Gần chục năm trước, người dân Yên Hợp đã trồng chuối ngự thay thế cho những cây truyền thống trên vùng đất bãi bồi ven sông Hồng. Theo những người trồng chuối ngự ở Yên Hợp, cây chuối ngự dễ trồng, thích nghi với vùng đất thịt pha cát, ít tốn công chăm sóc và phân bón. Tuy mỗi buồng chuối ngự chỉ có từ 5 - 8 nải, nhưng so với các loại chuối khác thì nó có thời gian sinh trưởng phát triển ngắn, cho quả sớm sau 11 tháng trồng và nhanh chín, nên thời gian thu hoạch gối vụ rất nhanh và cho thu hoạch thường xuyên.
Thêm vào đó, chuối ngự rất dễ nhân giống. Người dân có thể tự nhân giống, chỉ mất 1 lần chi phí đầu tư giống ban đầu 1,4 triệu đồng/sào mà được thu hoạch trong 5-6 năm, năng suất đạt khoảng 0,7 tấn/sào/năm. Hơn nữa, giá cả thường cao hơn các loại chuối khác nhờ hình thức, màu sắc bắt mắt, quả thơm ngon.
Đầu ra của sản phẩm cũng khá rộng, có thể bán lẻ tại các chợ hoặc bán cho thương lái với giá dao động từ 5.000 đến 20.000 đồng/kg tùy thời điểm.
Bà Vũ Thị Kết ở thôn Thống Nhất cho biết: "Gia đình tôi đã chuyển đổi 720 m2 đất vốn trồng chè sang trồng chuối ngự. Trung bình mỗi tuần, tôi thu hoạch được khoảng 25 buồng chuối và cứ thu hoạch đến đâu là có người thu mua hết đến đó, lợi nhuận trung bình đạt 4 triệu đồng/tháng. Năm nay, tôi mở rộng diện tích thêm 3 sào nữa, dự kiến cuối năm sẽ được thu hoạch 3 tấn, gấp đôi so với năm ngoái”.
Thấy rõ hiệu quả kinh tế, lại có thị trường tiêu thụ sẵn có (do là HTX sản xuất nông sản hữu cơ), HTX Dịch vụ nông nghiệp hữu cơ Trung Thành đã lựa chọn sản phẩm chuối ngự để xây dựng thành sản phẩm OCOP của tỉnh.
HTX đã lập kế hoạch sản xuất và hướng dẫn, phổ biến quy trình sản xuất nông nghiệp hữu cơ cho từng hộ dân trồng chuối ngự. Đồng thời, liên kết các hộ thành từng nhóm, tổ hợp tác để tổ chức quản lý, kiểm soát chéo việc thực hiện. Năm 2020, sản phẩm chuối ngự được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao đã đánh dấu bước tiến cho sản phẩm chuối ngự vốn được mệnh danh là "cống phẩm tiến vua” này. Nếu năm 2019, toàn xã chỉ có 6 ha đất trồng chuối ngự, chủ yếu là người dân tận dụng các loại đất vườn, đất ven sông để canh tác thì đến nay, chuối ngự được trồng tập trung thành vùng.
Người dân tận dụng triệt để các loại đất để trồng chuối, diện tích được nâng lên 10 ha, sản lượng trung bình đạt 180 tấn/năm. Sản phẩm chuối ngự Yên Hợp đã có tem, nhãn, giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm, được canh tác theo quy trình hữu cơ bền vững, an toàn cho người sử dụng, thân thiện với môi trường với cam kết 4 không: không dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, không dư lượng phân bón hóa học, không chất bảo quản, không chất kích thích tăng trưởng.
Thông qua các kênh phân phối sẵn có của HTX, sản phẩm chuối ngự Yên Hợp ngày càng được biết đến trên thị trường ngoài tỉnh như: Bắc Ninh, Hải Phòng, Bắc Giang… và được HTX cam kết thu mua toàn bộ. Tuy nhiên, năm nay, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, giá bao tiêu chuối ngự cho người dân giảm gần một nửa so với năm ngoái, trung bình còn 50.000 đồng/buồng, lợi nhuận giảm chỉ còn 100 triệu đồng/ha.
Ông Đinh Xuân Trung - Phó Chủ tịch UBND xã Yên Hợp cho biết: "Do đặc tính của sản phẩm chuối ngự là chín đến đâu phải cắt bán đến đó cho nên khi vào mùa chuối chín bắt buộc phải bán. Khi gặp dịch bệnh, sản phẩm tiêu thụ chậm, HTX buộc phải hạ giá sản phẩm. Bởi vậy, xã đã định hướng và kết nối cho HTX với xã Việt Thành, huyện Trấn Yên để học tập kinh nghiệm chế biến sản phẩm chuối ngự sấy; đồng thời ủ rượu từ chuối.
Các sản phẩm đang trong quá trình hoàn thiện và khi hoàn thành sẽ tạo ra các sản phẩm chế biến từ chuối để bán vào dịp cuối năm khi chuối bắt đầu khan hiếm, giúp người dân tiêu thụ sản phẩm trong mùa thu hoạch, không bị ép giá và tăng giá trị sản phẩm. Đây cũng là định hướng chung của HTX để đa dạng hóa sản phẩm, tiếp cận thêm nhiều nguồn khách hàng và mở rộng thị trường tiêu thụ”.
Hoài Anh
