Từ trung tâm huyện Lục Yên, chúng tôi về xã Lâm Thượng, nơi được mệnh danh là "thủ phủ" của giống vịt bầu trứ danh. Theo lời kể của người dân địa phương, giống vịt bầu đặc sản này đã gắn bó với vùng đất Lâm Thượng từ bao đời nay. Những gia đình nuôi vịt lâu năm có khi đã trải qua vài thế hệ. Chăn nuôi vịt không chỉ là một tập quán sản xuất mà còn hòa quyện vào nếp sống, phong tục của người Tày. Vì nhà cửa thường nằm gần suối, mỗi gia đình lại có ao nhỏ, tạo điều kiện lý tưởng để phát triển nghề nuôi vịt.
Anh Triệu Ba, cán bộ nông nghiệp xã không giấu nổi niềm tự hào: "Nhà tôi đã nuôi vịt bầu từ mấy đời nay. Giống vịt này có bộ lông vằn, chân ngắn, con đực đầu xanh biếc, nặng 2-3 kg, con cái từ 1,8-2 kg. Nhưng điều đặc biệt là da vịt mỏng, vàng như gà thiến, thịt chắc, ngọt đậm đà, ăn một lần là nhớ mãi”.
Chẳng phải ngẫu nhiên mà vịt bầu Lâm Thượng ngày càng được ưa chuộng. Để bảo tồn giống vịt bản địa và nâng cao giá trị sản phẩm, xã đã chú trọng bảo tồn nguồn gen vịt bầu; tiêm phòng dịch bệnh, kiểm soát nguồn giống, đảm bảo chất lượng đàn vịt. Hiện nay, toàn xã có gần 900 hộ trên tổng số 1.513 hộ tham gia chăn nuôi giống vịt đặc sản này, với tổng đàn khoảng 12.240 con. Mỗi năm, người dân cung cấp ra thị trường trên 5.000 con, mang về doanh thu hàng tỷ đồng.
Không chỉ tiêu thụ trong tỉnh, vịt bầu Lâm Thượng đã xuất hiện trên các kệ hàng thực phẩm sạch ở Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh. Hiện chính quyền xã Lâm Thượng cũng đang hướng tới việc xây dựng thương hiệu OCOP, kết hợp du lịch trải nghiệm để nâng cao giá trị của giống vịt bầu này.
Không chỉ có Lâm Thượng, mô hình chăn nuôi đặc sản đang lan rộng khắp các địa phương tỉnh Yên Bái. Ở huyện vùng cao Trạm Tấu, nơi 80% dân số là đồng bào dân tộc Mông, chăn nuôi đặc sản đã trở thành hướng đi mới giúp người dân thoát nghèo.
Anh Phàng A Súa, thôn Păng Dê, xã Bản Mù, từng chỉ nuôi vài con lợn đen phục vụ gia đình. Nhờ chính sách hỗ trợ 15 triệu đồng từ Nghị quyết 69, anh mạnh dạn mở rộng quy mô, hiện sở hữu 3 con lợn nái, gần 30 con lợn thịt. "Lợn hơi "cắp nách” bán được 150.000 đồng/kg, lợn thịt từ 80.000 - 90.000 đồng/kg, mỗi năm thu về gần 70 triệu đồng. Sắp tới, tôi sẽ nuôi ít nhất 50 con để vừa giữ gìn bản sắc chăn nuôi của đồng bào, vừa có thu nhập bền vững” - anh Súa phấn khởi chia sẻ.
Không riêng anh Súa, hàng trăm hộ dân khác ở Trạm Tấu cũng thay đổi tư duy chăn nuôi nhờ các chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết 69 và Nghị quyết số 05 của HĐND tỉnh. Những mô hình chăn nuôi lợn bản địa, gà H’Mông, dê, trâu bò đang phát triển mạnh, đưa tổng đàn gia súc, gia cầm của huyện lên hơn 200.000 con.
Không dừng lại ở một vài địa phương, chăn nuôi đặc sản đang dần trở thành hướng đi chiến lược của toàn tỉnh. Theo thống kê, tổng đàn chăn nuôi đặc sản toàn tỉnh đã vượt 500.000 con, trong đó gà đen vùng cao đạt 151.790 con, lợn bản địa 69.100 con, vịt bầu Lâm Thượng 121.000 con. Sự vào cuộc mạnh mẽ của chính quyền thông qua các chính sách hỗ trợ như Nghị quyết 69, Nghị quyết 05 đã tạo động lực quan trọng, giúp nông dân không chỉ giữ gìn nguồn gen quý mà còn phát triển chăn nuôi theo hướng hàng hóa bền vững.
Để nâng cao hiệu quả chăn nuôi đặc sản, tỉnh Yên Bái đang tập trung vào các giải pháp: hỗ trợ về giống và kỹ thuật với sự phối hợp của chính quyền và các viện nghiên cứu nhằm cải thiện chất lượng giống, hướng dẫn bà con áp dụng mô hình chăn nuôi an toàn sinh học; kết nối thị trường thông qua các hội chợ, hội nghị xúc tiến thương mại, giúp các sản phẩm chăn nuôi đặc sản Yên Bái được quảng bá mạnh mẽ, hướng tới thị trường cao cấp; đẩy mạnh thương hiệu bằng việc cấp chứng nhận VietGAP, OCOP, xây dựng chỉ dẫn địa lý, gia tăng giá trị và nâng cao sức cạnh tranh.
Ông Ninh Trần Phương, Phó Chi cục Chăn nuôi - Thú y tỉnh khẳng định: "Chúng tôi đang khuyến khích bà con mở rộng quy mô chăn nuôi hàng hóa, áp dụng phương pháp hữu cơ để nâng cao giá trị sản phẩm. Đây sẽ là bước đệm quan trọng để chăn nuôi đặc sản vươn xa.”
Với sự quan tâm của chính quyền, sự nỗ lực của người dân, chăn nuôi đặc sản không chỉ giúp bà con làm giàu mà còn góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn bền vững. Yên Bái đang khẳng định vị thế là vùng đất của những sản vật đặc trưng, nơi hội tụ những giá trị văn hóa và kinh tế trong từng sản phẩm chăn nuôi.
Văn Thông