Giám sát thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Đề án phát triển giao thông nông thôn, Thường trực HĐND tỉnh đã có những kiến nghị giúp UBND tỉnh, các cơ quan chuyên môn có những điều chỉnh và triển khai hiệu quả các chính sách này.

Đề án phát triển giao thông nông thôn, quá trình triển khai do xã làm chủ đầu tư nhưng thủ tục lập dự toán và thanh toán theo trình tự xây dựng cơ bản quá phức tạp, khó khăn cho cơ sở. HĐND tỉnh đã đề nghị UBND tỉnh giao cho ngành giao thông nghiên cứu, triển khai thi công theo thiết kế mẫu vừa đơn giản hóa thủ tục vừa giảm chi phí, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình triển khai. Kiến nghị này đã được đồng thuận, áp dụng thực hiện ngay và sẽ được tiếp tục triển khai trong năm 2014.

Thực tế giám sát nhiều công trình đường giao thông nông thôn, quá trình thi công gặp những điều kiện trở ngại ngoài ý muốn như vướng đá vỉa phải nổ mìn phá đá… không nằm trong dự toán công trình, phải chậm lại chờ chủ trương. HĐND tỉnh đã kịp thời kiến nghị Tỉnh ủy, UBND tỉnh cho chủ trương hỗ trợ kinh phí ngoài kinh phí chung để tiếp tục thi công thuận lợi.

Quá trình triển khai làm đường giao thông nông thôn, qua giám sát tại huyện Lục Yên, nắm bắt việc huyện triển khai khá hiệu quả và đến tháng 9/2013 đã hoàn thành 100% kế hoạch, HĐND tỉnh đã đề xuất để tỉnh bổ sung thêm nguồn vốn cho huyện tiếp tục triển khai chương trình này. Kết quả, tỉnh đã bổ sung cho Lục Yên gấp đôi số vốn đã giao trong năm nhằm khuyến khích huyện và nhân dân tiếp tục nối rộng dài những con đường bê tông hóa. Chủ trương này cũng tạo ra phong trào tốt, mang tính khích lệ, các địa phương cùng học tập, tiến tới nhân rộng trong toàn tỉnh để mục tiêu phát triển giao thông nông thôn đến năm 2015 của tỉnh sớm về đích.

Đối với Chương trình xây dựng nông thôn mới, một trong những nhiệm vụ trọng tâm song lại hết sức khó khăn đang được đặt ra trong quá trình triển khai, Thường trực HĐND tỉnh đã vào cuộc giám sát. Qua đó đã đưa ra những kiến nghị quan trọng: chất lượng quy hoạch nông thôn mới ở các xã còn hạn chế, chưa toàn diện, đặc biệt là quy hoạch về phát triển kinh tế chưa rõ nét.

Qua giám sát thực tế, Thường trực HĐND tỉnh cũng kiến nghị: các đề án xây dựng nông thôn mới ở các xã đều xác định kinh phí đầu tư rất lớn, từ 170 tỷ đồng đến 200 tỷ đồng song lại không xác định được nguồn lực cụ thể khả thi nên thiếu thực tế. Một số tiêu chí chưa phù hợp với vùng cao (xây dựng chợ xã, diện tích khu thể thao, cứng hóa đường nội đồng, mương nội đồng…) đã đề nghị Trung ương nghiên cứu, điều chỉnh, bổ sung một số tiêu chí cho phù hợp với nông thôn miền núi, nhất là đối với các xã vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn…

Các ban HĐND tỉnh trong năm 2013 cũng đã hoàn thành nhiều chuyên đề giám sát trên các lĩnh vực, đưa ra nhiều kiến nghị có ý nghĩa tích cực trong thực hiện các chính sách của tỉnh. Giám sát triển khai thực hiện Chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tỉnh Yên Bái năm 2012 và 9 tháng năm 2013, có vấn đề đặt ra là một số chính sách khi ban hành chưa thực sự khả thi do điều kiện kinh tế của các hộ dân tại địa phương thấp, chưa đáp ứng được khả năng về năng lực tài chính và các điều kiện khác. Năm 2012, các địa phương hầu như không thực hiện chính sách này do điều kiện không sát thực tế.

Chẳng hạn, để được hỗ trợ trồng hoa, trồng rau an toàn, chính sách quy định diện tích tối thiểu trồng rau an toàn phải đạt 3ha, trồng hoa phải đạt 2ha, trong khi thực tế diện tích canh tác của các hộ gia đình đều nhỏ hơn. Hay như chính sách hỗ trợ mua trâu, bò đực giống cho các xã đặc biệt khó khăn (mỗi xã 1 con trâu, 1 con bò) không khả thi vì không mang lại hiệu quả kinh tế cao cho các hộ gia đình nên không ai thực hiện.

Chuyên đề giám sát việc thực hiện Nghị quyết HĐND tỉnh về chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội áp dụng đối với các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn tỉnh Yên Bái giai đoạn 2011 - 2015 của Ban Dân tộc cho thấy, chính sách hỗ trợ người thuộc diện hộ nghèo đi xuất khẩu lao động trong năm 2012 hầu như không thực hiện được (chỉ có huyện Trấn Yên hỗ trợ cho 3 người) do người nghèo không có khả năng tài chính để tham gia.

Chính sách hỗ trợ học sinh là người dân tộc thiểu số ở các xã, thôn bản đặc biệt khó khăn đi học chuyên nghiệp, năm 2012, chỉ có 3 huyện thực hiện, kinh phí thực hiện mới chiếm 4,7% tổng nguồn vốn. Nguyên nhân do thiếu hướng dẫn nên các huyện lúng túng trong việc xác định đối tượng được thanh toán.

Những vấn đề đặt ra sau giám sát của HĐND tỉnh hết sức quan trọng đối với sự phát triển chung của tỉnh. Trong khi các chính sách được xây dựng đều vì người dân, vì sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thì khi triển khai trong thực tế cuộc sống lại không khả thi, xa rời thực tế, khó triển khai chỉ vì thiếu hướng dẫn cụ thể…

Chính vì vậy, những vấn đề đặt ra sau giám sát thật sự có ý nghĩa để tỉnh kịp thời điều chỉnh, bổ sung và có cả cơ sở cho việc xây dựng, thông qua những chính sách tiếp đó để thực sự khả thi, đi vào cuộc sống một cách hiệu quả nhất. Phát huy hiệu quả chức năng giám sát, HĐND tỉnh đã thực sự khẳng định vai trò và vị thế của cơ quan dân cử ở địa phương.

Ngọc Tú