Năm 2011, ngành chăn nuôi Yên Bái phấn đấu đưa tốc độ tăng trưởng lên 5%. Tuy nhiên, những bất lợi về thời tiết, dịch bệnh cùng với chăn nuôi quy mô nhỏ lẻ hay những bất cập về giống, thức ăn cho gia súc đang là rào cản khiến ngành chăn nuôi  của tỉnh chưa thực sự phát triển. Để chăn nuôi phát triển bền vững cần nhiều hơn nữa những giải pháp đồng bộ.

Bước vào năm 2011, các hộ chăn nuôi trong tỉnh phải chịu nhiều bất lợi. Riêng đợt rét đậm, rét hại vừa qua đã làm thiệt hại trên 6.574 con gia súc, chiếm 3,6% tổng đàn trâu bò của tỉnh. Nguyên nhân chủ yếu là do người dân chủ quan thả rông gia súc. Không che chắn chuồng trại và không chủ động được nguồn thức ăn dự trữ.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong 2 đợt rét đậm, rét hại vừa qua toàn tỉnh đã có 6.573 con gia súc bị chết, đáng chú ý là trong đợt rét kéo dài chỉ 15 ngày từ ngày 14 - 31/3 đã có đến 2.744 con bị chết. Số gia súc bị chết chủ yếu tập trung ở gia súc già, bê, nghé mới sinh và tại các huyện vùng cao như: Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn… Mặc dù đã được hướng dẫn về cách phòng, chống rét cho trâu, bò nhưng do điều kiện địa hình, thói quen thả rông, khó khăn về kinh tế cùng với sự chủ quan của một bộ phận người dân nên số gia súc bị chết vẫn còn khá lớn. Thiệt hại này không những ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của bà con nhân dân mà còn ảnh hưởng đến  phát triển chăn nuôi của tỉnh, nhất là việc tăng đàn gia súc trên địa bàn.

Trâu, bò chết hàng loạt không những gây ảnh hưởng đến việc phát triển chăn nuôi của tỉnh mà còn đẩy nhiều hộ nông dân rơi vào cảnh khốn khó. Tiếp đến là dịch lở mồm long móng xuất hiện từ  ngày 20/1 đến ngày 28/3 tại 46 xã, phường của 9 huyện thị làm trên 3.124 con gia súc mắc bệnh, đã có 101 con trâu, bò, 440 con lợn bị chết và đã được tiêu hủy. Sở dĩ dịch bệnh xảy ra do chúng ta chưa kiểm soát tốt việc vận chuyển gia súc, cùng với đó là không chủ động được nguồn giống.

Bên cạnh đó, do chăn nuôi nhỏ lẻ dẫn đến các chủ hộ chăn nuôi chưa chú trọng trong phòng chống dịch bệnh, công tác tiêm phòng cho gia súc bị xem nhẹ… Ngoài bất lợi về thời tiết, dịch bệnh, người chăn nuôi còn phải hứng chịu khó khăn do giá thức ăn tăng chóng mặt. Tính từ đầu năm tới nay giá thức ăn gia súc đã tăng 6 lần. Giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, giá bán gia súc hàng hóa bấp bênh khiến nhiều hộ lại quay về với phương pháp chăn nuôi nhỏ lẻ.

Chăn nuôi gà thả vườn ở xã Cường Thịnh (Trấn Yên) đem lại hiệu quả kinh tế cao. (Ảnh: Thanh Chi)

Vẫn biết chăn nuôi muốn đạt hiệu quả kinh tế cao thì đòi hỏi phải có con giống tốt nhưng hiện nay, người chăn nuôi Yên Bái đang gặp phải rất nhiều khó khăn về nguồn giống và chất lượng giống. Hiện nay, giá lợn hơi đang tăng, nhiều hộ dân muốn khôi phục sản xuất và tăng đàn nhưng giá giống tăng cao và khan hiếm. Gia đình ông Đỗ Thanh Oai ở xã Hợp Minh thành phố Yên Bái mấy ngày nay gọi điện đi khắp nơi tìm hỏi mua giống nhưng không có.

 Ông Oai cho biết: “Do dịch bệnh nên lợn giống bây giờ khan hiếm mà giá cao, gọi điện ở tận Phú Thọ họ bảo có lợn giống bán với giá 50.000 đồng/kg, nhưng do hiện nay tình hình dịch bệnh phức tạp nên gia đình đang đắn đo”.

Trên địa bàn tỉnh hiện nay vẫn chưa có nhiều cơ sở sản xuất giống cung ứng cho người dân. Việc tăng đàn vẫn chủ yếu là do nhập ở các tỉnh khác dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh cao.

Những năm qua, để chăn nuôi trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tỉnh đã có nhiều chính sách phát triển chăn nuôi, từ đó giúp nhiều hộ chăn nuôi có mức lợi nhuận cao, tuy nhiên người chăn nuôi vẫn không khỏi lo lắng về thị trường thức ăn và sản phẩm chăn nuôi còn nhiều bấp bênh. Thông tin dự báo thị trường của người chăn nuôi còn hạn chế, sản phẩm tiêu thụ thông qua thương lái nên thường bị ép giá.

