Là hoạt động thường niên quan trọng nhất của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, Hội nghị lần này đã tập trung bàn về các biện pháp và hành động cụ thể triển khai kết quả của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16 nhằm đẩy mạnh thực hiện Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, thiết thực đưa Hiến chương ASEAN đi vào cuộc sống; đồng thời mở rộng và làm sâu sắc hơn quan hệ giữa ASEAN với các bên Đối tác; củng cố và duy trì vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực cũng như tăng cường hợp tác ứng phó với các thách thức đang nổi lên như thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu...

Về xây dựng Cộng đồng và triển khai Hiến chương ASEAN, các Bộ trưởng nhất trí triển khai hiệu quả và nghiêm túc các chương trình và kế hoạch hợp tác trong lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN với các biện pháp thiết thực và nguồn lực cần thiết.

Các Bộ trưởng khẳng định đẩy mạnh các nỗ lực tăng cường kết nối ASEAN nhằm tạo nền tảng hạ tầng vững chắc cho liên kết khu vực. Các Bộ trưởng nhất trí đẩy nhanh các nỗ lực triển khai toàn diện và hiệu quả Hiến chương ASEAN thông qua việc tiếp tục hoàn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động và phối hợp của các cơ quan trong bộ máy tổ chức mới, hoàn tất các văn kiện nhằm tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ cho hoạt động của ASEAN hiện nay cũng như của Cộng đồng ASEAN trong tương lai.

Các Bộ trưởng đã thông qua Kế hoạch công tác 2 năm (2010-2011) của Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR); nghe báo cáo và cho ý kiến chỉ đạo để Nhóm đặc trách về Kết nối ASEAN tiếp tục hoàn tất soạn thảo Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN trình Cấp cao ASEAN 17; đồng thời giao các quan chức cao cấp khẩn trương hoàn tất soạn thảo các văn kiện còn lại nhằm tạo khung pháp lý đầy đủ cho hoạt động của ASEAN.

Các Bộ trưởng khẳng định quyết tâm và nỗ lực của ASEAN tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt về thúc đẩy hợp tác vì hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực đẩy mạnh đối thoại, hợp tác và xây dựng lòng tin về các vấn đề hợp tác chính trị-an ninh khu vực.

Các Bộ trưởng nhấn mạnh ASEAN sẽ tiếp tục thúc đẩy thực thi hiệu quả các cơ chế và công cụ hiện có vì hòa bình và an ninh khu vực như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Hiệp ước về Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về cách Ứng xử của các bên liên quan ở Biển Đông (DOC), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF)…

Tại Hội nghị lần này, các Bộ trưởng nhất trí sẽ tổ chức Lễ ký văn kiện gia nhập TAC của Canada và Thổ Nhĩ Kỳ và cùng các nước tham gia TAC ký Nghị định thư thứ 3 sửa đổi Hiệp ước TAC tạo điều kiện cho EU/EC có thể tham gia Hiệp ước này. ASEAN cũng khẳng định tiếp tục tăng cường hợp tác đối phó với các thách thức an ninh phi truyền thống như khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, an ninh và an toàn hàng hải…

Thảo luận vấn đề quan hệ đối ngoại của ASEAN, các Bộ trưởng khẳng định ASEAN sẽ tiếp tục nỗ lực mở rộng và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác thực chất và hiệu quả với các bên đối tác, nhất là trong các lĩnh vực kinh tế-thương mại, đầu tư, tài chính, năng lượng, lương thực, biến đổi khí hậu, thiên tai và dịch bệnh.

ASEAN sẽ tích cực trao đổi với các bên đối tác về các nội dung và công tác chuẩn bị cho việc tổ chức các Hội nghị Cấp cao với các đối tác trong nửa cuối năm 2010, bao gồm các Cấp cao thường niên với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Cấp cao ASEAN+3 và Cấp cao Đông Á lần 5 cùng với một loạt các Cấp cao đặc biệt như Cấp cao lần 2 ASEAN-Nga, Cấp cao lần 2 ASEAN-Mỹ, Cấp cao lần 3 ASEAN-Liên Hợp Quốc, Cấp cao ASEAN-Australia và Cấp cao kỷ niệm ASEAN-New Zealand.

Các Bộ trưởng cũng đã chấp thuận việc bổ nhiệm 11 Đại sứ của các nước Đối tác Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hà Lan, Quatar, Ảrập Xêút, Croatia, Thụy Điển, Bỉ, Thổ Nhĩ Kỳ, Algeria, … bên cạnh ASEAN, đưa tổng số Đại sứ các nước Đối tác tại ASEAN hiện nay lên 41.

Các Bộ trưởng cũng trao đổi về hình dung cấu trúc khu vực trong tương lai, nhấn mạnh các nguyên tắc được khẳng định tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 16, nhất là bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN.

ASEAN khuyến khích và thúc đẩy sự tham gia và gắn kết sâu rộng hơn của các đối tác vào quá trình hình thành cấu trúc hợp tác ở khu vực. Các Bộ trưởng ASEAN hoan nghênh việc Nga và Mỹ bày tỏ mong muốn được trở thành thành viên của Cấp cao Đông Á (EAS) và sẽ kiến nghị các Nhà Lãnh đạo ASEAN tại Cấp cao ASEAN 17 (Hà Nội, tháng 10/2010) chính thức ra quyết định mời Nga và Mỹ tham gia EAS cùng với các phương thức phù hợp.

Các Bộ trưởng cũng khẳng định lại vai trò trung tâm của ASEAN trong tiến trình EAS, cũng như các mục tiêu và nguyên tắc đã được nhất trí của diễn đàn này.

Khẳng định tầm quan trọng của cơ chế hợp tác ASEAN+3 và EAS đối với tiến trình Hợp tác Đông Á, các Bộ trưởng nhất trí tiếp tục thúc đẩy hai tiến trình này với ASEAN+3 là công cụ chính và EAS đóng vai trò bổ trợ, hướng tới mục tiêu lâu dài là xây dựng cộng đồng Đông Á.

Ngoài ra, các Bộ trưởng cũng trao đổi các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, nhất là về nỗ lực của ASEAN nhằm bảo đảm phục hồi và phát triển bền vững. ASEAN hoan nghênh Việt Nam, với tư cách Chủ tịch ASEAN, đã điều phối lập trường chung của ASEAN và đóng góp tích cực tại Hội nghị Cấp cao G-20 tại Toronto vừa qua; đồng thời, các Bộ trưởng cũng nhấn mạnh tăng cường hợp tác ASEAN trong các nỗ lực toàn cầu nhằm ứng phó hữu hiệu hơn với các thách thức đang nổi lên như thiên tai, dịch bệnh, an ninh năng lượng, môi trường, biến đổi khí hậu…

Kết thúc Hội nghị, các Bộ trưởng đã thông qua Thông cáo chung của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 43.

(Theo TTXVN)