Cây ngô vụ xuân hè những năm gần đây, huyện Văn Chấn thường trồng ổn định diện tích trên dưới 2.500ha. Năng suất ngô bình quân đạt khoảng 3 tấn rưỡi/ha nhưng ở nhiều xã, nông dân đã chú trọng đưa các giống ngô năng suất cao, chịu hạn, chống chịu sâu bệnh vào sản xuất nên năng suất ngô phổ biến ở mức 4,2 đến 4,5 tấn/ha.

Nhờ vậy, cây ngô đã góp phần ổn định đời sống cho nhân dân nhiều xã vùng cao ít ruộng như: Suối Giàng, Sùng Đô, Nậm Mười, Suối Quyền, Nậm Lành… và là cây tăng thu nhập cho các xã vùng thấp. Tuy nhiên, do yếu tố thời tiết khắc nghiệt từ đầu năm 2014 đến nay nên ngô xuân hè của Văn Chấn đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ông Hoàng Hữu Dũng - Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết, ở 8 xã vùng ngoài, có gần 800ha ngô nhưng vì mưa kéo dài suốt từ sau Tết Nguyên đán Giáp Ngọ đến tận tháng 4 nên thiếu ánh sáng, dẫn đến thân cây ngô bị yếu do khả năng quang hợp kém và năng suất sẽ giảm. Đã vậy, trận lốc xoáy vào ngày 18/5 đã làm cho trên 400ha bị đổ, trong đó diện tích thiệt hại từ 30% đến 70% chiếm 45,5ha, diện tích thiệt hại từ 70% trở lên có 388,6ha. Tình trạng cây ngô bị đổ rạp, bật rễ, giập thân… sẽ làm ảnh hưởng năng suất từ 50% trở lên và tập trung ở các xã: Thượng Bằng La, Cát Thịnh, Bình Thuận, Chấn Thịnh.

Diện tích ngô ở các xã vùng trong chiếm trên 1.500ha thì thân cây phát triển tốt hơn do thuận lợi về ánh sáng, độ ẩm hồi đầu năm. Tuy vậy, từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 6, trời không mưa, trong đó nắng nóng kéo dài từ trung tuần tháng 5 đến đầu tháng 6, Văn Chấn nhiều ngày nằm trong điểm có nền nhiệt cao nhất toàn quốc.

Tình trạng này khiến cho hàng trăm héc-ta ngô xuân hè bị khô hạn, héo lá hoặc chết. ảnh hưởng nặng nhất là khoảng 30% diện tích ngô tại các xã, thị trấn vùng thấp trồng nhiều ngô như: Sơn Thịnh, thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ, thị trấn Nông trường Liên Sơn, Sơn Lương, Nậm Lành, Gia Hội, Nậm Búng vì ngô trổ cờ phun râu vào đúng đợt nắng nóng kéo dài.

Theo quá trình sinh trưởng của cây ngô, sau khi trổ cờ được vài ngày bắp ngô mới phun râu để thụ phấn nhưng ở thời điểm nắng nóng kéo dài vừa qua thì bắp vừa phun râu cờ đã bị khô héo. Những diện tích ngô này theo kinh nghiệm của người trồng ngô và tính toán của các nhà chuyên môn chắc chắn cũng ảnh hưởng tới 50% năng suất. Những diện tích ngô trỗ trước hoặc sau đợt nắng nóng cũng có ảnh hưởng ít nhiều do bị khô lá hoặc thiếu độ ẩm để dưỡng bắp.

Cây chè cũng bị ảnh hưởng nặng bởi tình trạng thiếu mưa, nắng nóng và diện tích ảnh hưởng cũng tập trung ở các xã vùng trong. Đi suốt chiều dài mấy chục cây số từ trung tâm huyện đến xã Nậm Búng, nơi nào cũng thấy chè bị táp lá, có chỗ chè cháy lá hàng loạt. Bị ảnh hưởng nặng nhất là hàng trăm héc-ta ở vùng nguyên liệu của thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ và thị trấn Nông trường Liên Sơn.

Bà Đào Thị Xuyên ở tổ dân phố số 7, thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ than thở: "Nông dân chúng tôi ở đây chỉ trông chờ vào cây ngô, cây chè nhưng thời tiết thế này thì đói nặng".

Ông Phạm Văn Thanh ở thôn Hải Chấn, xã Gia Hội cho biết: "Gia Hội là vùng chè ít chịu ảnh hưởng của thời tiết nên vụ chè xuân vừa qua, tôi đã thu trên 6 tấn búp với giá bán 6.000 đến 7.000 đồng/kg. Vậy mà giờ đây, những đồi chè của nhà cũng bị táp lá, búp nhỏ và sụt giảm năng suất rất nhiều so với những năm trước".

Ông Phan Văn An - Giám đốc Công ty cổ phần Chè Liên Sơn bày tỏ, các doanh nghiệp chế biến chè ở các xã vùng trong của huyện Văn Chấn đều nằm trong tình trạng thiếu nguyên liệu trầm trọng. Các nhà chuyên môn cũng cho biết, tình trạng chè bị cháy nắng trong tháng 5 là rất nguy hại cho sản xuất, kinh doanh chè. Bởi vì, sau lứa chè xuân tháng 3, chè sẽ có thời gian "ngủ" trong tháng 4 (tức là chè không ra nhiều búp và búp mù). Đến tháng 5, gặp thời tiết thuận lợi, chè sẽ bật nhiều búp để hình thành cấp cành, quyết định năng suất cho cả vụ. Do đó, tháng 5 chè không ra búp thì cả vụ chè sẽ rất ít búp, búp nhỏ.

Với tình hình thời tiết gây ảnh hưởng xấu cho cây chè, cây ngô ở Văn Chấn như vậy đã dự báo đời sống của nông dân sẽ gặp nhiều khó khăn, thu ngân sách và nhiều chỉ tiêu kinh tế, xã hội của huyện sẽ bị ảnh hưởng. Vì vậy, tỉnh và huyện nên căn cứ vào tình hình thực tế để chủ động điều chỉnh các giải pháp phát triển kinh tế trên địa bàn huyện Văn Chấn từ nay đến cuối năm thì mới hy vọng bù đắp được những thiệt hại do tác động xấu của thời tiết.

Hoàng Nhâm