Đi dọc những miền quê của vùng đất quế Văn Yên, du khách sẽ cảm nhận được nơi đây như một bức tranh nhiều màu sắc được hội tụ bởi dáng hình của núi đồi trập trùng, của sông ngòi uốn lượn bên những nương quế xanh thẳm, của những con đường làng quanh co và những ngôi nhà quần tụ nơi xóm làng.
Nơi đây, những cánh rừng nguyên sinh, những nương quế trùng điệp xanh ngút ngàn, những thửa ruộng bậc thang, những cánh đồng lúa đã tạo nên một vùng quê thanh bình, đẹp như một bức họa.
Ở vùng quê Văn Yên, con người đã sinh cơ lập nghiệp từ bao đời và tạo dựng cho mình những nét văn hóa rất riêng, chỉ có ở vùng đất này. Trong đó, văn hóa ẩm thực là một nét văn hóa không thể thiếu và trở thành linh hồn của văn hóa dân gian Văn Yên.
Điều đặc biệt là những món ăn truyền thống của Văn Yên được tạo bởi từ chính bàn tay của người nông dân chân chất mà mộc mạc nghĩa tình. Tình yêu với đất và người, truyền thống lao động cần cù, thông minh, sáng tạo, tâm hồn phong phú đã giúp cư dân Văn Yên tạo ra nhiều sản vật đa dạng, tươi ngon, hấp dẫn, phục vụ nhu cầu của rất nhiều tầng lớp nhân dân, nuôi lớn bao thế hệ.
Ẩm thực vùng Quế Văn Yên khá phong phú. Sự phong phú ấy được hiện rõ ở sự đa dạng của các món ăn, ở tính chất vùng miền, mỗi vùng quê trong huyện lại có những món ăn đặc trưng mang đậm đà bản sắc.
Phải kể đến như cá tầm Nà Hẩu, cá mịt sông Hồng, gạo Chiêm Hương vùng Đại Phú An, gà đen Nà Hẩu, lợn cắp nách, vịt cổ xanh, cá suối, ốc suối, canh thuốc người Dao, thịt lợn muối chua, rượu men, bánh tẻ, bánh lẳng, bánh chuối, bánh gù, mèn mén (bột ngô)...
Dù cùng tên nhưng đó là những đặc sản không lẫn với bất cứ nơi nào. Hiện nay, những đặc sản này đang được người dân Văn Yên gìn giữ và phát triển nhằm cung cấp cho thị trường xa gần.
Để có những mâm cơm mang đậm màu sắc và dư vị truyền thống, tại các bản làng, đồng bào các dân tộc đã tự tay mình tìm kiếm những nguyên liệu có sẵn trên rừng, trong vườn nhà để chế biến món ăn chứ không mua những nguyên liệu bên ngoài.
Các món ăn đặc sắc của người Mông xã Nà Hẩu
Mùa nào thức đấy, các nguyên liệu dùng để làm nên các món luôn tươi ngon và đậm đà dư vị như măng rừng, cá suối, thịt lợn sấy, xôi lá màu, các loại bánh, rau rừng hái bên ven suối…
Sau khi đã có nguyên liệu, đồng bào tự tay mình chế biến món ăn theo những công thức truyền thống. Để có được những món ăn lạ miệng, người chế biến đã sử dụng kết hợp các loại gia vị trên rừng như hạt dổi, mắc khén, tiêu, ớt, các loại lá thơm và sáng tạo trong cách chế biến.
Trong những năm gần đây, Văn Yên chú trọng phát triển việc bảo tồn các giá trị văn hóa ẩm thực gắn với phát triển du lịch về cội nguồn. Điều đó làm cho ẩm thực truyền thống nơi đây được gìn giữ và tạo ấn tượng sâu đậm đối với du khách về với xứ sở của vùng đất Quế.
Với mục tiêu phục dựng, quảng bá, giới thiệu các món ẩm thực đặc sắc của các địa phương đến người dân và du khách thập phương, huyện Văn Yên sẽ lần đầu tiên tổ chức
Lễ hội ẩm thực vào ngày 26/3/2023 tại Khu nghỉ dưỡng Công ty TNHH Nam dược Đại Phú An ( thuộc tổ dân phố 10 thị trấn Mậu A, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái)
Lễ hội được tổ chức với nhiều hoạt động đặc sắc như: Hội thi ẩm thực; các gian hàng giới thiệu sản phẩm đặc sản, hữu cơ của mỗi địa phương; chương trình văn hóa văn nghệ, thi đấu thể dục thể thao và các hoạt động phụ trợ khác.
Điểm nhấn của Lễ hội là Cuộc thi "Đặc sắc ẩm thực vùng đất quế” với sự tham gia của 25 đội thi đến từ 25 xã, thị trấn trên địa bàn. Hội thi này nhằm giúp cho các địa phương trên địa bàn Văn Yên quảng bá, giới thiệu các món ẩm thực đặc sắc của các địa phương đến người dân và du khách thập phương.
Qua đó làm giàu thêm danh mục các món ẩm thực đặc trưng của huyện, từng bước đẩy mạnh sản xuất nguồn nguyên liệu, phát triển kinh doanh các món ẩm thực đáp ứng nhu cầu của thị trường, đặc biệt mở ra hướng đi mới về du lịch gắn với ẩm thực cho địa phương.
Hồng Vân
