông mới hiểu đó là một vốn quý trong kho tàng văn hóa của người Tày, Nùng còn rất ít người hát được và người dân bản địa hầu hết đều muốn được thưởng thức.

Từ suy nghĩ ấy, ông Quy trao đổi với Phòng Văn hóa huyện và báo cáo UBND huyện Lục Yên xin làm chương trình khắp coọi đầu tiên của huyện. Chương trình được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Yên Bái đồng ý, cấp giấy phép phát hành. Toàn bộ kinh phí thuê đài truyền hình quay phim, trả thù lao cho nghệ nhân, thuê dựng phim đều do ông lo liệu chi trả. Chương trình này đã khẳng định những thành công ban đầu và không ngờ nhân dân địa phương lại đón nhận nhiệt tình đến thế.

Có một điều thật thú vị là khi nghe có đĩa băng khắp coọi bán ở trên huyện thì bà cụ già năm xưa đã quay lại cửa hiệu của ông để tìm mua. Ông Quy mở đĩa khắp coọi về tục hát "Ví quan làng" trong đám cưới người Tày cho cụ nghe. Bỗng ông thấy bà cụ cứ lặng lẽ khóc thầm…

Ông Quy hỏi: "Vì sao cụ khóc?", hồi lâu bình tâm trở lại, bà cụ nói: "Cháu không hiểu được đâu. Đã mấy chục năm nay, bá mới được nghe lại bài hát này đấy nên bá cảm động lắm!". Sau rồi bà cụ giải thích, nội dung bài khắp này là lời của người mẹ dặn con gái trước khi về nhà chồng: "Con ơi, bao giờ trâu không ăn cỏ thì vợ chồng con mới được bỏ nhau/Con ơi, khi nào muối không còn mặn thì vợ chồng con mới được bỏ nhau".

Ngẫm lời bài hát thật sâu sắc, đầy ý nghĩa nhân văn và vốn văn hóa dân gian các dân tộc thật quý giá nên thành công này cùng hình ảnh một cụ già nghe hát và khóc tựa như một niềm khích lệ lớn lao, đặt dấu ấn đầu tiên cho niềm đam mê sưu tầm văn hóa của ông Quy. Ông quyết định đầu tư mua một ca-mê-ra, máy tính và lặng thầm tìm tòi, ghi lại nhiều thể loại văn hóa của nhiều dân tộc trong huyện.

Ông Quy tâm sự: "Trong mười mấy năm sưu tầm, tôi thấy công việc này như thể là cái nghiệp của mình. Càng làm càng thấy say mê và thấy nó như một phần không thể thiếu trong cuộc sống của bản thân. Đêm nằm ngủ dù không biết tiếng Tày nhưng không được nghe những giai điệu trong veo, trầm bổng, lắng sâu của khắp Tày là tôi không thể nào ngủ được".

Cho đến nay, người thương binh thầm lặng này đã sưu tầm và ghi lại được một khối lượng đồ sộ các loại hình văn hóa dân gian của người Tày, Nùng, Dao ở Lục Yên. Đáng quý nhất là trong bộ sưu tập của ông có nhiều bài hát, thể loại, nghi lễ của một số dân tộc đang có dấu hiệu thất truyền đã được ông ghi lại. Những tài sản vô giá ấy giờ đây ông đã bàn giao lại cho Ban Quản lý Di tích, Danh thắng thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh quản lý và khai thác trong nghiên cứu khoa học cũng như phổ biến văn hóa.

Lý do mà ông giao lại cho tỉnh là mấy năm gần đây, ông Quy thấy sức khỏe của mình sa sút rất nhiều do bệnh tật, di chứng thương tích chiến tranh. Bởi thế, ông chủ động làm việc ấy là nhằm đề phòng lỡ có rủi ro nào thì ông không kịp bàn giao lại những vốn quý ấy cho cơ quan chuyên môn…

Ông Tạ Xuân Hiếu - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Yên Bái cho rằng, nếu lập dự án và triển khai sưu tầm được một khối lượng đồ sộ tư liệu như thế này thì phải cần tới cả tỷ đồng. Vậy mà thương binh hạng 3/4 Nguyễn Văn Quy chỉ với tấm lòng yêu văn hóa dân gian đã lặng thầm không đòi hỏi một đồng thù lao nào để sưu tập được nguồn tư liệu vô giá ấy cùng với lời hứa: "Nếu còn khỏe, còn đi được thì tôi vẫn tiếp tục sưu tầm".

Hoàng Nhâm

Ý kiến bạn đọc

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Nắm tình hình Nhân dân về thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và giải phóng mặt bằng Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Nắm tình hình Nhân dân về thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và giải phóng mặt bằng Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Trong 2 ngày 24 - 25/6, đoàn công tác do đồng chí Nguyễn Thị Bích Nhiệm, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh làm Trưởng đoàn đã làm việc với cấp ủy, chính quyền, Ban thường trực Ủy Ban MTTQ Việt Nam các xã Châu Quế, Bảo Thắng và phường Lào Cai về nắm tình hình, tâm tư nguyện vọng của Nhân dân trong việc thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và giải phóng mặt bằng Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (đoạn qua tỉnh Lào Cai).