Cùng với đó là dịch bệnh luôn rình rập các trang trại chăn nuôi. Chính sách hỗ trợ chăn nuôi lợn thịt quy mô 100 con đang gặp nhiều khó khăn vì mức hỗ trợ 30 triệu đồng xem ra không còn phù hợp. Bão giá đã khiến không ít các trang trại chăn nuôi giảm đàn hoặc bỏ chuồng không nuôi. Các chính sách phát triển đại gia súc triển khai chậm là do hiện nay trên địa bàn chưa hết dịch bệnh. Theo đó, là việc làm chuồng trại chưa được các địa phương quan tâm, là diện tích chăn thả đang bị thu hẹp, thiếu đồng cỏ chăn nuôi.

Hiện nay, ở nhiều địa phương diện tích chăn thả cũng như trồng cỏ còn thiếu, người dân chưa mạnh dạn chuyển diện tích các cây trồng kém hiệu quả sang trồng cỏ phục vụ chăn nuôi. Tất cả những yếu tố trên đã kìm hãm ngành chăn nuôi Yên Bái phát triển.

Thương binh Nguyễn Trọng Hùng phường Yên Thịnh (thành phố Yên Bái) chăm sóc đàn lợn.

Để ngành chăn nuôi phát triển bền vững, trước mắt cần tập trung nhanh chóng hỗ trợ trâu, bò chết rét, chết dịch cho các hộ dân, làm tốt công tác phòng, chống dịch bệnh để người chăn nuôi nhanh chóng khôi phục sản xuất, chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ phân tán sang phát triển chăn nuôi tập trung. Muốn vậy các địa phương cần có quỹ đất ưu tiên cho việc mở rộng  các trang trại chăn nuôi tập trung; tạo điều kiện cho người dân được tiếp cận với các nguồn vốn vay ưu đãi, phù hợp với chu kỳ chăn nuôi; quản lý và cung ứng tốt nguồn thuốc thú y, con giống, thức ăn chăn nuôi.

Trong chăn nuôi, yếu tố quan trọng là giống, do đó để đổi mới cơ cấu giống, chúng ta phải chủ động xây dựng các chương trình giống, các cơ sở sản xuất giống, cung ứng các giống tốt cho người chăn nuôi. Phải tuyển chọn, nhân giống và nhập khẩu giống, loại bỏ dần những con giống kém chất lượng.

Xây dựng những vùng nguyên liệu tập trung, chuyên canh tạo nguồn nguyên liệu phục vụ chăn nuôi. Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi phối hợp địa phương chủ động vùng nguyên liệu. Tiến tới hình thành các nhà máy sản xuất thức ăn tại địa phương đảm bảo chất lượng đáp ứng nhu cầu chăn nuôi.

Các địa phương vận động người dân chuyển những diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng cỏ chăn nuôi. Tận dụng các phế phẩm nông nghiệp như ngô,  mía... cùng với đó là hướng dẫn cách bảo quản dự trữ thức ăn chăn nuôi.

Tăng cường hơn nữa công tác dự báo về các yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất và thị trường các sản phẩm chăn nuôi. Khuyến khích mở các lò giết mổ tập trung, chế biến sản phẩm chăn nuôi tại chỗ.

Yếu tố quyết định để chăn nuôi phát triển là làm tốt công tác phòng, chống dịch bệnh. Muốn vậy cần tổ chức đào tạo  tập huấn về kỹ thuật chăn nuôi cho người dân, mở các lớp thú y để người dân nhận biết rõ về các loại dịch bệnh, thực hiện nghiêm quy định vệ sinh chuồng trại tiêu độc khử trùng. Chú trọng tiêm phòng định kỳ cho gia súc gia cầm, có như vậy chăn nuôi mới phát triển mang lại thu nhập cao cho người nông dân.

Dịch lở mồm long móng (LMLM) xảy ra trên địa bàn tỉnh từ 16/1 - 30/3 đã lan rộng ra 924 hộ thuộc 152 thôn của 9/9 huyện, thị, thành phố với tổng số gia súc mắc bệnh là 3.143 con. Các cơ quan chức năng đã tiến hành tiêu hủy 6 con trâu (tương đương 1.189 kg), 484 con lợn (tương đương 13.226 kg). Ngay khi nhận được thông tin về tình hình dịch bệnh, Chi cục Thú y đã có công văn chỉ đạo các huyện, thị, thành phố thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, đồng thời tiến hành khoanh vùng, phun thuốc khử độc tiêu trùng và lập các chốt kiểm dịch, tăng cường kiểm soát vận chuyển, giết mổ gia súc giữa các địa phương. Đến nay, đã có 36/60 xã, phường xảy ra dịch bệnh đã qua 21 ngày không phát sinh thêm trường hợp gia súc mắc bệnh mới. Trong thời gian tới Chi cục Thú y sẽ tăng cường phối hợp với các địa phương triển khai có hiệu quả công tác phòng, chống, khống chế dịch LMLM ở gia súc, theo dõi tình hình dịch bệnh đủ điều kiện đề nghị công bố hết dịch. P.V

Văn Thông