Hiện nay, đã bước vào chính vụ, Nhà máy Sắn Văn Yên đã mở cửa thu mua từ cuối tháng 10, đầu tháng 11/2015 nhưng theo đánh giá của người dân, giá cả năm nay lên, xuống thất thường. Thời điểm hiện tại giá ở các xã gần Nhà máy dao động ở mức 1.100 - 1.300 đồng/kg, còn ở các xã xa, giao thông đi lại không thuận lợi dao động ở mức 700 đồng - 1.000 đồng/kg.

Huyện Văn Yên có tới hàng nghìn hộ nông dân thu nhập chủ yếu dựa vào cây sắn với diện tích trồng sắn theo kế hoạch trên 7.500 ha nhưng diện tích trồng thực tế có thể nhiều hơn. Trong đó, trồng tập trung ở những xã dọc theo hai bên bờ sông Hồng.

Đồng chí Phạm Thanh Mỹ - Phó chủ tịch UBND xã Đông Cuông cho biết: “Đông Cuông có tổng diện tích trồng sắn trên 400 ha; trong đó, hơn 100 ha áp dụng phương pháp canh tác bền vững với trên 500 hộ thu nhập chính từ cây sắn. Hiện tại, trên địa bàn xã mới chỉ có Nhà máy Sắn Văn Yên thu mua, các lò sấy tư nhân chưa thấy nhà nào sửa lò và thu mua nên người dân chỉ bán được giá 1.300 đồng/kg đối với sắn cao sản và 1.200 đồng/kg với sắn địa phương”.

Theo các thương lái, nguyên nhân dẫn đến giá sắn hai năm trở lại đây liên tục xuống là do thị trường xuất khẩu không ổn định, chỉ có sắn sơ chế thành tinh bột ở các nhà máy còn xuất được, sắn băm sấy khô gần như không “chạy” nữa. Chính vì vậy, các lò sấy sắn khô của những hộ dân hiện vẫn im lặng. Trong khi đó, công suất sản xuất của Nhà máy có hạn.

Được biết, tổng công suất của Nhà máy Sắn Văn Yên bình quân cũng chỉ tiêu thụ khoảng 70.000 tấn/năm. Trong khi đó, tổng sản lượng sắn toàn huyện ước đạt trên 150.000 tấn, chưa tính lượng sắn ở các huyện lân cận chuyển đến, dẫn đến mất cân bằng giữa “cung” và “cầu”, là một trong những nguyên nhân đẩy giá sắn ngày một đi xuống.

Đang nhanh tay thu hoạch sắn trên nương, thấy chúng tôi đến, bà Nguyễn Thị Hảo ở thôn Cầu Khai, xã Đông Cuông tạm ngừng tay thở dài: “Nhìn chung giá sắn năm nay thấp hơn cả năm ngoái. Mấy ngày đầu, khi Nhà máy vừa mở cửa còn được 1.400 đồng/kg, vài hôm sau xuống còn có 1.200 - 1.300 đồng/kg. Với đà này, khi dân thu hoạch rộ sẽ còn xuống thấp hơn nữa nên tôi thu hoạch luôn, thêm đồng nào hay đồng ấy. Nhà cũng chỉ có hơn 1 ha, thu xong chắc được khoảng 25 đến 26 tấn, trừ hết phân bón, thuốc trừ cỏ cũng chẳng còn mấy đồng công nữa...”.

Đó là các xã quanh Nhà máy, còn xã xa giá cả còn thấp nữa. Xã Châu Quế Thượng, cách Nhà máy trên 30 km. Xã có 10 thôn thì cả 10 thôn thu nhập của bà con đều phần lớn dựa vào cây sắn với tổng diện tích trồng sắn trên 600 ha; trong đó, chỉ có khoảng một nửa diện tích nằm trên trục đường chính vận chuyển thuận lợi còn lại là các đường thôn, bản đi lại khó khăn.

Anh Lý A Vư ở thôn 8 cho biết: “Cũng may, tôi tranh thủ đào ngay từ mấy ngày cuối tháng 11/2015 nên còn bán được 1.000 đồng/kg, chứ bây giờ giá xuống rồi, chỉ còn 700 - 900 đồng/kg”. 

Trải qua nhiều năm thăng trầm, người nông dân Văn Yên cũng đã nhận thấy phát triển cây sắn là hướng sản xuất không ổn định. Nhưng diện tích cũng như số hộ nông dân cuộc sống đang phụ thuộc vào cây sắn không phải ít nên không thể thay đổi loại cây trồng này ngay ngày một, ngày hai.

Vì vậy, mong sao các cấp, các ngành sớm có giải pháp giúp cho hàng vạn người nông dân đang sống dựa vào cây sắn yên tâm sản xuất. Đồng thời huyện cần có sự chỉ đạo các xã vận động nhân dân thu hẹp diện tích sắn trồng hàng năm theo quy hoạch và thay thế bằng các loại cây trồng khác mang lại hiệu quả kinh tế cao và ổn định hơn.

A Mua