Đi dọc quốc lộ 70 ta dễ dàng nhận thấy nhiều thửa ruộng khô khốc, đang “há mồm” chờ nước. Nỗi lo lắng đang hiện hữu trên gương mặt người nông dân. Anh Lương Văn Phương, thôn Yên Thắng, xã Tân Hương với vẻ mệt mỏi, chỉ tay vào thửa ruộng đang cuốc dở: “Đấy, anh xem! Đất cát như thế này thì gieo trồng thế nào được!. Nhà tôi có 2 sào ruộng thì đều như thế này cả. Chắc năm nay phải đong gạo mà ăn thôi!”. Cùng chung cảnh ngộ như nhà anh Phương, gia đình anh Phan Văn Năm, Lương Văn Tuỵ, Trịnh Văn Cao cũng có một, đến hai thửa ruộng không có nước để làm đất, gieo mạ.

Theo chân bà Vũ Thị Thu Hiền - cán bộ thủy nông xã, chúng tôi ra cánh đồng với những thửa ruộng khô khốc. Trưởng thôn Yên Thắng - Tạ Quốc Việt đứng trầm ngâm nhìn ruộng của thôn đang trong tình trạng thiếu nước, khô hạn, nỗi lo lắng hiện rõ trên nét mặt. Ông cho hay, đa phần những thửa ruộng này đều ở khu vực cao hơn so với ngòi Búi Hóp nên hiện tại vẫn chưa có nước để làm đất, cày bừa và gieo mạ. Tân Hương có 4 thôn có khả năng bị hạn lớn là thôn Đoan Thượng, Khe Gáo, Khe Mạng, Khe May. Tại những thôn này, trước đây nguồn nước phục vụ trồng trọt chủ yếu dựa vào nguồn nước trên núi chảy xuống, nhưng năm nay đã mấy tháng không có trận mưa nào nên nước cũng đã cạn. Bên cạnh đó, hệ thống mương chủ yếu là do dân tự đào đắp nên nước bị thất thoát nhiều.

Anh Lương Văn Phương bên thửa ruộng cỏ đã mọc xanh.

Thống kê của Trạm Thủy nông huyện Yên Bình cho thấy, lượng nước phục vụ cho vụ đông xuân năm nay thiếu hụt từ 20% đến 30%. Hầu hết mực nước tại các hồ chứa đều thấp hơn so với mọi năm trung bình là 1 mét. Trong đó, có những đập mực nước đã xuống tới mức báo động như: đập Hang Lùm (xã Vũ Linh), đập Khe Hoài (xã Tích Cốc)… Bên cạnh đó, nguồn nước tại những đập dâng cũng thấp hơn so với mọi năm.

Bà Phạm Thị Lai - Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Yên Bình cho biết: “Hiện toàn huyện có gần 200 ha là có khả năng bị hạn. Diện tích này chủ yếu ở các xã: Tân Hương, Mông Sơn, Đại Minh, Hán Đà, Vũ Linh. Đã nhiều năm mới xảy ra tình trạng khô hạn như năm nay. Nguồn sinh thuỷ tại các công trình thuỷ lợi hiện đã gần cạn kiệt”.

Trước diễn biến phức tạp của thời tiết, UBND huyện đã thành lập ban chỉ đạo chống hạn vụ đông xuân. Đồng thời, chỉ đạo Phòng Nông nghiệp, Trạm Thủy nông, các xã, thị trấn quản lý chặt chẽ nguồn nước và các công trình thủy lợi; chuẩn bị phương tiện, máy bơm phục vụ tưới tiêu; xây dựng các phương án dự phòng trên những diện tích bị hạn lớn. Vụ xuân 2010, Yên Bình có kế hoạch gieo trồng gần 2.000 ha. Hiện tại, đã tiến hành làm đất, cày bừa được hơn 1.000 ha. Trên những diện tích khô hạn, nếu tình trạng thiếu nước vẫn kéo dài thì sẽ chuyển sang trồng ngô, đậu tương và các loại rau mầu khác.

Trạm Thủy nông đã xây dựng kế hoạch bơm nước và tưới luân phiên cho từng thôn, xã vào những khung thời gian nhất định, bảo đảm nhà nào cũng có nước cho sản xuất. Đồng thời, tiến hành nạo vét, tu sửa hệ thống kênh mương; hướng dẫn người dân cách đắp bờ giữ nước, lấy nước tại các suối, nguồn, lạch.

Ông Trần Đình Nhu - Trạm phó Trạm Thủy nông huyện cho biết: “Việc nạo vét, tu sửa 48 công trình thủy nông do Trạm phụ trách đã cơ bản hoàn thành. Tại những thửa ruộng cao sẽ dùng máy bơm để bơm nước từ suối vào kênh”.

Tại thôn Yên Thắng, xã Tân Hương nhiều biện pháp được thực hiện để tiết kiệm tối đa nguồn nước như: chuyển từ làm mạ đồng sang làm mạ khay; nhiều nhà cùng tiến hành gieo mạ trên cùng một thửa ruộng. Đồng thời, dự phòng các loại giống ngắn ngày, chịu hạn tốt để gieo trồng trong điều kiện khô hạn kéo dài.

Ông Lương Duy Tưởng - Phó Chủ tịch UBND xã Tân Hương cho biết thêm: Vụ đông xuân 2009 – 2010 xã có kế hoạch gieo trồng 81 ha. Nếu trong điều kiện thời tiết không có mưa như hiện nay, xã vẫn đảm bảo gieo trồng 90% kế hoạch.

Chuyện nhà nông cần nước cho sản xuất chưa bao giờ lại có ý nghĩa thiết thực như năm nay. Tình trạng thiếu nước, khô hạn gần như đã “gõ cửa” từng nhà. Người dân vẫn mong mỏi chờ nước của “ông trời” để kịp làm đất, gieo mạ đúng khung thời vụ để mang về một vụ lúa bội thu.

Hùng Cường