>>Giữ gìn làn điệu dân ca Tày

>>Đàn tính - hồn dân ca dân vũ của người Tày

"Bản noọng tỏn vằn xuân mùa mấư/ Vui đảy mùa bắp khẩu tiêm sang/ Vui phong trào đảm đang bản noọng/ Hết kin đảy tốc cón bản cần…” (Bản em đón xuân ngày mùa mới/ Vui được mùa ngô lúa đầy sân/ Vui phong trào đảm đang bản em/ Làm ăn được vui trước bản người...).

Từng ngón tay nhịp nhàng lướt trên mặt đàn tính cùng lời hát vui tươi, tha thiết, các thành viên Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau thôn Trung Tâm, xã Xuân Lai, huyện Yên Bình ngân nga lời hát then chào đón mùa xuân mới.

Những ngày giáp tết Nguyên đán, chúng tôi về xã Xuân Lai, huyện Yên Bình - nơi còn lưu giữ đậm nét văn hóa truyền thống của cộng đồng người Tày vùng sông Chảy như: hát khắp, hát coọi, hát quan làng, hát phong slư và cây đàn tính được coi là "đặc sản” tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa người dân bản địa. 

Trong guồng quay cuộc sống hiện đại, nhiều người trẻ không còn mặn mà với những câu hát, điệu múa của dân tộc mình nếu không tìm cách bảo tồn. Với niềm trăn trở đó, Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau thôn Trung Tâm, xã Xuân Lai được thành lập với 52 thành viên để duy trì, tiếp nối niềm đam mê, tình yêu nghệ thuật hát then, đàn tính và truyền dạy cho thế hệ sau. 

Gắn bó máu thịt với mảnh đất quê hương, bà Vi Thị Linh - Chủ nhiệm Câu lạc bộ chia sẻ: "Hát then, đàn tính là bản sắc văn hóa truyền thống của người Tày bắt nguồn từ câu chuyện về cuộc sống giản dị, niềm vui trong lao động sản xuất, tình yêu thiên nhiên, tình yêu đôi lứa… ; điệu then cất lên đằm thắm, mượt mà, tiếng đàn tính trầm bổng ngân nga làm vơi bớt mệt nhọc sau một ngày lao động vất vả. Nhưng hát then, đàn tính là loại hình nghệ thuật dân gian khó học, muốn thể hiện đúng và hay đòi hỏi người học phải có năng khiếu, lòng kiên trì”. 

Không chỉ say sưa tìm hiểu, sưu tầm các làn điệu then, bà Linh còn miệt mài với nghề may trang phục truyền thống dân tộc Tày. Những bộ quần áo được bà nâng niu, tỉ mẩn từng đường kim, mũi chỉ với họa tiết đẹp mắt.

Tranh thủ những lúc nông nhàn, các thành viên trong Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau thôn Trung Tâm lại ngồi quây quần bên hiên nhà sàn say sưa tập luyện đàn tính và những làn điệu then. Vừa lướt đôi bàn tay điêu luyện trên cây đàn tính, vừa cất tiếng hát then, ông Hoàng Trung Kiên như đắm chìm vào làn điệu quê hương. Đã ngoài 60 tuổi nhưng ông luôn trân trọng, gìn giữ mạch nguồn văn hóa đã gắn bó với mình từ thuở bé. 

Ông Kiên tự hào nói: "Tôi tham gia CLB với mong muốn truyền dạy, chia sẻ hiểu biết của mình về hát then, đàn tính từ cách so dây, đánh đàn cho đến cách hát luyến láy nhằm khơi dậy đam mê, gìn giữ để văn hóa dân tộc Tày không bị mai một”. 

Cứ thế, những khúc hát then, đàn tính được truyền dạy cho thế hệ trẻ cùng gìn giữ, phát triển. Dù mới ra mắt nhưng Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau thôn Trung Tâm đã tích cực hoạt động và đặc biệt nhiều thành viên vừa qua tham dự Liên hoan Nghệ thuật quần chúng và trình diễn trang phục các dân tộc trong khuôn khổ Lễ hội Bưởi Đại Minh và Khám phá Danh thắng Quốc gia hồ Thác Bà năm 2022 đã để lại nhiều ấn tượng đẹp trong lòng khán giả và du khách gần xa.

Rời Xuân Lai khi ánh chiều vừa tắt song những lời then mượt mà cùng tiếng đàn tính trầm bổng, ngân nga vẫn vọng lại trong chúng tôi. Thật vui khi việc gìn giữ, lưu truyền và phát huy giá trị văn hóa Tày trong cộng đồng các dân tộc bên dòng sông Chảy đang có một hướng đi đúng, hòa nhịp cùng sự phát triển của địa phương.