Ngày 1 tháng 9 năm 1973, Tổng cục Lâm nghiệp (nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đã ban hành Quyết định số 740/QĐ thành lập lực lượng kiểm lâm Yên Bái - một trong ba tỉnh có tổ chức kiểm lâm sớm nhất trong cả nước. Ngày đầu thành lập, Kiểm lâm Yên Bái chỉ với 2 kỹ sư, 14 trung cấp, còn lại là bộ đội xuất ngũ chưa có nghiệp vụ nhưng đã tham mưu cho tỉnh về tổ chức quản lý rừng, đặt nền móng cho phương thức quản lý rừng tiên tiến, phục vụ kịp thời các phương án qui hoạch, kế hoạch sản xuất nông - lâm nghiệp, với tổng diện tích đất lâm nghiệp 524.359ha được chia thành 472 tiểu khu để tổ chức quản lý và sản xuất theo 3 loại rừng: 243.602ha rừng sản xuất, 272.444ha rừng phòng hộ và 8.313ha rừng đặc dụng. Sau ngày thống nhất đất nước, dù biên chế còn mỏng nhưng Kiểm lâm Yên Bái đã cử 18 cán bộ công chức vào các tỉnh phía Nam công tác, nhiều đồng chí đã và đang là cán bộ chủ chốt của ngành và của tỉnh bạn.

Năm 1976, tỉnh Hoàng Liên Sơn được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 tỉnh Yên Bái- Nghĩa Lộ - Lào Cai, Kiểm lâm Hoàng Liên Sơn được thành lập và tổ chức hoạt động theo Nghị định 101-CP của Hội đồng Chính phủ (1973- 1979). Bốn năm sau, Chi cục Kiểm lâm về trực thuộc Sở Lâm nghiệp, thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng (QLBVR) theo Nghị định 368 - CP của Hội đồng Bộ trưởng (1979- 1994).

Lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm Yên Bái đi kiểm tra và trao đổi với cán bộ Hạt Kiểm lâm Lục Yên cùng nhân dân về bảo vệ, phát triển và phòng chống cháy, chữa cháy rừng.
(Ảnh: Phí Đức Long)

Kiểm lâm Hoàng Liên Sơn tổ chức hoạt động điều tra cơ bản về tài nguyên rừng phục vụ chương trình phủ xanh đất trống đồi núi trọc, dự án rừng phòng hộ sông Đà, sông Chảy…; tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực tham gia bảo vệ rừng thông qua việc xây dựng mạng lưới tổ đội quần chúng bảo vệ rừng ở các thôn bản. Trong những năm 1976 – 1985, 100% số xã có trưởng ban lâm nghiệp xã, mỗi bản có 1 tổ đội bảo vệ rừng.

Năm 1991, nhiệm vụ lực lượng kiểm lâm tiếp tục được nâng lên, thực hiện  nhiệm vụ bảo vệ rừng, bảo đảm việc chấp hành pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng có hiệu quả hơn. Kiểm lâm tham gia quy hoạch nông – lâm nghiệp, xây dựng kế hoạch dài hạn, ngắn hạn về quản lý bảo vệ rừng của tỉnh như: Chương trình phủ xanh đất trống đồi núi trọc giai đoạn 1993 - 2000, đẩy mạnh trồng rừng phủ xanh đất trống đồi núi trọc, triển khai thực hiện các dự án rừng phòng hộ sông Đà; dự án rừng phòng hộ sông Chảy.

Khi có Chương trình 327, việc xây dựng và đầu tư vẫn tiếp tục được thực hiện theo kế hoạch hàng năm với phương thức chỉ đạo của Chương trình 327 và sau này là Dự án 661.

Việc giao đất lâm nghiệp theo Nghị định số 02 và 163 của Chính phủ cho các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình sử dụng ổn định lâu dài đã xác định rừng và đất rừng có chủ là động lực thúc đẩy sản xuất nông lâm nghiệp và quản lý bảo vệ rừng có hiệu quả hơn và là tiền đề cho sự hình thành và phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Kiểm lâm Yên Bái được tổ chức thống nhất từ tỉnh đến huyện với 9 hạt kiểm lâm huyện, thị xã, thành phố; 3 phòng nghiệp vụ và 1 đội kiểm lâm cơ động cùng với đội ngũ công chức kiểm lâm được đào tạo cả về phẩm chất chính trị và trình độ chuyên môn. Đây là lực lượng chính thực thi Luật Bảo vệ và Phát triển rừng, đi đầu trong trận tuyến bảo vệ, giữ gìn mầu xanh cho rừng.

Diễn tập chữa cháy rừng ở xã Nậm Khắt (Mù Cang Chải) mùa khô hanh 2012 - 2013.

Bốn mươi năm qua, lực lượng kiểm lâm Yên Bái đã khẳng định vị trí quan trọng của mình trong sự nghiệp quản lý, bảo vệ và phát triển vốn rừng và có một quá trình phát triển cả về lượng và chất cũng như trang thiết bị phục vụ công tác.

