Các chương trình, dự án, chính sách về công tác dân tộc của Đảng, Nhà nước trong những năm qua là "đòn bẩy" quan trọng thúc đẩy kinh tế - xã hội ở vùng cao, vùng đồng bào dân tộc Yên Bái phát triển, tạo động lực giúp đồng bào khắc phục khó khăn, từng bước ổn định và phát triển sản xuất, nâng cao đời sống, tạo ra một diện mạo mới và sức vươn mới cho vùng cao Yên Bái…

Nổi bật là triển khai thực hiện các chương trình, dự án, chính sách đầu tư phát triển cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, như: Chương trình 134 và 135 của Chính phủ; chính sách trợ giá, trợ cước một số mặt hàng thiết yếu cho đồng bào dân tộc vùng cao; chính sách tín dụng đối với hộ gia đình sản xuất, kinh doanh tại vùng khó khăn; chính sách cấp thẻ bảo hiểm y tế cho người nghèo...

Từ năm 2005 - 2008, Chương trình 134 trên với tổng vốn hơn 127,5 tỷ đồng đã giúp cho đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao được hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, làm nhà ở, hỗ trợ công trình cấp nước tập trung, nước phân tán.

Chương trình 135 (giai đoạn II) đầu tư gần 500 tỷ đồng cho các dự án: hỗ trợ phát triển sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ nâng cao đời sống nhân dân. Đã có 376 công trình đường với chiều dài trên 346 km và 48 công trình cầu, cống, ngầm các loại được đầu tư, bàn giao, đưa vào sử dụng. Nhờ đó, 100% số xã có đường ô tô tới trung tâm; 85% thôn, bản có đường giao thông cho xe cơ giới.

Huyện Mù Cang Chải, năm 2010 được đầu tư mới 10 công trình đường giao thông, giá trị đầu tư trên 12,5 tỷ đồng. Huyện Văn Yên được đầu tư xây dựng 78 công trình gồm: giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế… đã hoàn thành giải ngân với số vốn trên 56 tỷ đồng. Trong gần 42 tỷ đồng đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu, huyện Lục Yên đã tập trung đầu tư xây dựng 107 công trình giao thông, trong đó, 84 tuyến đường được xây dựng, 45 km đường được làm mới và cải tạo, sửa chữa 17 cầu các loại. Huyện Trạm Tấu đã mở mới 25 km đường giao thông nông thôn với chiều dài 29 km; làm mới 3 cầu treo, cầu bê tông.

Đặc biệt, tuyến đường liên xã từ Bản Mù đi Làng Nhì, Phình Hồ - Làng Nhì - Tà Xi Láng đã phá thế độc đạo của các xã, thôn, bản diện khó khăn nhất của huyện, tạo thông thương trong vùng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường quốc phòng - an ninh.

Chương trình 135 tạm kết thúc giai đoạn II, huyện Văn Chấn thêm 3 xã có đường ô tô tới trung tâm xã, đạt 100% số xã có đường ô tô đến trung tâm; 95% số thôn, bản có đường giao thông đi lại được bằng xe cơ giới...

Từ năm 2006 - 2010, Chương trình 135 đã đầu tư 97 công trình thủy lợi, 49 công trình điện, 45 phòng học và nhà ở cho giáo viên, xây dựng mới và sửa chữa 9 trạm y tế xã, 5 công trình nước sinh hoạt, 2 công trình chợ, 73 nhà sinh hoạt cộng đồng, san tạo và giải phóng mặt bằng cho 6 công trình, lập mới quy hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu cho 59 xã. Kết thúc giai đoạn II, trên 311 tỷ đồng đã được Trung ương hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu ở Yên Bái.

Nhờ chính sách dân tộc, bộ mặt nông thôn miền núi có sự thay đổi tích cực, toàn diện. Nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số về phương thức sản xuất mới đã thay đổi rõ nét, các biện pháp kỹ thuật tiên tiến, các mô hình sản xuất hàng hóa, vùng sản xuất tập trung trong sản xuất nông - lâm nghiệp được áp dụng, mở rộng, nâng cao hiệu quả sản xuất đã hạn chế nhiều tình trạng du canh du cư, sản lượng lương thực tăng dần. Tính riêng tại các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn, năm 2006 tỷ lệ hộ nghèo là 59,4% thì đến năm 2010 tỷ lệ hộ nghèo đã giảm xuống còn 29,8%, nhiều hộ đã có tích lũy; số hộ có thu nhập bình quân đầu người trên 3,5 triệu đồng/năm đạt 80%...

Được mùa lúa ở vùng cao Mù Cang Chải. (Ảnh: Thanh Miền)

Các công trình thủy lợi đã làm tăng thêm diện tích tưới tiêu, tỷ lệ xã có công trình thủy lợi nhỏ đạt trên 90%, bảo đảm đủ năng lực tưới tiêu cho 70% diện tích ruộng 2 vụ lúa, 77% số dân nông thôn được dùng nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Mạng lưới trường, lớp được tăng cường, số phòng học được xây dựng kiên cố, bán kiên cố tăng và xóa bỏ tình trạng học 3 ca; tỷ lệ phòng xây bán kiên cố đạt 90%.

Hệ thống giáo dục từ mầm non đến phổ thông trung học vùng dân tộc thiểu số được củng cố và phát triển. Số học sinh là người dân tộc đi học ở bậc tiểu học chiếm tỷ lệ 96%; bậc trung học cơ sở là 92%. Hệ thống trường dân tộc nội trú tiếp tục được củng cố, có 15 trường dạy chữ dân tộc (chữ Mông). Tất cả các xã đều có trạm y tế, các thôn, bản có nhân viên y tế; một số trung tâm cụm xã có phòng khám đa khoa khu vực; 70% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về y tế xã…

Có thể khẳng định, các chương trình, dự án và các chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước được triển khai thực hiện đã làm đổi thay cơ bản diện mạo vùng cao, vùng dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn. Việc thực hiện được các cấp, các ngành quan tâm, triển khai kịp thời, đúng đối tượng, được người dân đồng tình ủng hộ đã phát huy được tác dụng, hiệu quả đầu tư.

Một số dự án được giao cho xã làm chủ đầu tư, các hợp phần đào tạo cán bộ cơ sở và cộng đồng, tập huấn, thăm quan mô hình sản xuất đã giúp cán bộ cơ sở và người dân nâng cao đáng kể ý thức, nhận thức, trình độ, năng lực trong phát triển sản xuất, trong quản lý điều hành, giám sát các công trình được đảm nhiệm - đây là một trong những tiền đề, động lực quan trọng để cán bộ và người dân địa phương vùng cao nắm bắt, tiếp thu và làm chủ cuộc sống, khoa học kỹ thuật khi tiếp nhận các chương trình dự án, phát huy tinh thần tự lực, tực cường, xây dựng đời sống ngày một ấm no, hạnh phúc. 

Văn Trung