Được sự đồng ý của Bộ Chính trị và Bác Hồ, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đoàn (tháng 3/1961) đã quyết định lấy ngày 26/3/1931 là ngày kỷ niệm thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh hằng năm. Đây là niềm tự hào, vinh dự to lớn của Đảng và Bác Hồ dành cho tuổi trẻ Việt Nam.

Từ khi được thành lập đến nay, trải qua 90 năm xây dựng và trưởng thành, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã tập hợp, giáo dục đoàn viên thanh niên về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, từ đó giác ngộ lý tưởng cách mạng của Đảng, của Đoàn, của dân tộc, rèn luyện nên những cán bộ, đoàn viên trẻ tuổi có tâm huyết, có trình độ, bản lĩnh chính trị và sống có lý tưởng. 

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã tạo môi trường giúp thanh niên phát huy vai trò xung kích, trở thành lực lượng nòng cốt trong các phong trào đấu tranh cách mạng đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và tham gia tích cực trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế. Tổ chức đoàn đã góp phần rèn luyện tuổi trẻ trong môi trường tập thể có tổ chức, có kỷ luật, từ đó bồi dưỡng, rèn luyện nên nhiều lớp cán bộ ưu tú trong các thời kỳ cách mạng. Nhiều lớp thanh niên đã trưởng thành, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Đoàn đã tạo ra một trường học thực tế bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, giáo dục đạo đức, hoàn thiện nhân cách, giúp thanh niên trở thành đoàn viên ưu tú giới thiệu cho Đảng và giới thiệu đội viên ưu tú để kết nạp vào Đoàn.

Trải qua 90 năm, từ buổi đầu ra đời chỉ với 8 đoàn viên, đến nay, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã không ngừng lớn mạnh với hơn 6,2 triệu đoàn viên; mặt trận đoàn kết tập hợp thanh niên ngày càng được mở rộng. 

"Nhìn lại chặng đường 90 năm lớn mạnh và trưởng thành trong sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và tuổi trẻ Việt Nam đã luôn chứng tỏ lòng yêu nước vô hạn, trung thành và tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, vào mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh luôn xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng, trường học xã hội chủ nghĩa, tổ chức hạt nhân chính trị của thanh niên Việt Nam. Trong suốt hành trình phát triển, Đoàn đã không ngừng đổi mới, kế thừa và phát huy các giá trị, truyền thống của thế hệ cha anh để thực hiện tốt hơn chức năng nhiệm vụ của tổ chức mình", Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Nguyễn Anh Tuấn tự hào khẳng định.

Với niềm tự hào và phát huy truyền thống 90 năm vẻ vang của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, "thanh niên là một bộ phận quan trọng của dân tộc, rường cột của quốc gia. Thanh niên có mạnh thì dân tộc mới mạnh; trong sức mạnh của dân tộc có sức mạnh của thanh niên" thời gian tới tuổi trẻ, đoàn viên, thanh niên cần thực hiện tốt nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và chỉ đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng trong đó trọng tâm là: tăng cường giáo dục cho thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, đặc biệt là nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng xây dựng đất nước và nhận thức rõ sứ mệnh, trách nhiệm của mình trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tiếp tục kiên trì, coi trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, học tập, nghiên cứu và vận dụng chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng vào thực tiễn; sáng tạo và thực chất trong việc tổ chức cho cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Cần coi trọng giáo dục qua thực tiễn phong trào, lựa chọn phương thức giáo dục phù hợp với từng lứa tuổi.

Đồng thời hoàn thành tốt nhiệm vụ đặt ra của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế cũng như cách mạng công nghiệp lần thứ tư đối với Đoàn với vai trò là "trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên”. Đòi hỏi Đoàn cần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu nhi theo Chỉ thị số 42 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 - 2030” .

Trọng tâm là giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nêu cao tinh thần trách nhiệm, lý tưởng phụng sự tổ quốc, phục vụ nhân dân; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trong thanh thiếu nhi. 

Cùng với đó, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần đắp xây hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới trên nền tảng các giá trị cốt lõi "tâm trong - trí sáng - hoài bão lớn”; cổ vũ, nhân rộng các yếu tố tích cực, người tốt, việc tốt, hành động đẹp.

Đoàn cũng cần chủ động cung cấp thông tin, trang bị kiến thức, phương pháp, kỹ năng để mỗi đoàn viên trong tổ chức đều có thể truyền tải thông điệp giáo dục thanh thiếu nhi, để mỗi thanh niên có thể tự phòng ngừa, tự sàng lọc, tự đấu tranh với các thông tin xấu, độc.... để hướng tới "một tổ chức với lý tưởng cao đẹp, với khát vọng lớn, với đội ngũ thanh niên bản lĩnh vững vàng sẽ tránh được tình trạng "nhạt Đảng, khô Đoàn, xa rời chính trị” .