Theo thống kê của các cơ quan chức năng, trên địa bàn tỉnh Yên Bái hiện có 1.318 doanh nghiệp. Mô hình các doanh nghiệp chủ yếu là nhỏ và vừa, do vậy số doanh nghiệp thường xuyên có quan hệ tín dụng ngân hàng so với tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn là thấp. Tính đến nay, chỉ có 323/1318 doanh nghiệp có dư nợ vay tại các chi nhánh ngân hàng thương mại.

Nguyên nhân chủ yếu do ảnh hưởng, khó khăn chung của nền kinh tế nên các doanh nghiệp không bán được hàng, nhất là các lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản đá khối, quặng sắt, chì kẽm; sản xuất vật liệu xây dựng xi măng, gạch; chế biến các mặt hàng nông - lâm sản như chè, sắn, gỗ bóc… Sản phẩm tiêu thụ chậm, giá bán không tăng đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp.

Do khó khăn nên nhiều doanh nghiệp phải cố gắng hết sức để vượt qua khủng hoảng. Cũng vì khó khăn nên tính minh bạch trong báo cáo tài chính của loại hình doanh nghiệp tư nhân còn hạn chế, dẫn đến việc thẩm định cho vay vốn gặp nhiều khó khăn. Nhiều doanh nghiệp thiếu tài sản đủ điều kiện thế chấp để bảo đảm vay vốn ngân hàng thương mại; vốn tự có tham gia vào quá trình sản xuất, kinh doanh thấp, tỷ lệ nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu cao. Theo số liệu thống kê thì tỷ lệ nợ phải trả trên vốn của chủ sở hữu các doanh nghiệp ngành xây dựng năm 2011 và 2012 là 1,49 lần, ngành chế biến 2,11 lần. Trong điều kiện sản xuất gặp nhiều khó khăn, doanh nghiệp dễ gặp rủi ro trong việc trả nợ, trả lãi vay ngân hàng, vì vậy rất khó tiếp cận các khoản vay mới.

Để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp về vốn, trong năm 2013 và 7 tháng của năm 2014, các chi nhánh ngân hàng thương mại Yên Bái thực hiện xem xét, giải quyết cho vay tổng số 5.183/5.278 bộ hồ sơ vay vốn của các loại hình doanh nghiệp, đạt tỷ lệ 98,2%. Số hồ sơ không được chấp thuận cho vay chủ yếu không đủ điều kiện vay vốn như dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh không khả thi, không có tài sản bảo đảm và không có trường hợp doanh nghiệp nào có đủ điều kiện vay vốn mà ngân hàng không cho vay.

Theo ông Bùi Trung Thu - Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Chi nhánh tỉnh Yên Bái thì khó khăn lớn nhất đối với các doanh nghiệp không phải là thiếu vốn mà "sức khỏe" của các doanh nghiệp không đủ để hấp thụ vốn. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong tiếp cận vốn vay của các tổ chức tín dụng, phần lớn không đáp ứng được các điều kiện vay vốn. Cùng với đó là những khó khăn nội tại từ phía doanh nghiệp như trình độ quản lý, lập dự toán thu chi trong kinh doanh còn nhiều sai sót…

Cùng với việc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Yên Bái tăng cường chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định về lãi suất huy động vốn, lãi suất cho vay, các chi nhánh ngân hàng thương mại còn tích cực thực hiện nghiêm mặt bằng lãi suất huy động vốn trên địa bàn, hiện mức lãi suất cho vay đã trở về mặt bằng lãi suất của giai đoạn 2005 - 2006. Từ cuối tháng 5/2013 đến thời điểm 31/12/2013, các chi nhánh ngân hàng thương mại đã thực hiện điều chỉnh giảm lãi suất cho vay cũ về mức tối đa 13%/năm cho 156 khách hàng thuộc các loại hình doanh nghiệp với số dư nợ 2.449 tỷ đồng.

Đặc biệt, các chi nhánh ngân hàng thương mại thực hiện nghiêm túc quy định về lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng đồng Việt Nam đối với một số lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn; sản xuất, kinh doanh hàng xuất khẩu; sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ với mức lãi suất tối đa 8%/năm.

Ông Nguyễn Hồng Quang - Giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng Quang Thịnh cho biết: "Lãi suất từ trên 20% đã giảm xuống còn 10% khiến nhiều doanh nghiệp rất phấn khởi. Với mức lãi suất này, doanh nghiệp có thể yên tâm đầu tư sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, ngân hàng cần đánh giá hợp lý các tài sản thế chấp để doanh nghiệp có cơ hội vay nhiều hơn cho đầu tư sản xuất, kinh doanh".

Cũng theo ông Quang, việc ngân hàng và doanh nghiệp thực hiện kết nối, chia sẻ lợi ích còn xóa đi khoảng cách giữa doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ trong quan hệ với ngân hàng. Trước đây, những doanh nghiệp lớn có quan hệ lâu năm với các ngân hàng có thể nhận được các khoản vay lớn với thủ tục nhanh chóng, trong khi các doanh nghiệp nhỏ thường rất khó vay, phải có tài sản bảo đảm, khâu xét duyệt lâu và thường là hạn mức rất nhỏ.

Triển khai chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp, từ tháng 5/2014 đến nay, các chi nhánh ngân hàng thương mại đã xem xét, ký hợp đồng tín dụng mới với 19 doanh nghiệp, số tiền cam kết cho vay 404 tỷ đồng; điều chỉnh tăng hạn mức tín dụng đối với 12 doanh nghiệp, hạn mức tín dụng tăng thêm 29 tỷ đồng; cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho 4 doanh nghiệp, dư nợ cơ cấu lại là 31 tỷ đồng; điều chỉnh giảm lãi suất cho vay cũ về mức phù hợp đối với 78 doanh nghiệp.

Tại hội nghị kết nối ngân hàng - doanh nghiệp được tổ chức cuối tháng 8 vừa qua, đã có 3 chi nhánh ngân hàng thương mại thực hiện ký cam kết hỗ trợ vốn vay cho 8 doanh nghiệp với số tiền 271 tỷ đồng.

Việc kết nối ngân hàng - doanh nghiệp có ý nghĩa thiết thực, mang lại kết quả cụ thể đối với cộng đồng doanh nghiệp, góp phần duy trì phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Các doanh nghiệp được tạo điều kiện hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng với lãi suất hợp lý. Đối với các ngân hàng thương mại là đưa được vốn vào sản xuất, kinh doanh, đưa vốn vào nền kinh tế và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng.

Quang Thiều