HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011-2016 bắt đầu khởi động bằng việc tổ chức kỳ họp thứ nhất để hoàn tất công tác tổ chức bộ máy, chuẩn bị chương trình hoạt động theo luật định. Cũng như nhiều tỉnh, thành trong cả nước, nhiệm kỳ này, HĐND tỉnh Yên Bái có nhiều thuận lợi hơn, nhưng để hoạt động thực sự hiệu quả, ngay từ đầu nhiệm kỳ phải chuẩn bị hành trang cho đại biểu.

Nhiệm kỳ trước (2004 - 2011), toàn tỉnh Yên Bái được bầu hơn 4.800 đại biểu HĐND. Số đại biểu có trình độ cao đẳng, đại học ở cấp tỉnh khá cao: 73%, cấp huyện 37%. Cơ cấu đại biểu tương đối hợp lý, tỷ lệ đại biểu nữ, dân tộc thiểu số, tuổi trẻ, ngoài Đảng được chú trọng… nên hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp, đặc biệt là những năm cuối nhiệm kỳ được nâng lên đáng kể. Hầu hết các đại biểu có tinh thần trách nhiệm cao, nỗ lực thực hiện tốt nhiệm vụ theo luật định, được nhân dân tín nhiệm.

Tuy nhiên, còn một bộ phận đại biểu HĐND, nhất là đại biểu ở cơ sở, trình độ học vấn và chuyên môn còn thấp, kỹ năng hoạt động yếu, chưa phát huy vai trò trong hoạt động giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, chưa đáp ứng được yêu cầu của cử tri. Nguyên nhân của những hạn chế trên một phần do quá trình lựa chọn người tham gia ứng cử không giải quyết một cách hợp lý giữa cơ cấu và chất lượng.

Mặt khác, nhiều người mới tham gia HĐND lần đầu, ít am hiểu về tổ chức và hoạt động của HĐND nhưng công tác tập huấn, bồi dưỡng chưa được chú trọng đúng mức.

Sau bầu cử, đại biểu HĐND chỉ được ngành nội vụ tổ chức tập huấn một lần (6 ngày) về kiến thức quản lý nhà nước và pháp luật. Những kỹ năng hoạt động đặc thù của cơ quan dân cử như: tiếp xúc cử tri, giám sát, thẩm tra, chất vấn... chưa  được bồi dưỡng mang tính chuyên sâu. Việc cung cấp thông tin, tài liệu nghiên cứu cho đại biểu còn hạn chế (các đại biểu HĐND ở cơ sở hàng năm chủ yếu chỉ được cung cấp tài liệu liên quan 2 kỳ họp và báo địa phương).

Báo Đại biểu nhân dân của cơ quan dân cử là tài liệu giúp đại biểu HĐND nghiên cứu, học tập kinh nghiệm, kỹ năng hoạt động HĐND đến nay nhiều đại biểu vẫn chưa được cung cấp...

Nhiệm kỳ 2011 - 2016, chất lượng ứng cử viên đại biểu HĐND các cấp cao hơn so với nhiệm kỳ trước. Đại biểu đã trúng cử bảo đảm các tiêu chuẩn về trình độ, năng lực, uy tín, phẩm chất đạo đức... Đây là yếu tố quan trọng, tạo tiền đề cho HĐND nhiệm kỳ này hoạt động tốt. Tuy nhiên, để các đại biểu hoạt động hiệu quả hơn so với các nhiệm kỳ trước, có nhiều việc phải được quan tâm ngay từ đầu nhiệm kỳ, đặc biệt là giúp các đại biểu tham gia cơ quan dân cử lần đầu chuẩn bị hành trang cho quá trình hoạt động.

Trước khi bầu cử đại biểu HĐND nhiệm kỳ mới, tại kỳ họp tổng kết hoạt động của HĐND nhiệm kỳ 2004 - 2011, nhiều đại biểu đóng góp ý kiến rất sâu sắc và nhấn mạnh: để nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND, trước hết phải nâng cao chất lượng đại biểu... Chính vì vậy, ngay từ khâu lựa chọn, giới thiệu nhân sự tham gia đại biểu HĐND nhiệm kỳ này, tỉnh Yên Bái đã chú trọng mối quan hệ giữa cơ cấu và chất lượng đại biểu, bảo đảm cơ cấu nhưng vẫn lựa chọn được đại biểu thực sự có năng lực, trình độ.

Tuy nhiên, để giúp các đại biểu có vốn kiến thức đủ để tự tin khi tiếp xúc với cử tri, giám sát, có khả năng tham gia thảo luận, chất vấn tại diễn đàn của HĐND..., công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động cho đại biểu, nhất là các kiến thức về quản lý nhà nước, pháp luật và kỹ năng có tính đặc thù trong hoạt động của cơ quan dân cử như: kỹ  năng nghiên cứu tài liệu, thu thập thông tin, tiếp xúc cử tri, thực hiện giám sát, thẩm tra, chất vấn... cần phải được đặc biệt quan tâm, có kế hoạch thực hiện sớm, bảo đảm chất lượng và phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đại biểu HĐND từng cấp.

Một vấn đề nữa cần quan tâm, đó là thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách, tạo mọi điều kiện cho đại biểu hoạt động (chế độ phụ cấp, bảo hiểm y tế, cung cấp thông tin...).

Đặc biệt, rút kinh nghiệm nhiệm kỳ trước, việc cung cấp thông tin cần đầy đủ, kịp thời, nhất là những tài liệu về các chủ trương, chính sách mới của Đảng, Nhà nước; việc cập nhật tình hình kinh tế - xã hội của địa phương phải được chú trọng hơn để giúp đại biểu thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ theo luật định. Việc bố trí kinh phí mua các báo cần thiết cung cấp cho đại biểu làm tư liệu tham khảo, phát triển mạng lưới thông tin đại chúng như phát thanh- truyền hình, Internet... phục vụ cho hoạt động của đại biểu cũng là giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của từng đại biểu và HĐND các cấp.

Cùng với những định hướng có tính chiến lược cho hoạt động của HĐND trong suốt nhiệm kỳ 2011 - 2016, thường trực HĐND các cấp xây dựng kế hoạch, hướng dẫn nội dung hoạt động và tổ chức kiểm điểm, đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động của từng đại biểu theo định kỳ; đồng thời tăng cường công tác phối hợp, hướng dẫn hoạt động của HĐND cấp trên đối với HĐND cấp dưới và thường xuyên tổ chức các hội thảo, hội nghị trao đổi giữa các địa phương để đại biểu HĐND các cấp có thêm kinh nghiệm hoạt động.

Lê Thị Liêm