Vai trò lịch sử, vị thế chính trị của tổ chức Hội cựu TNXP Việt Nam được khẳng định và ngày càng được đề cao trong Đảng và ngoài xã hội. Điều đó bắt nguồn từ tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh với thế hệ trẻ Việt Nam nói chung và đối với tổ chức TNXP nói riêng.

Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành từ việc tiếp thu tinh hoa của nhân loại, kết hợp với tinh hoa của dân tộc. Trước khi thành lập tổ chức TNXP Việt Nam, Bác cũng tham khảo rút kinh nghiệm từ các hoạt động xung kích của phong trào thanh niên cộng sản Liên Xô trong việc huy động lực lượng thanh niên vào ngày thứ Bảy cộng sản, để giải quyết những công việc khẩn trương cấp bách, làm xong việc thì giải tán. Kết quả những việc làm này rất thích hợp với thanh niên.

Từ kinh nghiệm đó, đầu năm 1950, trước yêu cầu phục vụ cách mạng, Bác chủ trương thành lập đội TNXP tập trung, giao cho Trung ương Đoàn thanh niên cứu quốc phụ trách. Bác nói: “Kháng chiến càng tiến tới, công việc ngày càng nhiều, chúng ta cần củng cố và phát triển đội TNXP để bảo đảm thêm công việc kháng chiến và đào tạo cán bộ sau này". Để hướng dẫn TNXP có phương hướng rèn luyện và hành động đúng đắn, Bác đã tặng TNXP 4 câu thơ bất hủ: "Không có việc gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên".

Gần 2 năm hoạt động, Đội TNXP công tác đã có mặt và lập thành tích xuất sắc phục vụ các chiến dịch Biên Giới, Trung Du, Hoà Bình và Thượng Lào. Bác khen ngợi tinh thần hy sinh, dũng cảm của TNXP, nhưng Bác chưa hài lòng về cách tổ chức, chỉ đạo còn nặng nề, nhiều người chỉ huy, năng suất công tác thấp, số công gián tiếp, nghỉ việc cao, nhiều con gái, thời gian phục vụ ngắn, khó khăn trong việc học tập, rèn luyện lâu dài. Từ đó Bác chủ trương nâng cao điều kiện tuyển dụng TNXP, ngoài tinh thần tự nguyện, tự giác xin vào Đội còn phải được Đoàn thanh niên ở xã bình nghị, lựa chọn có xứng đáng mới được đi TNXP… Nhờ có sự tổ chức, lãnh đạo chặt chẽ theo tư tưởng chỉ đạo của Bác mà các thế hệ TNXP đã thực hiện xuất sắc lời Bác dạy, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Bác và Chính phủ giao.

Về nhiệm vụ của tổ chức TNXP, Bác chỉ rõ: "Nhiệm vụ của Đội TNXP là xung phong trong mọi việc, bất kỳ việc khó, việc dễ và phục vụ đến ngày kháng chiến thành công. Đó là nhiệm vụ vẻ vang của TNXP ta". Mặt khác, Bác còn chỉ rõ, Đội TNXP là "Trường học lớn và tốt". Bác dạy: “Chiến sỹ và cán bộ được rèn luyện những tính tốt như: quyết tâm, gan dạ, kiên quyết không sợ khó, không sợ khổ, được bồi dưỡng tính tổ chức, kỷ luật do quần chúng thẳng thắn phê bình mà cán bộ tẩy rửa được những tính xấu như: quan liêu, mệnh lệnh, tham ô, lãng phí.

Ở trường học ấy, miệng nói tay làm, lý luận gắn liền với thực hành. Nó làm cho cán bộ tư tưởng thêm thông, lập trường thêm vững, lề lối làm việc thêm dân chủ. Những trường học ấy vừa huấn luyện vừa thử thách cán bộ…". Những lời dạy bảo của Bác thật sâu sắc, chân tình nhưng cũng thẳng thắn và cụ thể đã giúp cho hàng vạn cán bộ, đội viên các thế hệ TNXP trưởng thành và hiện nay có mặt trong mọi lĩnh vực công tác, mọi cấp mọi ngành của đất nước.

Xuất phát từ tư tưởng nhân văn, đạo đức, Bác luôn có niềm tin vào sức mạnh, tính chủ động, sáng tạo của quần chúng thanh niên, Bác đặc biệt quan tâm đến con người cụ thể. Câu chuyện cảm động Bác căn dặn, nhắc nhở Trung ương Đoàn quan tâm tới các nữ TNXP: “Các chú phải nhớ, việc phân công sử dụng lao động của các cháu gái phải tránh việc nặng hoặc ngâm mình dưới nước, làm ảnh hướng đến sức khoẻ, có hại cho tương lai của các cháu, của dân tộc” đã trở thành bài học sâu sắc, vô cùng cảm động về tấm lòng bao la, nhân ái mà rất đỗi giản dị, đời thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Hôm nay, trong tư tưởng vĩ đại của Hồ Chí Minh mà Đảng ta đang phát động toàn Đảng, toàn dân học tập, thực hiện, có một mảng về công tác thanh niên. Từ việc đánh giá vai trò, khả năng của thanh niên đến việc tổ chức, tập hợp lực lượng, công tác giáo dục, đào tạo, công tác vận động thanh niên bao gồm cả TNXP, mỗi cán bộ, hội viên, đoàn viên chúng ta có trách nhiệm nghiên cứu, học hỏi, vận dụng vào công tác thực tế và rèn luyện mìmh để xứng đáng với niềm tin của Bác.

Hoàng Xuân Lộc - Nguyên Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch danh dự Hội cựu TNXP tỉnh Yên Bái