Trong không khí của những ngày tháng 4 lịch sử, hướng tới kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2015), theo đoàn công tác của tỉnh, chúng tôi may mắn được đến dâng hương, dâng hoa kính viếng các anh hùng liệt sỹ Yên Bái đang an nghỉ tại Nghĩa trang Quốc tế Việt - Lào tại huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An và Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn, tỉnh Quảng Trị, những người đã hy sinh vì nền độc lập tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân, những người đã ngã xuống cho đất nước đứng lên!

Theo tuyến đường Hồ Chí Minh huyền thoại, vượt chặng đường dài hơn 500 km, đoàn công tác có mặt tại Nghĩa trang Quốc tế Việt - Lào. Tiếp chúng tôi, ông Trần Văn Hiền - Trưởng ban Quản lý nghĩa trang cho biết: Nghĩa trang Quốc tế Việt - Lào là một trong những nghĩa trang quốc tế có quy mô lớn được xây dựng từ năm 1982 với tổng diện tích 6,8 ha, là nơi qui tập mộ của các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam sang chiến đấu và hy sinh tại nước bạn Lào trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Đây là nghĩa trang duy nhất của Việt Nam mang tên hai quốc gia, hai dân tộc, được xây dựng dựa trên tinh thần hữu nghị Việt - Lào.

Tinh thần như ông Trưởng ban Quản lý thông tin được chúng tôi đọc trên văn bia được dựng ở hai bên phải, trái sân đài chính, một bằng chữ Việt, một bằng chữ Lào, trong đó có đoạn viết: “Máu hoà vào máu, cánh đồng Chum, Xiêng Khoảng, Thà Khẹt ta cùng bạn hy sinh. Xương lẫn với xương, Át-tô -pơ, Khăm Muộn, Viêng Chăn bạn cùng ta quyết tử. Tình đoàn kết ấy dòng Cửu Long bao la, nghĩa tình thuỷ chung này dải Trường Sơn vững chãi. Hàng vạn người ngã xuống cho hai nước đứng lên; năm mươi năm trôi qua để triệu nhà mong nhớ…”.

 Trong số hơn 10.000 phần mộ liệt sỹ tại Nghĩa trang Quốc tế Việt - Lào có hơn 100 phần mộ những người con ưu tú của Yên Bái đang yên nghỉ, được quy tập tại các khu A2, A5, A6 và A7. Theo thông tin của Ban quản lý, trong tổng số mộ liệt sỹ Yên Bái, có 51 phần mộ đã biết tên, 63 phần mộ chưa biết tên; 2 phần mộ đã được người thân chuyển về quê hương chăm sóc. Trong tiếng nhạc bi hùng, giữa ngát hương trầm các thành viên trong đoàn công tác không kìm được niềm xúc động, mọi người cùng hướng về Đài tưởng niệm đứng sừng sững giữa trời xanh.

Dường như trong mỗi người đều cảm nhận được những tình cảm của các anh hùng liệt sỹ đang hướng về quê hương Yên Bái và các anh cũng thấy được sự tri ân của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái dành cho mình! Trong đoàn công tác này, có một con người rất đặc biệt, ông chính là Đại tá Nguyễn Tiến Nguyệt - nguyên Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy Quân sự tỉnh Yên Bái, Trưởng ban liên lạc quân tình nguyện, chuyên gia quân sự Việt Nam giúp cách mạng Lào.

Về thắp nén nhang tri ân những đồng đội đã ngã xuống vì nền độc lập tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân, những ký ức của những ngày tháng chiến tranh ác liệt tại Thượng Lào, Xiêng Khoảng, Thà Khẹt lại ùa về. Ông Nguyệt nhớ lại: Từ những năm 1966 - 1972, những trận đánh có sự tham gia của quân tình nguyện Việt Nam gồm Trung đoàn 866, Trung đoàn 335… trên nước bạn Lào đều diễn ra rất ác liệt. Nhiều đồng đội tôi đã ngã xuống, sau đó được quy tập về đây.

Để tri ân đối với các đồng đội, năm nào ông Nguyệt cũng về đây thắp hương, tưởng nhớ công ơn của các anh hùng liệt sỹ đã hi sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì sự nghiệp quốc tế cao cả. Chính sự hi sinh ấy của các anh hùng liệt sỹ, trong đó có những người con của Yên Bái đã làm cho mối tình đoàn kết hữu nghị giữa 2 nước Việt - Lào anh em ngày càng thêm gắn bó đúng như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Việt - Lào hai nước chúng ta. Tình sâu hơn nước Hồng Hà - Cửu Long”. Thực hiện lời Bác, các thế hệ hôm nay nguyện xin giữ mãi mối tình thuỷ chung son sắc đó, xây dựng mối quan hệ giữa hai nước ngày càng bền chặt.

