Vì thế nên ai cũng muốn và có thể khai thác TNKS một cách vô tội vạ, khiến TNKS cạn kiệt, Nhà nước thì bị thất thu, môi trường bị hủy hoại. Các Đại biểu (ĐB) QH cho rằng Luật thuế tài nguyên phải giải quyết được những bất cập này, hạn chế được việc khai thác bừa bãi và thu thuế được cho ngân sách.

Nhưng nhiều ĐBQH không hài lòng với các quy định của dự luật. Phó chủ nhiệm Nghiêm Vũ Khải lên tiếng: “Với 12 điều, dự luật chưa đáp ứng được yêu cầu”. Trưởng đoàn ĐBQH Hậu Giang Trần Hồng Việt bày tỏ: “Nội dung của dự luật chưa tiến bộ so với Pháp lệnh thuế tài nguyên, thậm chí còn thụt lùi”. Các ĐB cho rằng, với mức thuế suất thấp như dự luật đưa ra thì chưa thể hạn chế được việc khai thác tràn lan TNKS, nhất là TNKS không tái tạo được.

Phó trưởng đoàn ĐBQH Quảng Nam Ngô Văn Minh cho biết, các nước người ta không khai thác TNKS của mình mà để dành, họ đi khai thác ở nước khác, còn mình thì cứ nói là giàu TNKS rồi khai thác, xuất khẩu. ĐB Minh đề nghị, đối với TNKS khai thác rồi bán thô thì phải thu thuế thật cao còn nếu TNKS đã được chế biến tinh rồi bán thì hạ thuế.

ĐB Nguyễn Đình Xuân (Tây Ninh) hưởng ứng: “TNKS không tái tạo được thì phải thu cao, đặc biệt cao. Thuế cao làm nản lòng các nhà xuất khẩu thì tốt”. ĐB Xuân lo lắng trước tình trạng xuất khẩu than tràn lan trong khi đó đến năm 2013, khai thác than đã không phục vụ đủ cho nhu cầu trong nước. “Xuất khẩu thì chỉ thu được 80 USD còn khi nhập khẩu thì phải mua với giá 100 USD, chúng ta đang ăn non”, ĐB Xuân nói. 

Ngoài việc phân biệt mức thuế suất giữa TNKS tái tạo và TNKS không tái tạo được, ĐB Nghiêm Vũ Khải đề nghị thuế suất phải hướng tới việc sử dụng hiệu quả, khuyến khích cho việc đầu tư nâng cao công nghệ khai thác, đặc biệt là phải phân biệt được giữa các khu vực khai thác, vì nếu không phân biệt được khu vực khai thác thì các doanh nghiệp cứ tìm chỗ dễ để làm, chừa lại chỗ khó khăn.

Làm rõ căn cứ để tính thuế

Dự luật quy định căn cứ để tính thuế gồm sản lượng khai thác, giá bán và mức thuế suất. Nhưng ĐB Nghiêm Vũ Khải nhận xét: “Các yếu tố này được quy định trong luật còn chung chung, dẫn tới áp dụng tùy tiện, có nhiều sơ hở gây trốn thuế”.

Phó trưởng đoàn ĐBQH Cao Bằng Triệu Sỹ Lầu yêu cầu dự luật phải làm rõ sản lượng khai thác thực tế để tính thuế. ĐB Lầu cho biết, trên thực tế để xác định được khối lượng khai thác là rất khó, người khai thác thường khai gian dối, trong khi đó chúng ta không có quy định nào ràng buộc các cơ quan kiểm tra, kiểm soát nên không nắm được sản lượng, cơ quan thuế thì thu thuế dựa vào sản lượng khai thác.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên Thiếu niên và Nhi đồng Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) không đồng tình với dự luật quy định đối với TNKS không, chưa xác định được khối lượng để tính thuế thì phải đợi sàng tuyển rồi tính thuế, và đề nghị: “đánh thuế vào khối lượng quặng khai thác, vì khi sàng tuyển được nhiều hay ít còn phụ thuộc vào công nghệ khai thác”.

Nhiều ĐB không tán đồng với việc dự luật đưa ra biên độ thuế suất quá rộng. “Biên độ thuế suất quá rộng sẽ dẫn tới tùy tiện trong vận dụng”, ĐB Nguyễn Minh Thuyết lo lắng.

Đa số ĐBQH đề nghị QH ban hành khung thuế suất, và giao cho Ủy ban Thường vụ QH quy định mức thuế suất cụ thể cho từng thời điểm. Tuy nhiên ĐB Lê Văn Hưng (Hưng Yên) lại có ý kiến khác: “Chính phủ quy định cụ thể từng thuế suất đối với từng loại tài nguyên”.

(Theo TNO)