Xe điện đang phát triển mạnh mẽ và ngày càng phổ biến tại Việt Nam trong những năm gần đây. Không chỉ thân thiện với môi trường, xe điện còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính và tiết kiệm đáng kể chi phí nhiên liệu.
Xe điện phát triển vượt qua tính toán của quy hoạch
Theo lộ trình điện khí hóa giao thông tại Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 và mục tiêu trong "Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành giao thông vận tải” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đến năm 2030, ít nhất 50% phương tiện tại các đô thị lớn phải sử dụng điện hoặc năng lượng xanh. Đến năm 2040, việc sản xuất và phân phối xe động cơ đốt trong sẽ chấm dứt, và đến năm 2050, loại phương tiện này sẽ hoàn toàn bị thay thế.
Lộ trình điện khí hoá phương tiện giao thông theo Quyết định số 876/QĐ-TTg của Chính phủ.
Theo dự báo, doanh số ô tô điện tại Việt Nam có thể đạt khoảng 78 triệu chiếc vào năm 2050, kéo theo nhu cầu sạc pin tăng mạnh, đặc biệt sau năm 2030.
Báo cáo "Hành trình bứt phá chuyển đổi sang xe điện tại Việt Nam” của Ngân hàng Thế giới (WB) chỉ ra rằng Quy hoạch điện VIII (QHĐ8), được phê duyệt vào tháng 5/2023, mới chỉ dự báo tỷ lệ sử dụng xe điện ở mức thấp và chưa tính toán đầy đủ nhu cầu tiêu thụ điện từ ô tô điện.
Bà Chiara Rogate, chuyên gia năng lượng cao cấp của WB, cho biết QHĐ8 chưa tính đến phụ tải phát sinh từ quá trình điện khí hóa phương tiện giao thông. Do đó, dự báo phụ tải đỉnh của hệ thống ở mức 90,5 TW vào năm 2030 và 209 TW vào năm 2050 (trong kịch bản phụ tải cao) vẫn chưa bao gồm nhu cầu từ xe điện.
Dù trước năm 2030, việc sạc xe điện chưa gây áp lực lớn lên ngành điện Việt Nam, nhưng áp lực này sẽ gia tăng nhanh chóng sau đó. Theo bà Rogate, ngay cả trong lộ trình chuyển đổi tham vọng nhất, nhu cầu sạc xe điện vào năm 2030 chỉ làm tăng 2,1% lượng điện cung ứng so với chỉ tiêu của QHĐ8 - mức có thể đáp ứng được nhờ sản lượng điện thặng dư trong quy hoạch.
Bà Chiara Rogate (ngoài cùng bên phải) trong buổi công bố Báo cáo điểm lại định kỳ của WB. Ảnh: Hoàng Hiệp
Áp lực lên ngành điện
Theo bà Chiara Rogate, sau năm 2030 - đặc biệt từ năm 2035 trở đi - số lượng xe điện tăng nhanh, bao gồm cả xe cá nhân và phương tiện thương mại, sẽ kéo theo nhu cầu sạc điện bùng nổ.
Đến năm 2045, nhu cầu sạc xe điện dự kiến sẽ vượt mức dự báo trong kịch bản phụ tải cao của QHĐ8 từ 13,5-16%, và tiếp tục tăng lên 22-28% vào năm 2050. Điều này sẽ khiến tốc độ tăng trưởng nguồn cung điện lên lưới đạt 4,9%, cao hơn mức 3,7% được tính toán trong QHĐ8 hiện tại.
Dự báo tổng nhu cầu sạc xe điện theo phân khúc phương tiện (GWh). Nguồn tính toán của WB
Để đáp ứng nhu cầu sạc xe điện, WB khuyến nghị ngành điện cần nâng công suất mạng lưới bổ sung cao hơn so với QHĐ8, với mức tăng trung bình 3-5% trong giai đoạn 2030-2045 và 12-20% trong giai đoạn 2045-2050. Đến năm 2050, công suất truyền tải bổ sung cần tăng thêm 15% để đảm bảo điện khí hóa hoàn toàn giao thông đường bộ.
Bà Chiara Rogate nhấn mạnh rằng đầu tư bổ sung cho ngành điện cần tập trung vào mở rộng nguồn cung và tăng cường công suất lưới điện, đặc biệt trong giai đoạn 2045-2050. Để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi sang xe điện theo lộ trình, Việt Nam cần đầu tư thêm khoảng 6-9 tỷ USD vào ngành điện trong giai đoạn 2024-2030.
Việt Nam cần đầu tư 6-9 tỷ USD cho ngành điện để đáp ứng nhu cầu sạc xe điện từ nay đến 2030. Ảnh: Hoàng Hiệp
Theo lộ trình đẩy nhanh trung hòa carbon (ADS), trong giai đoạn 2031-2050, Chính phủ cần đầu tư cộng dồn khoảng 280 tỷ USD, trong đó riêng chi phí nâng công suất lưới điện có thể lên đến 9 tỷ USD nhằm triển khai mạnh hạ tầng sạc xe điện.
Nhu cầu này xuất phát từ mục tiêu xây dựng hệ thống trạm sạc rộng khắp để đáp ứng sự gia tăng phương tiện chạy điện, dự kiến đạt 800.000 xe vào năm 2030, 2,7 triệu xe vào năm 2040 và 6,3 triệu xe vào năm 2050.
Bên cạnh đó, việc phát triển lưới điện thông minh trở thành yêu cầu thiết yếu, giúp tối ưu hóa quản lý phụ tải và cho phép triển khai công nghệ truyền tải điện hai chiều giữa xe điện và lưới điện trong tương lai.
(Theo Vietnamnet)
