Giữa năm 1965, không quân Mỹ bắt đầu đánh phá điên cuồng, Yên Bái trở thành một trong những mục tiêu hủy diệt của Mỹ. Chúng điên cuồng trút bom đạn xuống trung tâm thị xã, các công sở, trường học, bệnh viện, nhà ga, cầu, phà, gây thiệt hại về người và của.

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương Đảng, Yên Bái nhanh chóng chuyển mọi hoạt động kinh tế - xã hội sang thời chiến. Kế hoạch phòng không sơ tán được các cấp chính quyền thiết lập chu đáo, toàn bộ các khu vực trọng điểm đều được sơ tán. Gần 4.000 hầm, hào trú ẩn đào đắp ở những nơi công cộng đông người, ven đường giao thông, trường học, bệnh viện, nhà dân… Hàng chục vạn công lao động huy động, xây dựng các trận địa, kéo pháo, làm đường cơ động, ngụy trang trận địa và nhiều mục tiêu kinh tế, quân sự khác. Hòa với khí thế thi đua của cả nước, các phong trào thi đua trong các tổ chức hội, đoàn thể nở rộ hơn bao giờ hết và bừng bừng khí thế cách mạng.

Phong trào "Ba sẵn sàng" do Trung ương Đoàn phát động đã thu hút hàng vạn đoàn viên, thanh niên hưởng ứng. Năm 1966, tỉnh thành lập 129 đội thanh niên xung phong (TNXP) chống Mỹ cứu nước và tiễn đưa 1.500 thanh niên nhập ngũ. Các phong trào "Ba đảm đang" "Giỏi việc nước, đảm việc nhà" được phát động trong phụ nữ toàn tỉnh đã khích lệ chị em vừa tích cực sản xuất, tham gia, phục vụ chiến đấu vừa nuôi dạy con ngoan và động viên người thân yên tâm lên đường làm nhiệm vụ. Các bậc cao niên thi đua với tinh thần "tuổi cao chí càng cao". Phong trào "Ba giỏi" của Hội Phụ lão cũng đã góp phần đắc lực vào việc vận động xây dựng hợp tác xã lao động sản xuất giỏi, xây dựng nếp sống văn hóa mới, động viên con cháu làm tròn nghĩa vụ quân sự, vận động lập "hũ gạo kháng chiến", tổ chức thăm hỏi, giúp đỡ các gia đình thương binh, liệt sĩ, gia đình bộ đội. Ngay cả các em thiếu niên, nhi đồng nhỏ tuổi cũng có những hoạt động thiết thực trong phong trào "Nghìn việc tốt", "Em yêu quý bộ đội", "Căm thù giặc Mỹ xâm lược".

Không chỉ thu đua giành nhiều điểm 10, thiếu niên nhi đồng Yên Bái còn hăng hái tham gia lấy lá ngụy trang cho các trận địa phòng không, phục vụ chiến đấu, chăn nuôi trâu, bò béo khỏe và công tác Trần Quốc Toản. Đặc biệt, phong trào "Trâu là bạn quý, Mỹ là kẻ thù" của thiếu nhi xã Đại Phác (Văn Yên) đã được Bác Hồ gửi thư khen.

Cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ ngày càng ác liệt, khí thế cách mạng càng lên cao. Tin chiến thắng, máy bay Mỹ bị bắn rơi bay về từ khắp các địa phương trong tỉnh càng nức lòng quân - dân và thôi thúc lớp lớp thanh niên lên đường làm nhiệm vụ, tham gia TNXP, dân công hỏa tuyến. Đặc biệt, để chi viện cho chiến trường miền Nam, hàng nghìn thanh niên đã được động viên và tình nguyện nhập ngũ, bổ sung cho bộ đội chủ lực. Song hành với mặt trận khói lửa, mọi hoạt động sản xuất, bảo vệ thành quả cách mạng vẫn được duy trì.

Trên mặt trận nông nghiệp, xã viên "tay cày tay súng" vẫn bám ruộng đồng để sản xuất. Những cánh đồng "thâm canh thắng Mỹ", "năm tấn thắng Mỹ" sôi nổi nở rộ, đẩy cao năng suất và sản lượng lương thực đáp ứng nhu cầu cuộc sống và phục vụ cách mạng. Trước sự tàn phá của bom đạn, để bảo đảm giao thông thông suốt, với tinh thần "địch phá ta sửa ta đi", tỉnh đã huy động hàng chục nghìn TNXP cùng với các đơn vị công binh, các lực lượng khác ngày đêm rà phá bom mìn, san lấp hố bom, sửa chữa cầu phà, đường sắt… Thời điểm từ cuối năm 1966 đến 1968, công tác chuyển dân nhường đất cho công trình thủy điện Thác Bà kết thúc thắng lợi. Đây thực sự là một cuộc cách mạng rộng lớn trên lĩnh vực tư tưởng và tổ chức có ý nghĩa chính trị, kinh tế, quốc phòng to lớn, đồng thời đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của Đảng bộ, chính quyền trong công tác lãnh đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị quan trọng, bảo đảm chính sách dân tộc, tôn giáo của Đảng.

Những năm 70 của thế kỷ XX, thực hiện nghị quyết của Chính phủ, cuộc vận động định canh định cư được triển khai ở Yên Bái. Toàn tỉnh lập 40 đội khai hoang gồm 700 lao động, trong đó, 10% đảng viên và 28% đoàn viên làm nòng cốt đi khai hoang, phục hóa làm các công trình thủy lợi nhỏ, đưa ruộng khai hoang vào sử dụng. Cuộc vận động định canh, định cư cùng với hợp tác hóa nông nghiệp đã phần nào phát huy thế mạnh của miền núi đời sống của đồng bào các dân tộc trong tỉnh, từ nghèo đói đã từng bước ổn định.

Sau Hiệp định Pa-ri, thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về khôi phục và phát triển kinh tế 3 năm (1973 - 1975), Tỉnh ủy Yên Bái đã tập trung đẩy mạnh sản xuất nông - công nghiệp, giao thông vận tải, xây dựng cơ bản, phát triển văn hóa - xã hội. Dưới sự chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền, nhân dân các dân tộc trong tỉnh lại đoàn kết đồng lòng khắc phục khó khăn giành những thành tựu mới trên mặt trận kinh tế.

Nhìn lại chặng đường lịch sử ấy càng thêm tự hào bởi những năm tháng hào hùng gian khó mà vẻ vang, oanh liệt. Và trong tất cả các phong trào cách mạng, các cuộc vận động lớn của Đảng như cải cách dân chủ, định canh định cư, hợp tác hóa nông nghiệp, chuyển dân vùng hồ Thác Bà đều ghi dấu thành công của công tác vận động tập hợp quần chúng nhân dân, sự đồng lòng, đoàn kết của đồng bào các dân tộc. Để rồi, Đảng bộ tỉnh ngày càng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, tập hợp đông đảo quần chúng trong các phong trào hành động cách mạng, thực hiện xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ quê hương, chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam, góp phần không nhỏ vào Đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Ngọc Tú