Sau 5 năm thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR), không những rừng và chất lượng rừng đã được nâng lên mà đời sống của người dân vùng cao cũng được cải thiện rõ rệt.

5 năm qua, tổng số tiền DVMTR đã được bên sử dụng DVMTR chi trả ủy thác về Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Yên Bái là trên 168,2 tỷ đồng; diện tích rừng đã được bảo vệ bằng nguồn tiền DVMTR hàng năm 167.000 ha (chiếm gần 40% tổng diện tích rừng toàn tỉnh); có khoảng 17.500 hộ gia đình được nhận tiền DVMTR để cải thiện thu nhập và đời sống, đây là những hộ dân sống trong vùng rừng, phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số nghèo ở các huyện Trạm Tấu, Mù Cang Chải.

Tỉnh Yên Bái đã thực hiện 2/5 loại DVMTR là sản xuất kinh doanh thủy điện và nước sạch. Hầu hết các doanh nghiệp thủy điện, nước sạch đã nhận thức được nghĩa vụ và lợi ích của việc sử dụng và chi trả tiền DVMTR và đã thực hiện việc chi trả theo quy định.

Cùng với đó, các hộ được nhận tiền DVMTR đều nhận thức rõ nguồn kinh phí này được các doanh nghiệp có sử dụng DVMTR và lao động của họ thông qua bảo vệ rừng để duy trì nguồn nước cho sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.

Số tiền DVMTR mà hộ dân được chi trả đã góp phần cải thiện thu nhập, đầu tư mở rộng sản xuất, nuôi con cái ăn học, từng bước tạo sinh kế ổn định và nâng cao đời sống.

Tác động lớn nhất mà chính sách chi trả DVMTR mang lại chính là ý thức bảo vệ và phát triển rừng của người dân ngày càng được nâng cao; qua đó, góp phần quan trọng vào việc nâng cao tỷ lệ độ che phủ rừng với mục tiêu giữ vững hệ sinh thái rừng đầu nguồn nói riêng và rừng toàn tỉnh nói chung.

Mặc dù đạt được những kết quả tích cực, song trong quá trình triển khai cũng bộc lộ một số khó khăn ảnh hưởng đến công tác thực thi chính sách như tình hình nợ đọng tiền DVMTR của một số đơn vị sử dụng DVMTR.

Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh còn 3 đơn vị nợ tiền DVMTR, gồm: Công ty TNHH Thanh Bình, Công ty TNHH Hòa Bình, Công ty TNHH Nậm Tục 2 với tổng số tiền gần 110 triệu đồng (chưa tính tiền quý IV năm 2015, quý III năm 2016 của 3 công ty do các đơn vị không kê khai số tiền phải nộp). Cụ thể, Công ty TNHH Thanh Bình (Nhà máy Thủy điện Hưng Khánh) nợ 59,7 triệu đồng; Công ty TNHH Hòa Bình, Công ty TNHH Nậm Tục 2 (Nhà máy Thủy điện Nậm Tục 2) nợ 50,23 triệu đồng tiền quý I và II năm 2016.

Ông Kiều Tư Giang - Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Yên Bái cho biết: “3 đơn vị này đã vi phạm quy định về thực hiện Chính sách chi trả DVMTR, chiếm dụng tiền trái quy định. Đặc biệt, Công ty TNHH Nậm Tục 2 đã không ký hợp đồng ủy thác chi trả tiền DVMTR với Quỹ mặc dù đã nhiều lần Quỹ làm việc yêu cầu chuyển nộp tiền theo quy định và hợp đồng đã ký”.

Ngày 16/12/2016, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Yên Bái đã có Công văn số 38/QBV&PTR-BĐH gửi Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh báo cáo và đề nghị thanh tra việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR của 3 công ty này và xử lý theo Nghị định số 40/2015/NĐ-CP ngày 27/4/2015 của Chính phủ.

Để bảo đảm quyền lợi cho các chủ rừng có diện tích rừng nằm trong lưu vực cung ứng DVMTR, các đơn vị cần thực hiện nộp phí DVMTR và thanh toán đầy đủ số tiền nợ về Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh để Quỹ chi trả cho các chủ rừng mà đơn vị sử dụng DVMTR.

Theo Nghị định số 40/2015/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 20/6/2015, người sử dụng DVMTR không chi trả hoặc chi trả không đầy đủ tiền sử dụng dịch vụ bị xử phạt từ 500.000 đồng đến 50.000.000 đồng. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có đơn vị nào bị xử phạt. Thiết nghĩ, nếu các doanh nghiệp cố tình chây ỳ không nộp để nợ đọng kéo dài thì các cơ quan chức năng cần có biện pháp đủ mạnh xử lý theo đúng pháp luật.

Hồng Duyên