Từ lâu, nhiều thương nhân thường xuyên mua chè ở Lục Yên đã tâm sự rằng, chè xanh Lục Yên chất lượng ngày càng ngon không thua kém gì chè ở các vùng chè truyền thống như Văn Chấn, Trấn Yên và Yên Bình. Tới thăm gia đình ông Nguyễn Xuân Hiền ở thôn 1, xã Động Quan hộ đã trồng chè được 10 năm. Hồi mới lên định cư ở đây, phong trào trồng chè chưa được người dân quan tâm, chưa ai nhận thức được giá trị kinh tế của cây chè. Nhưng gia đình ông vẫn dành một khu đồi nhỏ mới nhận của Lâm trường Lục Yên để trồng chè phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của gia đình.

Đến năm 2004, nhiều thương lái đi tìm mua chè khô ở khu vực này nhưng không có, đồng thời lúc này lại có dự án hỗ trợ trồng chè của tỉnh. Lúc này ông Hiền đã nhận thấy cây chè có thể phát triển kinh tế được. Vậy là, ông mở rộng diện tích trồng chè. Lúc đầu là 8 sào và cho đến nay thì 3,5 ha đất đồi của ông đã phủ kín cây chè. Trung bình mỗi năm trừ chi phí ông cũng thu về được trên 24 triệu đồng. Ông tâm sự: “Không có đất ruộng, nhưng nay chúng tôi đã có cây chè, nhờ vậy cuộc sống mới hết khó khăn”. Trồng chè đã nhiều năm, ông Hiền nhận thấy chè là một loại cây dễ trồng nhất. Ở những mảnh đất khô cằn mà cây chè vẫn có thể sống được.

Trong khi đó, mức đầu tư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật cho cây chè rất ít nên những hộ nghèo cũng có thể đầu tư trồng được chè. Khi chè được thu hái lúc ấy nhiều bà con ở Động Quan mới tiếp tục mở rộng diện tích. Cũng từ đây, cây chè đã lan sang những triền đồi thấp ở khu vực các thôn lân cận, trở thành cây xoá đói giảm nghèo trên vườn đồi khô cằn. Không chỉ có ông Hiền mà ông Đồng ở cùng thôn trước đây khi chưa trồng chè, nhà có ít ruộng nên gia đình gặp nhiều khó khăn, từ năm 2003, ông Đồng đã đầu tư trồng thâm canh cây chè thì cuộc sống đã khác hẳn. Gia đình ông có việc làm thường xuyên, thu nhập ổn định. Hiện nay gia đình có 10 sào, thu nhập mỗi năm cũng trên 10 triệu đồng.

Xã Động Quan là nơi có diện tích chè lớn nhất trong toàn huyện. Hiện nay toàn xã có khoảng 194 ha chè với 420 hộ tham gia sản xuất. Là một trong những xã khó khăn của huyện diện tích tự nhiên chủ yếu là núi cao, đồi và những thung lũng sâu. Chính vì vậy, việc phát triển kinh tế gặp rất nhiều khó khăn về nước tưới. Trồng lúa, hoa mầu năng suất không cao nên cây chè là một trong những lựa chọn phù hợp nhất. Nắm bắt được hiệu quả kinh tế của cây chè, UBND xã Động Quan đã đẩy mạnh tuyên truyền trong nhân dân để nhân rộng loại cây trồng này.

Trong phương hướng phát triển kinh tế của xã giai đoạn 2005 - 2010, đã xác định cây chè là một trong những cây trồng mũi nhọn. Một điều đáng mừng là giống chè Kim Tuyên - giống chè chính đang được trồng ở Động Quan được đánh giá cao về chất lượng, giá luôn đảm bảo trên 6.000 đồng/kg búp tươi, sự ổn định về giá đã tạo tâm lý rất tốt cho người trồng chè. Vừa qua, Nhà máy chè Lục Yên đã được cổ phần hoá. Điều này đã phát huy được tính chủ động trong sản xuất, tạo sức cạnh tranh trên thị trường, đồng thời nhà máy đảm bảo tiêu thụ hết nguyên liệu trong vùng.

Từ Động Quan, phong trào trồng chè đã lan rộng ra nhiều xã của huyện Lục Yên dọc theo quốc lộ 70. hiện nay Lục Yên có gần 300 ha chè. Giá chè năm 2009 luôn giữ ở mức cao (chè cành giá búp tươi từ 3.000 - 3.500 đồng/kg, chè Kim Tuyên giá 6.000 đồng/kg). Thu nhập từ trồng chè cao hơn nhiều so với trồng lúa nước và các loại cây ăn quả khác. Để phát triển cây chè, huyện Lục Yên đã hỗ trợ thêm 1 triệu đồng đối với 1 ha chè trồng mới cùng với chính sách hỗ trợ 5 triệu đồng/ha của tỉnh, đồng thời quy hoạch toàn bộ các xã ven quốc lộ 70 để mở rộng diện tích chè.

Anh Dũng