Hợp tác nghị viện tạo động lực thúc đẩy quan hệ đối tác toàn diện Việt Nam-Chile

Hợp tác nghị viện tạo động lực thúc đẩy quan hệ đối tác toàn diện Việt Nam-Chile

Khẳng định Việt Nam coi trọng đối tác toàn diện với Chile - quốc gia đầu tiên ở Mỹ Latinh ký Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với Việt Nam năm 2011, Đại sứ Việt Nam tại Chile đề xuất nhiều hướng hợp tác thiết thực, trong đó có lĩnh vực quốc phòng-an ninh, năng lượng tái tạo, thương mại-đầu tư và giao lưu nhân dân.

Lào Cai tham dự Hội nghị trực tuyến triển khai tổ chức Triển lãm thành tựu đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh

Lào Cai tham dự Hội nghị trực tuyến triển khai tổ chức Triển lãm thành tựu đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh

Sáng 25/7, Phó Thủ tướng Chính Phủ Mai Văn Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo Triển lãm thành tựu đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai tổ chức Triển lãm thành tựu đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025).

Ban Thường vụ Tỉnh ủy duyệt văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Mậu A và xã Bảo Thắng

Ban Thường vụ Tỉnh ủy duyệt văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Mậu A và xã Bảo Thắng

Sáng 25/7, dưới sự chủ trì của đồng chí Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai tổ chức họp duyệt văn kiện, chương trình, tài liệu Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Mậu A và xã Bảo Thắng, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Xây dựng lực lượng vũ trang tỉnh vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới

Xây dựng lực lượng vũ trang tỉnh vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới

Nhiệm kỳ qua, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 2, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, trực tiếp là Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Đảng bộ Quân sự tỉnh (Lào Cai, Yên Bái) đã lãnh đạo triển khai thực hiện toàn diện Nghị quyết Đại hội nhiệm kỳ 2020 - 2025, đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Phu nhân tham quan Bảo tàng Văn minh châu Phi

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Phu nhân tham quan Bảo tàng Văn minh châu Phi

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cộng hòa Senegal, sáng 24/7 theo giờ địa phương, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Phu nhân Nguyễn Thị Thanh Nga cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham quan Bảo tàng Văn minh châu Phi. Cùng tham quan có Chủ tịch Quốc hội Senegal El Malick Ndiaye và các Phó Chủ tịch Quốc hội.

Lào Cai: Họp Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực lần thứ nhất

Lào Cai: Họp Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực lần thứ nhất

Chiều 24/7, Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực tỉnh Lào Cai tổ chức hội nghị lần thứ nhất đánh giá kết quả công tác tháng 7, triển khai nhiệm vụ tháng 8 năm 2025. Đồng chí Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo Phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực tỉnh Lào Cai chủ trì hội nghị.

Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Lý Bình Minh khảo sát và làm việc tại xã Cát Thịnh

Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Lý Bình Minh khảo sát và làm việc tại xã Cát Thịnh

Sáng 24/7, Đoàn công tác của tỉnh do đồng chí Lý Bình Minh, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh làm Trưởng đoàn đã khảo sát và có buổi làm việc với xã Cát Thịnh về tình hình phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương và công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội Đảng bộ xã nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Giàng Thị Dung dự họp duyệt văn kiện Đại hội Đảng bộ các xã Lâm Giang, Châu Quế

Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Giàng Thị Dung dự họp duyệt văn kiện Đại hội Đảng bộ các xã Lâm Giang, Châu Quế

Tiếp tục chương trình công tác, chiều nay 24/7, đồng chí Giàng Thị Dung, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh dự họp duyệt văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ các xã Lâm Giang, Châu Quế.

Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Lào Cai: Thăm, tặng quà 43 gia đình chính sách và Bà mẹ Việt Nam Anh hùng

Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Lào Cai: Thăm, tặng quà 43 gia đình chính sách và Bà mẹ Việt Nam Anh hùng

Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh liệt sĩ (27/7/1948 – 27/7/2025), Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lào Cai và các đồn biên phòng đã tổ chức các đoàn công tác tới thăm, tặng quà gia đình chính sách và Bà mẹ Việt Nam Anh hùng trên địa bàn tỉnh.

Bí thư Tỉnh ủy Trịnh Xuân Trường tiếp công dân phiên đầu tiên sau hợp nhất tỉnh Lào Cai

Bí thư Tỉnh ủy Trịnh Xuân Trường tiếp công dân phiên đầu tiên sau hợp nhất tỉnh Lào Cai

Ngày 24/7, tại Trụ sở Tiếp công dân tỉnh, đồng chí Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh đã chủ trì tổ chức Phiên tiếp công dân định kỳ tháng 7/2025 - Đây là phiên tiếp công dân đầu tiên của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Lào Cai (mới).

fb yt zl tw