Hiện nay, tỉnh Yên Bái có tổng số 831 HTX, trong đó có 466 HTX lĩnh vực nông nghiệp HTX, chiếm 56%. Dù đã có nhiều nỗ lực để phát triển nhưng một số HTX vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm. Nhiều sản phẩm nông sản chưa được chế biến, dẫn đến giá trị gia tăng thấp. Hơn nữa, việc tiếp cận vốn vay và các chính sách hỗ trợ của Nhà nước còn hạn chế.
Ông Hà Ngọc Toanh - Giám đốc HTX Dịch vụ tổng hợp Hồng Ca, huyện Trấn Yên cho biết: "Từ khi thành lập, HTX đã chọn sản xuất tinh dầu quế và sơ chế măng Bát độ làm sản phẩm chủ lực. Trong quá trình hoạt động, HTX gặp không ít khó khăn do thiếu vốn, kinh nghiệm sản xuất, nguồn nguyên liệu nên các sản phẩm của đơn vị hiện nay chủ yếu vẫn chỉ quanh quẩn ở thị trường trong tỉnh. Trong khi đó, đất do Nhà nước cho thuê, không có giá trị thế chấp ngân hàng, HTX khó tiếp cận nguồn vốn ưu đãi”.
Bên cạnh khó khăn về vốn, các HTX nông nghiệp cũng vấp phải hàng loạt các "điểm nghẽn” như: việc áp dụng công nghệ mới trong sản xuất còn hạn chế, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm; nhiều HTX chưa xây dựng được mạng lưới tiêu thụ sản phẩm ổn định, dẫn đến tình trạng ứ đọng hàng hóa; một số HTX chưa có đội ngũ quản lý chuyên nghiệp nên hoạt động thiếu hiệu quả…
Ông Hoàng Văn Hưng - Giám đốc HTX Kinh doanh, sản xuất và Dịch vụ tổng hợp Hưng Thùy, huyện Trạm Tấu cho biết: "Mùa thu hoạch khoai sọ kéo dài đến 3 tháng nhưng hiện nay, đơn vị chỉ có thể đầu tư hệ thống tủ bảo quản quy mô nhỏ khoảng 500 kg và bảo quản trong tủ lạnh nên không thể thu mua số lượng lớn của bà con để sơ chế, đóng gói. Người dân địa phương chủ yếu bán sản phẩm thô với giá trị thấp, trong khi HTX cũng không đủ nguồn hàng để cung cấp ra thị trường, hết vụ thì cũng hết sản phẩm, khách hàng muốn mua thì phải chờ vụ sau”.
Qua đánh giá của ngành chức năng, thực tế hoạt động của các HTX nông nghiệp nhìn chung chưa đồng đều, chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có; số HTX hoạt động kém hiệu quả chiếm hơn 40%.
Theo ông Đỗ Nhân Đạo - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, những năm gần đây, Trung ương và tỉnh Yên Bái đã có nhiều chính sách để hỗ trợ các HTX phát triển, trong đó có các HTX nông nghiệp nhưng các chính sách đó vẫn chưa đủ mạnh để hỗ trợ và nâng tầm các HTX. Một số chính sách đưa ra nhưng các cơ chế để tiếp cận vẫn còn nhiều rào cản. Điển hình như Nghị quyết số 06 của HĐND tỉnh năm 2021 quy định các HTX nông nghiệp có gian trưng bày, quảng bá sản phẩm ngoài tỉnh được hỗ trợ 10 triệu đồng/tháng, trong tỉnh được hỗ trợ 5 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, hiện nay chưa thể áp dụng bởi theo quy định, các HTX phải trưng bày các sản phẩm OCOP, sản phẩm xanh, sản phẩm tuần hoàn.
Ngoài ra, đối với các HTX nông nghiệp ở Yên Bái, các điều kiện về quy mô diện tích sản xuất, giao thông còn nhiều khó khăn nên để đáp ứng được sản lượng lớn theo nhu cầu thị trường còn hạn chế. Nhiều HTX sản xuất ra sản phẩm nông sản có chất lượng tốt như: chè, gạo, rau sạch, trái cây… nhưng sản lượng ít, không đáp ứng được yêu cầu của các đơn vị tiêu thụ. Bên cạnh đó, phong tục, tập quán, thói quen canh tác của người nông dân còn nhiều hạn chế, chưa thực sự áp dụng nghiêm ngặt các tiến bộ kỹ thuật, công nghệ và các quy trình sản xuất sạch, sản xuất an toàn, do đó tính đồng đều của sản phẩm không được bảo đảm.
Để tháo gỡ "điểm nghẽn” cho các HTX nói chung và HTX nông nghiệp nói riêng, các cơ quan chức năng cần tiếp tục tổ chức các hội chợ, triển lãm để giới thiệu sản phẩm của HTX, tạo cầu nối giữa nông dân và doanh nghiệp; khuyến khích các HTX áp dụng công nghệ mới trong sản xuất thông qua các chương trình đào tạo và trợ cấp.
Bên cạnh đó, các bộ, ngành cũng cần có các chính sách cụ thể để tạo điều kiện cho HTX dễ dàng tiếp cận nguồn vốn như giảm lãi suất vay hoặc nới lỏng điều kiện cho vay; tổ chức các khóa đào tạo về quản lý, điều hành cho đội ngũ lãnh đạo HTX, giúp họ có khả năng vận hành hiệu quả hơn… Tháo gỡ "điểm nghẽn” cho các HTX nông nghiệp tại Yên Bái không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn góp phần cải thiện đời sống cho nông dân. Do đó, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các tổ chức đoàn thể và chính các HTX để xây dựng một nền nông nghiệp phát triển hiệu quả, bền vững.
Hùng Cường
