Tại Festival tín ngưỡng thờ Mẫu thượng ngàn gắn với Lễ hội cơm mới từ ngày 17/10 - 25/10/2023, tại quần thể di tích lịch sử quốc gia đền Đông Cuông , sau phần lễ với các nghi thức truyền thống, mang đậm đà bản sắc dân tộc sẽ diễn ra phần hội diễn ra với các hoạt động đặc sắc. Lễ hội năm nay có nhiều điểm mới đặc sắc mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc như rước sản vật của địa phương dâng Mẫu Thượng Ngàn, phát lộc hạt vàng đất Mẫu ngay sau nghi lễ mổ trâu ngay thời khắc sang canh ngày 24/10 (tức rạng ngày 10/9 năm Quý Mão).

Đây là một hoạt động mới, là điểm nhấn của Lễ hội. Thông qua việc phát lộc hạt vàng đất Mẫu để tái hiện sự tích một miền sơn kỳ thủy tú, thuở khai thiên lập địa, trời đất hỗn mang, phong ba bão tố, rừng rậm hoang vu, mùa hè lũ lụt, mùa đông hạn hán; Thần Rừng, Thần Núi, Thần Sông, Thần Lửa cùng thị uy sức mạnh và quyền năng của mình, biến thành những cơn cuồng nộ của thiên nhiên, khiến vùng đất trở lên tối tăm, hoang tàn… Mẫu Thượng Ngàn từ chốn Hoàng Thiên giáng hạ, coi sóc 81 cửa rừng, ban lệnh cho các vị thần trấn nhậm các miền sông nước, núi non, đại ngàn; miền đất Văn Yên trở lại an hòa, cây cối tươi xanh, đất trời tươi sáng. 

Những dấu chân người tìm đến vùng đất Văn Yên, khai phá đồng hoang, dựng bản lập làng, định canh định cư, dần dần trở thành chốn quần cư đông đúc. Mẫu Thượng Ngàn giáng hạ, cùng muôn dân đắp thành xây lũy, rèn võ luyện binh cùng các vị tù trường người Tày và các dân tộc anh em, chiến đấu chống giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi. Mẫu hóa thân về cõi Hoàng Thiên. 

Người dân tham gia trong Lễ hội cơm mới 

Mẫu Thượng Ngàn giáng trần, truyền dạy muôn dân phương kế sinh nhai, dạy dân cấy lúa chăn tằm, thuần hóa vật nuôi, dựng bản dựng làng, tìm loài thuốc quý chữa bệnh cho dân. Mẫu tìm được giống lúa nếp nương, dạy cho dân cách gieo mạ, cấy lúa, làm ruộng bậc thang. Mùa màng bội thu, thơm mùa cốm mới.  

Muôn dân ghi nhớ ơn đức Mẫu Thượng Ngàn, lập đền thờ, vào mùa lúa mới, dâng Mẫu mâm xôi nếp thơm, chiêm bái cầu mong Mẫu ban phúc ấm, ban cho mưa thuận gió hòa, cho mùa lúa bội thu, bản làng ấm no hạnh phúc. Những hạt lúa nếp dâng vào đền để Mẫu giáng hạ chứng tâm lại được ban cho bách tính để được phúc lộc cả năm, an khang thịnh vượng. 

Từ cõi Hoàng Thiên Mẫu Thượng Ngàn ngự giá về  Văn Yên, về chốn địa linh cùng các thần nhân ban phúc ấm muôn dân, cho mưa thuận gió hòa, hoa thơm quả ngọt. Sông Hồng reo dòng nước mát trong,  núi thắm mây ngàn, bản làng trong nắng. Rừng thắm xanh bốn mùa hương sắc. Hương lúa ngọt lành, hẹn đợi mùa sang. Lễ hội cơm mới rộn ràng, hiến tế trâu đen tạ ơn trời đất, các vị thần ban phúc cho muôn dân thái hòa, non nước bình yên, xứ sở an hòa, non nước hữu tình,no ấm muôn đời, mùa lúa bội thu, thơm hương cốm mới, sản vật quê hương, những hương vị ngọt lành.