Tạm biệt Nghĩa trang Quốc tế Việt - Lào, nơi nằm lại của hơn 100 người con Yên Bái, đoàn công tác tiếp tục cuộc hành trình theo tuyến đường Hồ Chí Minh để đến dâng hoa, dâng hương, tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ tại Nghĩa trang Quốc gia Trường Sơn, thuộc huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Nơi quy tập 10.263 phần mộ của các liệt sỹ thuộc 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, nghĩa trang có tổng diện tích trên 140.000 m2. Đây là một công trình đền ơn đáp nghĩa đồ sộ, quy mô nhất và có tính nghệ thuật cao, thể hiện lòng nhớ thương sâu sắc, niềm biết ơn vô hạn và sự tôn vinh của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đối với những con người yêu quý trên mọi miền đất nước đã không tiếc máu xương cho sự nghiệp giải phóng và thống nhất đất nước.

Ông Hồ Tất Ái - Trưởng ban Quản lý nghĩa trang cho biết: Trong số hơn 10.200 phần mộ đang  an nghỉ tại Nghĩa trang quốc gia Trường Sơn có trên 60 phần mộ là những người con Yên Bái đã hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Dù những phần mộ biết tên hay chưa biết tên nhưng đều được chăm sóc chu đáo, tận tình. Tỉnh Yên Bái đã đầu tư xây dựng Đài tưởng niệm khang trang, khắc tên các liệt sỹ lên văn bia và hàng năm tỉnh đều tổ chức các đoàn đến thăm viếng, dâng hương để các anh đang yên nghỉ tại đây không cảm thấy cô quạnh".

Trở về thăm lại chiến trường xưa và thắp hương cho các đồng đội của mình, ông Lê Viết Thuận - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh Yên Bái đã không kìm được xúc động. Lặng lẽ thắp hương cho từng phần mộ và gọi tên các đồng đội, ông chia sẻ: Hội Cựu chiến binh tỉnh Yên Bái xin hứa với các anh - những người đồng đội đã ngã xuống sẽ tiếp bước truyền thống của bộ đội Việt Nam anh hùng. Chúng tôi sẽ luôn trung thành, đoàn kết và gương mẫu và làm tiếp những ước nguyện mà các anh đang làm dang dở  để xây dựng quê hương đất nước ngày càng giàu mạnh.

Trong niềm xúc động, đại diện cho thế hệ trẻ Yên Bái, anh Lương Mạnh Hà - Phó bí thư Thường trực Tỉnh đoàn phát biểu cảm tưởng: Cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân ta đã kết thúc thắng lợi bằng Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước vào ngày 30/4/1975. Để có được ngày hạnh phúc đó, biết bao các anh hùng liệt sỹ đã ngã xuống. Tiếp nối những trang sử hào hùng của thế hệ cha anh đi trước, tuổi trẻ các dân tộc tỉnh Yên Bái nguyện phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, xứng đáng với niềm tin mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.

Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Tuấn Chung - Phó giám đốc Sở Lao động Thương binh và xã hội tỉnh Yên Bái, trưởng đoàn công tác cho biết: Ngoài việc thành lập đoàn đại biểu đi dâng hương, kính viếng các anh hùng liệt sỹ tại Nghĩa trang quốc tế Việt Lào và Nghĩa trang Quốc gia Trường Sơn, tỉnh Yên Bái đã có nhiều hoạt động thiết thực hướng tới kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước và kỷ niệm 125 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong đó có việc tổ chức các  đoàn đi thăm hỏi, động viên các gia đình chính sách, người có công với cách mạng, thể hiện truyền thống đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

Chia tay Quảng Trị, đi giữa mênh mang trùng điệp của núi rừng Trường Sơn, chúng tôi cảm nhận rõ ràng sự thay đổi từng ngày trên mảnh đất chiến trường xưa ác liệt. Và một điều chắc chắn, thế hệ hôm nay sẽ mãi mãi tri ân, ghi nhớ công lao to lớn của các anh hùng liệt sỹ - những người đã ngã xuống cho đất nước đứng lên!

 Mạnh Cường