Gia đình anh Sùng A Tồng ở thôn Tà Đằng, xã Xà Hồ đến nương từ rất sớm. Nương nhà anh Tồng gần sát với trục đường chính của huyện nên anh đã có kế hoạch rất khoa học, là ngay sau khi thu hoạch ngô xuân anh và gia đình đã làm đất sẵn sàng xuống giống vụ hè thu.

Vậy là sáng sớm từ trên bản xuống đến ruộng, anh phóng vèo vào huyện mua bao phân, người đi trước cuốc hố, người bỏ phân, người bỏ giống rất chuyên nghiệp.

Anh Tồng cười khầng khậc lý giải rằng: "Nhờ có một buổi tham gia tình nguyện, thấy cách trồng ngô này hay nên học tập. Mấy năm nay cứ trồng kiểu như thế, rất nhanh, tiết kiệm công lao động cho mấy thằng trẻ con đi chăn trâu, rồi ở nhà ôn bài chuẩn bị bước vào năm học mới".

Nhà anh Tồng có 2 ha ngô, một trong những hộ vào tốp đầu về chuyển đổi lúa nương năng suất thấp sang trồng ngô đồi, với năng suất 26 tạ/ha vụ ngô xuân và giá dao động từ 3.800 - 4.200 đồng/kg ngô hạt, nếu bán hết gia đình anh đã có trên 20 triệu đồng một vụ.

Anh Tồng vẫn cái điệu cười khầng khậc mà rằng: "Không bán hết vì để chăn nuôi, gia đình có cả ổ lợn gần 20 con nên để một phần cho gia súc ăn cho nhanh lớn. Có thực mới vực được đạo, thấy có tiền nên "máu" trồng ngô lắm, vụ hè thu này gia đình được cấp gần 40 kg giống ngô với các giống chủ yếu là Bioseed 9698, AG59, NK66... Đến thời điểm này, gia đình đã trồng 2/3 diện tích. Trời mà không mưa thì đến cuối tháng này là xong".

Vẫy tay chào chúng tôi, anh Tồng nói với theo là cán bộ đi chỉ nhanh hơn mấy con sên thế kia mà lên đến bản thì dân cũng trồng ngô xong mà về đến nhà rồi. Chúng tôi cũng phải cười trước cái sự lanh lợi của anh nông dân làm kinh tế giỏi của bản Tà Đằng.

Thế rồi tốc độ của chúng tôi cũng chẳng nhanh hơn phán đoán của anh Tồng là mấy. Mặt trời treo trên đầu cũng mới đến bản, những nương ngô bên đường có thửa đã bật tung chồi non, còn lại vẫn là những thửa ruộng trắng ngô mới xuống ruộng. Gia đình anh Khay, chị Tồng, chị Mỷ đang hối hả xuống giống.

Anh Sùng A Khay - Trưởng thôn Tà Đằng phấn khởi chia sẻ: "Vụ xuân toàn thôn gieo trồng 23 ha với năng suất trung bình 27 tạ/ha cả thôn có 621 kg ngô. Mấy năm nay, ngô đồi đắt, rẻ cũng dễ bán, thương lái cứ ở chân đồi xếp hàng, bà con chở xe máy từ bản xuống là “ô sờ kê”. Vậy nên công tác vận động giờ gần như chỉ trên giấy thôi, chứ cứ a lô họp dân triển khai là trồng thôi. Vụ hè thu này toàn thôn có 11 ha thì bây giờ đã trồng xong khoảng 70% diện tích rồi".

Nhờ việc ăn tết chung mà công tác sản xuất ở xã Xà Hồ gặp nhiều thuận lợi, vụ xuân xã đã hoàn thành 363 ha ngô với năng suất 27 tạ/ha, sản lượng gần 10 tấn. Cây ngô đã trở thành cây trồng mang tính quyết định đến sản lượng lương thực và góp phần quan trọng vào việc thay đổi cuộc sống cho người dân.

