Từ cuối năm 2007 và những tháng đầu năm 2008, giá vật liệu xây dựng liên tục tăng cao, nhiều nhà thầu đã tính đến nguy cơ phá sản, tình hình có thực sự nghiêm trọng như vậy không thưa ông?

Từ cuối năm 2007, giá các loại nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu xây dựng (VLXD) tăng đột biến, liên tục, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc triển khai thực hiện các dự án, công trình xây dựng (CTXD). Do giá biến động, các dự án gặp rất nhiều khó khăn trong các công tác chuẩn bị đầu tư. Có gói thầu đã lên kế hoạch đấu thầu nhưng khi mời thầu không có nhà thầu nào tham gia vì sợ không có điều chỉnh giá. Nhiều nhà thầu dù đã được lựa chọn nhưng không ký được hợp đồng, có những gói thầu dù đã được triển khai nhưng cũng bị ngưng trệ. Giá VLXD lên cao khiến các nhà thầu xây dựng cầm chừng, chờ được điều chỉnh giá, hợp đồng xây dựng phù hợp với tình hình thực tế. Trong khi đó, để được điều chỉnh giá cần phải đợi chủ trương của Nhà nước, hướng dẫn của các bộ, ngành liên quan và các bước triển khai theo trình tự quy định của pháp luật.

Do vậy, có hiện tượng phổ biến là các CTXD tiến độ chậm. Với tốc độ tăng đột biến của giá VLXD, nếu giá xây dựng trong hợp đồng đã ký kết không tính đến yếu tố trượt giá thì việc các nhà thầu bị thua lỗ và phá sản là rất dễ xảy ra. Đối với Yên Bái,  UBND tỉnh đã có những chủ trương, biện pháp cụ thể, kịp thời và phù hợp nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến giá cả thị trường nói chung và VLXD nói riêng, hạn chế tối đa các ảnh hưởng của " cơn bão giá". Mặt khác, các doanh nghiệp trong tỉnh cũng đã chủ động có những giải pháp phù hợp để khắc phục khó khăn. Do vậy, có thể nói là giá VLXD tăng cao có ảnh hưởng không nhỏ tới các dự án xây dựng trên địa bàn tỉnh Yên Bái song tình hình đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) nhìn chung vẫn được kiểm soát tốt, các nhà thầu có gặp những khó khăn nhất định, song nguy cơ phá sản do giá VLXD tăng cao ít có khả năng xảy ra.

"Bão giá" liệu có gây hậu quả là các nhà thầu kìm hãm tiến độ thi công, bớt xén VLXD làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình?

Ảnh hưởng của "bão giá" VLXD làm chậm tiến độ thực hiện các dự án do các nhà thầu tổ chức xây dựng cầm chừng chờ bù giá là rõ ràng như phần trên đã phân tích. Còn ảnh hưởng đến chất lượng công trình cũng là vấn đề được các cơ quan quản lý nhà nước rất quan tâm. Thực tế, ảnh hưởng này không  chỉ đến từ phía các nhà thầu xây lắp mà ở từ ngay các nhà sản xuất và cung ứng VLXD, có thể đơn cử 2 loại VLXD là thép và gạch chỉ. Giá thép tăng cao nên không ít cơ sở sản xuất thép trong nước tìm mọi cách để gian lận, phổ biến là cân thiếu, trộn thép nhà máy sản xuất với thép gia công và thép Trung Quốc giá rẻ, sản xuất thép không đủ kích cỡ, không đảm bảo chất lượng. Về gạch chỉ, cũng có tình trạng các công ty chỉ tập trung sản xuất các loại gạch có tiêu chuẩn cơ sở về kích thước nhỏ hơn gạch chỉ tiêu chuẩn Việt Nam, trộn lẫn gạch có chất lượng loại I, loại II....

 Trong điều kiện như vậy, các nhà thầu xây lắp chỉ cần không có biện pháp quản lý tốt cũng rất dễ mua phải VLXD kém chất lượng, chưa kể việc để tiết kiệm giá thành các nhà thầu có thể còn bớt xén, thay đổi chủng loại VLXD đưa vào công trình. Hậu quả là ảnh hưởng xấu tới chất lượng CTXD. Thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về chất lượng CTXD trên địa bàn, Sở Xây dựng đã  ban hành các văn bản về quản lý chất lượng công trình (Công văn số 526/CV-SXD về việc quản lý chất lượng VLXD sử dụng xây dựng công trình....); chủ động tổ chức thanh tra, kiểm tra chất lượng công trình, tham mưu với UBND tỉnh tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành nhằm đánh giá, chấn chỉnh  các hoạt động xây dựng, đảm bảo chất lượng công trình. Do vậy, chất lượng công trình XDCB trên địa bàn  trong thời gian qua cơ bản đạt yêu cầu, không có sự cố lớn do chất lượng công trình thấp gây ra.

Vậy giải pháp cho vấn đề trên như thế nào thưa ông?

Thực hiện sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (Văn bản 164/TTg, 546/TTg), Thông tư hướng dẫn của Bộ Xây dựng (TT 05/2008/TT-BXD, 09/TT-BXD), căn cứ vào tình hình cụ thể của địa phương, UBND tỉnh Yên Bái đã có Văn bản Số 556/UBND-XD  hướng dẫn điều chỉnh giá và hợp đồng xây dựng do biến động giá VLXD. Đây là công cụ quan trọng để các chủ đầu tư tổ chức thực hiện tốt việc điều chỉnh dự toán, giá hợp đồng đảm bảo lợi ích của Nhà nước cũng như các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng công trình.

Trước mắt, các chủ đầu tư cùng các nhà thầu tập trung rà soát lập hồ sơ điều chỉnh dự toán, đây là cơ sở ban đầu quan trọng, nếu chậm sẽ ảnh hưởng đến các bước tiếp theo. Các chủ đầu tư phải tổ chức điều hành kiên quyết,  thông tin kịp thời đến các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan giải quyết các phát sinh trong quá trình thực hiện; đẩy mạnh công tác giải ngân kể cả việc tạm ứng thanh toán để tháo gỡ các khó khăn về vốn. Tỉnh đã có chủ trương điều chỉnh vốn XDCB, đình hoãn các dự án chưa thật cấp bách, đảm bảo đầu tư tập trung cho các dự án quan trọng có hiệu quả và mang tính cấp bách. Mặt khác, các nhà thầu cũng cần đẩy nhanh tiến độ thi công tránh những thiệt hại về lãi ngân hàng và các chi phí phát sinh do kéo dài thời gian thi công.

Về lâu dài, Nhà nước cần xây dựng hệ thống văn bản pháp luật phù hợp với quá trình vận hành nền kinh tế đang hội nhập sâu rộng hiện nay, phân cấp phù hợp, phân định rõ trách nhiệm về quản lý chi phí xây dựng giữa các cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư và các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng; củng cố phát triển và có cơ chế quản lý phù hợp các hệ thống dự báo, phân phối các loại vật tư chủ lực đảm bảo bình ổn và phát triển thị trường vật liệu xây dựng; khuyến khích đẩy mạnh phát triển sản xuất vật liệu tại chỗ như : xi măng, gạch, đá, cát, sỏi...; tăng cường năng lực các nhà thầu xây lắp, các đơn vị tư vấn quản lý dự án, tư vấn định giá, nhanh chóng tiếp cận những công cụ quản lý kinh tế xây dựng mới phù hợp nền kinh tế thị trường.

 Xin cảm ơn ông!

Anh Dũng