Năm 2017 đã tạo tiền đề rất thuận lợi cho đất nước bước vào năm 2018, lần đầu tiên nhiều chỉ tiêu kinh tế - xã hội đều đạt và vượt kế hoạch đề ra; an ninh trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm… tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho toàn xã hội. 

Tuy nhiên, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thẳng thắn đề nghị "Không được ngủ quên trên vòng nguyệt quế. Chúng ta tuyệt nhiên không chủ quan, thoả mãn, không say sưa với thành tích, thắng lợi”. Bởi, những thành quả đạt được năm qua được đánh giá là chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh mà chúng ta có. Lý do chính yếu nhất nằm ở nhân tố quan trọng số 1 là con người vẫn chưa thực sự phát huy năng lực, sức lực cho công việc.

Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2017, triển khai nhiệm vụ năm 2018 của Chính phủ trực tuyến với các địa phương, Thủ tướng cho rằng con người là vấn đề mấu chốt để tái cơ cấu nền kinh tế thành công. 

Để bộ máy vận hành hiệu quả, theo Thủ tướng, trước hết phải bố trí lại đội ngũ cán bộ, tái cơ cấu cách làm việc của bộ máy, tái tạo văn hóa học hỏi, tinh thần cởi mở, năng lực sáng tạo và trách nhiệm cá nhân. Phải tái tạo môi trường làm việc, cải thiện môi trường thể chế để phát huy những cán bộ có năng lực tốt, tư duy tốt, kiến tạo lại niềm tin, sự tâm huyết vào thể chế, vào chế độ của chúng ta.

Để đạt được mục tiêu này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đặt ra phương châm 10 chữ của Chính phủ trong năm 2018: Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, hiệu quả. Đây có thể coi là một thông điệp gửi tới toàn bộ Chính phủ, lãnh đạo các địa phương và từng cán bộ, công chức, viên chức đang hưởng lương từ ngân sách.

Chữ "kỷ cương” được đặt lên hàng đầu cho thấy vấn đề này đang thực sự đáng phải quan tâm. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng trong bài phát biểu trước hội nghị của Chính phủ đã cảnh báo tình trạng "trên nóng dưới lạnh, trên bảo dưới không nghe”, kỷ cương phép nước bị buông lỏng. Nhận thức rõ vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ khẳng định quyết tâm: "Những cán bộ lơ là công vụ, kém năng  lực và thiếu nhiệt huyết, trách nhiệm cần được thay thế”.

Tuy nhiên, khẳng định là vậy, quyết tâm của Chính phủ là vậy nhưng có thực hiện được hay không lại là vấn đề cần bàn. Bởi nếu chỉ có sự quyết tâm ở thượng tầng còn ở cơ sở, từng cá nhân trong bộ máy không vận động thì cả hệ thống vẫn trì trệ. Nhiều khi, cả một hệ thống vận động nhưng chỉ tắc ở một "ông cán bộ” là tất cả ngừng trệ, dồn toa không lối thoát. Chính vì thế mà người đứng đầu Chính phủ đề nghị bộ máy phải luôn vận hành không ngừng nghỉ.

Vấn đề công tác cán bộ luôn nóng trong thời gian qua, nhất là khi có hàng loạt cán bộ cấp cao bị xử lý vi  phạm, sự thăng tiến thần tốc của một số "quan chức trẻ” khiến dư luận nghi ngờ, bất bình; tinh giản biên chế càng thực hiện bộ máy lại càng phình to. Năm 2018, Chính phủ tiếp tục nghiên cứu vấn đề tiền lương, bảo hiểm xã hội. 

Nếu vẫn bộ máy hưởng lương như hiện tại mà hiệu quả công việc không tăng thì dù có nghiên cứu phương án nào cũng là vô nghĩa. Việc bổ nhiệm, tuyển dụng cán bộ, công chức, viên chức nếu không làm đúng, minh bạch và thực chất thì chất lượng bộ máy sẽ không cải thiện; tinh thần làm việc sẽ vẫn theo kiểu bè phái, lợi ích nhóm, thân hữu cục bộ.

Cán bộ lơ là công vụ, kém năng  lực và thiếu nhiệt huyết, thiếu trách nhiệm hiện còn khá phổ biến nhưng loại trừ họ không dễ. Bởi chúng ta chưa có một thước đo cụ thể, minh bạch, tất cả vẫn cào bằng, xuê xoa, nên khó đào thải, chưa kể nhiều người trong số họ lại nằm trong những nhóm thân hữu có thế lực.