Công ty Thủy điện Văn Chấn là một trong những đơn vị thực hiện nghiêm túc việc chi trả phí DVMTR. Chính thức đi vào hoạt động từ tháng 8/2013, ngay trong năm, đơn vị đã nộp 1,6 tỷ đồng và năm 2014 nộp 1,8 tỷ đồng. Các đơn vị khác như Thủy điện Hồ Bốn, Thủy điện Nậm Kim, Nậm Đông 3, Nậm Đông 4, Thủy điện Thác Bà và Nhà máy nước Yên Bái, Nghĩa Lộ cũng đã thực hiện nghiêm túc việc nộp phí. Với tổng số tiền 32,4 tỷ đồng đã thu được (bao gồm cả số nợ 2013 của một số đơn vị), Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đang tiến hành xây dựng đơn giá chi trả cho các lưu vực để tiến hành chi trả cho các chủ rừng. Dự kiến, lưu vực sông Đà tiếp tục có đơn giá cao khoảng trên 418.000 đồng/ha, lưu vực sông Hồng dự kiến 85.000 đồng/ha và sông Chảy 44.000 đồng/ha.

Với đơn giá khá cao đối với lưu vực sông Đà, người dân tiếp tục có thêm nguồn thu nhập đáng kể cải thiện sinh kế, góp phần bảo vệ rừng hiệu quả. Nổi bật là xã Chế Tạo, một xã vùng cao đặc biệt khó khăn của huyện Mù Cang Chải, cách trung tâm huyện 35km. Toàn bộ diện tích rừng của xã đều nằm trong quy hoạch đầu nguồn sông Đà với trên 17.000ha. Sau hơn 3 năm hưởng lợi từ chính sách chi trả DVMTR, mỗi năm, bình quân mỗi hộ gia đình nhận được trên 20 triệu đồng. Đây là số tiền thực sự có ý nghĩa đối với người dân trong xã, cũng từ đó, người Mông nơi đây đã ý thức hơn trong công tác bảo vệ rừng.

Trong 3 năm qua, Chế Tạo không còn chuyện xâm lấn đất rừng, phá rừng, đốt nương, làm rẫy, người dân nhiệt tình tham gia trồng, chăm sóc rừng. Thu nhập từ rừng đã giải quyết được một phần khó khăn về kinh tế, cùng với các dự án đầu tư khác giúp cho cuộc sống của nhân dân ngày một ổn định, ấm no. Đơn giá chi trả không lớn như các địa phương thuộc lưu vực sông Đà, nhưng nguồn phí DVMTR lưu vực sông Chảy cũng đang góp phần tích cực quản lý, bảo vệ rừng tốt hơn.

Với 30.500ha nằm trong lưu vực sông Chảy, mỗi năm, Lục Yên có thêm hơn 2 tỷ đồng để chi trả cho các chủ rừng. Nếu chia đều cho 8.000 hộ, mỗi hộ dân nhận được số tiền không nhiều nhưng cùng với các nguồn thu khác đã góp phần cải thiện đời sống người làm nghề rừng, đặc biệt, ở các vùng nông thôn, vùng dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực nguồn phí DVMTR đem lại, nhiều địa phương người dân sống cạnh rừng vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Nguồn kinh phí từ DVMTR chỉ đóng vai trò hỗ trợ cho các hoạt động bảo vệ rừng và phát triển sinh kế. Để thực hiện tốt công tác chi trả phí DVMTR và nâng cao nhận thức người dân trong công tác quản lý, bảo vệ rừng, thời gian tới, các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách đến người dân các thôn, bản, vùng sâu, vùng xa. Các hộ nhận khoán là hộ nghèo ở gần rừng và hộ đã nhận khoán rừng trước đây đã thực hiện tốt cần tiếp tục ưu tiên nhận khoán bảo vệ và hưởng chính sách DVMTR.

Bên cạnh đó, công tác đào tạo, tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ thực thi chính sách phải được quan tâm hơn nữa; công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân phải duy trì thường xuyên; trong quá trình lập hồ sơ chi trả, phải có sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ thôn, bản đến xã, huyện; công tác chi trả phải công khai, minh bạch, đúng đối tượng và đầy đủ nhằm giảm thiểu khúc mắc, khiếu nại trong nhân dân.

Anh Dũng