Trong suốt chặng đường 40 năm qua, cán bộ, công chức lực lượng kiểm lâm Yên Bái đã không quản rừng sâu, núi cao, không nề hà gian khổ, khó khăn và nguy hiểm có thể đe doạ đến tính mạng, nơi nào có rừng là nơi đó có bàn chân kiểm lâm để bảo vệ mầu xanh cho Tổ quốc. Thực hiện chủ trương giữ rừng tại gốc, kiểm lâm Yên Bái đã đưa 268 cán bộ kiểm lâm về tất cả các xã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương về công tác quản lý bảo vệ rừng, phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ và PCCCR.

Trong công tác PCCCR, phương châm “Phòng là chính - cứu chữa kịp thời, không để cháy lan và chủ động tổ chức huy động lực lượng  theo phương án “4 tại chỗ” được lực lượng kiểm lâm phát huy hiệu quả.

Lực lượng còn tham mưu cho chính quyền các cấp, các cơ quan chức năng có kế hoạch cụ thể PCCCR trên địa bàn, quản lý sản xuất nương rẫy, kiện toàn Ban chỉ huy PCCCR tỉnh và 189 ban chỉ đạo PCCCR cấp huyện, cấp cơ sở và các tổ đội xung kích; tổ chức diễn tập PCCCR ở các huyện trọng điểm gồm các lực lượng kiểm lâm, công an, quân đội và nhân dân địa phương; ký cam kết với các hộ dân về PCCCR và xây dựng quy ước bảo vệ rừng ở 82 xã với 943 thôn bản, tạo được chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức ở cơ sở về công tác PCCCR.

Công tác quản lý bảo vệ rừng cũng có nhiều tiến bộ. Đã vận động 10.228 hộ và nhóm hộ gia đình nhận khoán bảo vệ 112.133,4ha rừng tự nhiên. Kiểm lâm Yên Bái cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng Đề án giao rừng, cho thuê rừng giai đoạn 2012 - 2015 và cùng với các ngành, các địa phương đang triển khai công tác giao rừng, cho thuê rừng gắn liền với giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sản xuất lâm nghiệp. Công tác quản lý lâm sản luôn được Chi cục Kiểm lâm quan tâm, tổ chức sắp xếp bỏ các trạm kiểm tra, kiểm soát lâm sản cố định, chuyển số cán bộ làm công tác kiểm tra, kiểm soát lâm sản tăng cường cho kiểm lâm địa bàn để bảo vệ rừng tại gốc.

Trong suốt 40 năm hình thành và phát triển, nhất là trong thời kỳ đổi mới, lực lượng kiểm lâm Yên Bái đã phát hiện 898.327 vụ vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng; tịch thu 42.789m³ gỗ; tịch thu nhiều phương tiện ô tô, xe máy, 3.398 tấn động vật hoang dã; thu nộp ngân sách 89.273 triệu đồng. Diện tích rừng được tăng lên, từ 258.918ha năm 1999 đến nay là 410.787ha. Độ che phủ của rừng từ năm 1999 là 37,6% lên 59,7 %. Cơ sở vật chất, phương tiện làm việc mỗi năm được trang bị tốt hơn để đáp ứng yêu cầu công tác quản lý, bảo vệ rừng trong giai đoạn hiện nay.

Kiểm lâm Yên Bái đã chủ động tiếp cận một số tổ chức quốc tế về lâm nghiệp và Quỹ bảo tồn Việt Nam (VCF) trao đổi thông tin, phối hợp thực hiện các dự án về bảo tồn thiên nhiên, kinh nghiệm về quản lý bảo vệ rừng cộng đồng; phối hợp với tổ chức Bảo tồn loài, sinh cảnh quốc tế (FFI) hình thành và duy trì hoạt động Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Chế Tạo - huyện Mù Cang Chải, Hội đồng bảo vệ rừng huyện Mù Cang Chải và Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu - huyện Văn Yên. Từ kinh nghiệm đó đang xúc tiến thành lập một số khu bảo tồn thiên nhiên gắn với khu di tích lịch sử và du lịch trong tỉnh.

Trải qua 40 năm xây dựng và phát triển, Kiểm lâm Yên Bái đã được Nhà nước, Chính phủ khen thưởng Huân chương Lao động hạng 3 cho 2 tập thể và 1 cá nhân, nhiều bằng khen của Bộ, UBND tỉnh cho các tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác quản lý, bảo vệ rừng.

Phát huy kết quả đã đạt được, trong thời gian tới, lực lượng kiểm lâm Yên Bái nguyện sát cùng các cấp chính quyền, chủ rừng và nhân dân các dân tộc trong tỉnh làm tốt công tác phát triển rừng; ngăn chặn kịp thời những nguy cơ hủy hoại tài nguyên rừng, thực hiện tốt Luật Bảo vệ và phát triển rừng, nghị quyết của Đảng bộ tỉnh Yên Bái đưa độ che phủ của rừng lên 63,5% vào năm 2015, đồng thời khắc phục những tồn tại yếu kém để vươn lên, là nòng cốt trong công tác QLBVR để đáp ứng sự kỳ vọng của Đảng, Nhà nước, nhân dân đã giao phó cho lực lượng kiểm lâm.

Nguyễn Quang Vinh - Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Yên Bái