Thảo luận về Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa (CT-SGK) giáo dục phổ thông, hầu hết đại biểu Quốc hội tán thành cao việc phải đổi mới CT-SGK phổ thông vì CT-SGK hiện hành bộc lộ nhiều bất cập, không đáp ứng được nhu cầu phát triển nguồn nhân lực cho đất nước. Đề án đã xác định nhiều nội dung cần thiết, đã định hình cơ bản khung chương trình, chuẩn năng lực học sinh theo chương trình mới… Trong đó nổi bật nhất là việc chuyển hướng từ dạy chữ thuần túy sang phát triển năng lực học sinh, chú trọng dạy thực hành, kỹ năng. Hầu hết các đại biểu yêu cầu Bộ GD-ĐT phải tập trung làm được một chương trình chuẩn, có tính thực tiễn cao, linh hoạt để phù hợp với trình độ học sinh ở các vùng miền. Trên cơ sở đó mới viết SGK.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu Quốc hội tiếp tục bày tỏ băn khoăn về việc Bộ Giáo dục - Đào tạo (GD-ĐT) có nên biên soạn SGK hay dành việc biên soạn cho các tổ chức, cá nhân khác? Các đại biểu cho rằng, Bộ GD-ĐT không nên  biên soạn SGK, mà chỉ nên tập trung thiết kế chương trình chuẩn. Đồng thời thẩm định, cân đối nguồn lực Nhà nước để thực hiện SGK mới, tạo điều kiện xã hội hóa SGK. Việc đổi mới chương trình, SGK là cần thiết, nhưng trước khi tiến hành, Bộ GD&ĐT cần đánh giá căn cơ hoạt động giáo dục thời gian qua. Hiện chúng ta đã có một chương trình và bộ sách thống nhất thì những nội dung nào trong đó còn phù hợp và thiết thực với hiện tại, có nhất thiết phải biên soạn hoàn toàn một bộ sách mới hay không?

Theo các đại biểu, việc có nhiều bộ SGK sẽ giúp khắc phục những hạn chế hiện nay như tính vùng miền, sự cứng nhắc trong dạy và học… nhưng đề án chưa quy định rõ sự tham gia của các chủ thể khác vào khâu biên soạn sách như thế nào. Vì vậy, Đề án đổi mới chương trình, SGK chỉ nên tập trung xây dựng chương trình mới cho giáo dục phổ thông và các điều kiện, lộ trình cần thiết thực hiện chương trình đó, còn việc biên soạn sách thì nên để các thành phần khác tham gia. Bộ nên dùng tiền dự kiến biên soạn sách vào những việc khác và xây dựng quy trình thẩm định sách thật chặt chẽ, độc lập, khách quan, công khai. Đồng thời, các đại biểu cho rằng, Bộ GD&ĐT cũng cần tính toán tuổi thọ của bộ SGK là bao lâu, từ đó có thiết kế phù hợp để các bộ SGK vừa có tính ổn định, vừa có tính cập nhật, không gây xáo trộn quá nhiều.

Tuy nhiên, cũng có nhiều đại biểu Quốc hội tán thành đề xuất của Chính phủ là giao Bộ GD-ĐT biên soạn 1 bộ SGK để bảo đảm tính chủ động cũng như chất lượng SGK. Tuy nhiên, vấn đề là phải bảo đảm công bằng giữa SGK của Bộ GD-ĐT và các nhóm khác.

Giải trình trước Quốc hội về đề án này, Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận cho biết, ở các nước có nền giáo dục phát triển, chương trình giáo dục thường do các viện nghiên cứu đảm nhiệm. Nhưng Việt Nam chưa có chuyên gia chuyên nghiệp và bộ máy nghiên cứu chuyên sâu về chương trình, SGK, công việc này hiện chủ yếu do các nhà giáo, chuyên gia đảm nhiệm. Để từng bước khắc phục, Bộ đã cử cán bộ đi học và khi đủ điều kiện sẽ báo cáo Chính phủ xin thành lập viện nghiên cứu chương trình, SGK. Với chương trình, SGK mới, Bộ đã định hướng xây dựng theo cách tiếp cận năng lực học sinh, trong đó tranh thủ sự giúp đỡ của các bộ giáo dục, các viện nghiên cứu nước ngoài có kinh nghiệm, các hội khoa học kỹ thuật thành viên…

Về việc giao Bộ GD&ĐT tổ chức biên soạn một bộ SGK và khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn các bộ khác, Bộ trưởng cho biết, việc biên soạn sách là một công việc khó khăn, tỷ mỉ, lực lượng tham gia biên soạn sách từ trước đến nay không nhiều do yêu cầu về mặt khoa học, thời gian tập trung dài, đãi ngộ còn hạn chế… Lần này, việc làm sách sẽ theo cách mới (tiếp cận năng lực thay vì truyền thụ kiến thức) nên có 2 khả năng xảy ra: nhiều nhóm sẽ biên soạn, sách biên soạn tốt, đa dạng; chưa có nhiều người sẵn sàng tham gia viết sách, sách không đáp ứng yêu cầu, không kịp thời gian và khả năng có những bộ sách không ai viết.

Bộ trưởng cũng khẳng định, không có vấn đề lợi ích cục bộ, lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm… trong tổ chức biên soạn sách, chương trình. Phương án xã hội hóa biên soạn SGK chính là do Bộ đề xuất Chính phủ trình Quốc hội. Còn việc để Bộ tham gia biên soạn sách thì có phải là “vừa đá bóng vừa thổi còi không”. Bộ trưởng khẳng định, Bộ GD&ĐT từ trước đến giờ chưa bao giờ trực tiếp viết sách, việc này do các nhà giáo, nhà khoa học, chuyên gia làm, Bộ chỉ tổ chức bộ máy vận hành, phát hiện nhân sự, bổ sung thông tin kiến thức cho việc viết sách, hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật cho nhóm viết sách…

Về quan điểm không nên để Bộ GD&ĐT biên soạn một bộ sách vì như vậy không công bằng, nhóm này được dùng tiền nhà nước, trong khi các nhóm khác thì không…, theo Bộ trưởng, sự công bằng này có thể đảm bảo bằng các giải pháp kỹ thuật.

Bộ trưởng cũng cho biết, Bộ đã quán triệt ngay từ đầu khi xây dựng đề án rằng, các nội dung đổi mới chương trình, SGK đều phải đáp ứng 2 yêu cầu: cập nhật, tiếp thu một cách có hệ thống, chọn lọc nền khoa học các nước phát triển; phù hợp với điều kiện hiện tại của phần lớn các cơ sở giáo dục trong nước, trong đó đã triển khai thí điểm cả ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn...

Cũng trong ngày 20/11, với đa số phiếu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Tổ chức Quốc hội với 7 chương, 102 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016. Quốc hội đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội với 9 chương, 125 điều, trong đó có quy định về mở rộng đối tượng BHXH với nhóm lao động theo mùa vụ, ngắn hạn; bổ sung người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã vào đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, có sự hỗ trợ của Nhà nước; sửa đổi cách tính lương hưu, thực hiện 2 lộ trình tính lương hưu trước khi thực hiện hoàn chỉnh mục tiêu đóng, hưởng để không tạo sự chênh lệch lương hưu giữa các đối tượng…

Cùng ngày, Quốc hội cũng biểu quyết thông qua Luật Căn cước công dân; Luật Hộ tịch và nghe trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 35/2012/QH 13 của Quốc hội về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn và thảo luận ở hội trường về nội dung này.

Đức Toàn