Ông Mùa A Đế - Chủ tịch UBND xã Xà Hồ cho biết: "Cây ngô đã trở thành cây hàng hóa chủ lực giúp người dân nâng cao đời sống. Vụ hè thu xã gieo trồng 67 ha ngô hè thu các hộ tham gia trồng ngô được cung ứng từ 18 - 20kg/ha ngô giống, bà con phấn khởi lắm. Với tiến độ này tin chắc việc gieo trồng ngô hè thu sẽ đi đúng tiến độ".

Cùng chung không khí nhộn nhịp mùa ngô lên nương, đồng bào Mông xã Trạm Tấu cũng đang vỡ òa trong niềm vui có một vụ ngô thắng lợi. Nhà anh Giàng A Lù ở thôn Tấu Dưới, xã Trạm Tấu - một nông dân thoát nghèo, trở thành hộ giàu của xã nhờ trồng ngô đồi. Nhà Giàng A Lù có cả thảy 1,5 ha. Vụ xuân trồng trọn vẹn, vụ hè thu bớt một chút. Tranh thủ còn mấy ngày hè, Lù hô hết con cháu ra nương trồng ngô cho đúng khung thời vụ.

Giàng A Lù chia sẻ: "Thời tiết thất thường lắm lúc điên cả người cán bộ ạ! Vừa ra đến ruộng thì mưa về đến nhà lại nắng. Mấy ngày nay, gia đình tôi ở luôn tại lán để trồng ngô cho tiện. Lúc nào mưa to sợ bão lũ thì cả nhà lại về. Chắc chắn sẽ xong trong tháng 8 này. Vụ vừa rồi gia đình cũng kiếm được từ ngô kha khá tiền, thoải mái sắm tư trang cho mấy thằng con đi học bán trú".

Xã Trạm Tấu là lá cờ đầu trong phong trào thi đua làm kinh tế khối các xã, thị trấn của huyện vùng cao này. Cán bộ nhiệt tình, sâu sát với nương ruộng. Nông dân có những cách làm rất chuyên nghiệp. Đường giao thông thôn, bản liên hoàn thuận lợi cho thương lái thu mua. Như anh Lù bảo thì "cái ô tô nọ nối đuôi cái ô tô kia đợi ở trụ sở xã. Người dân cứ tải to, tải bé mà mang xuống thôi".

Đồng chí Giàng A Trư - Chủ tịch UBND xã Trạm Tấu cho biết: "Đồng bào Trạm Tấu rất nhạy bén với chủ trương đổi mới của huyện và ngô đồi là một ví dụ điển hình. Vụ hè thu toàn xã gieo trồng 290 ha đến nay đã hoàn thành 80% diện tích. Một số thôn điển hình là Tấu Dưới, Tấu Giữa, Mo Nhang, Km14+17. Chắc chắn chúng tôi sẽ là một trong những địa phương về đích đầu tiên trong vụ hè thu này".

Vụ hè thu 2016 huyện Trạm Tấu có 950 ha ngô hè thu. Thực tiễn tự vận động vượt xa lý thuyết đã giúp huyện vùng cao này thực hiện thắng lợi công cuộc chuyển đổi nhận thức cho người dân thay thế lúa nương năng suất thấp bằng cây ngô đồi. Thắng vụ ngô xuân đã tạo động lực cho huyện vùng cao bước vào vụ mới thuận lợi. Hơn 43.603 kg giống ngô đã cấp cho đồng bào cả huyện. Có những gia đình còn khai hoang mở rộng diện tích, tự bỏ kinh phí đầu tư thêm giống, phân bón để trồng ngô.

Ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trạm Tấu cho biết: "Đến nay, tiến độ gieo trồng ngô hè thu toàn huyện đã đạt 70%. Một số xã tiên phong là Tà Xi Láng, Trạm Tấu, Pá Lau, Pá Hu chắc chắn cán đích sớm".

Mùa ngô lên nương, trên những thửa ruộng bậc thang màu mỡ, đồng bào vùng cao ra sức thi đua lao động sản xuất, tiếng cười, tiếng nói vỡ òa trong niềm vui có một vụ ngô xuân thắng lợi và niềm hy vọng mới ở một mùa vàng bội thu hơn.

Phương Thùy (Đài TT – TH Trạm Tấu)