Đến thăm ruộng nhà chị Đinh Thị Hoanh, Thôn Ao Luông 1, xã Sơn A, huyện Văn Chấn đúng lúc chị đang thu hoạch lúa đông xuân. Chị Hoanh cho biết, nhờ ứng dụng Chương trình canh tác lúa cải tiến SRI từ năm 2008 đến nay, sản lượng lúa nhà chị vụ nào cũng ổn định, đạt từ 1,5 - 1,8 tấn trên diện tích 2.600 m2. Những năm trước, khi huyện chưa triển khai chương trình này đến với bà con xã Sơn A, sản lượng lúa nhà chị chỉ đạt 1,2 tấn. Chị Hoanh cùng các chị em trong thôn được tham gia các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng lúa ứng dụng Chương trình canh tác lúa cải tiến SRI, kết hợp với phân viên nén dúi sâu, các kỹ thuật làm mạ, làm đất, kỹ thuật cấy và cách bón phân...

Đối với gia đình anh Đinh Văn Thiêm, thôn Khá Thượng 2, xã Thanh Lương, là lần đầu tiên tham gia Chương trình canh tác cải tiến lúa SRI trên 3.500 m2 ruộng, anh Thiêm còn kết hợp với phân viên nén dúi sâu, nên vụ đông xuân năm nay anh thu về trên 6 tấn thóc. Nhận thấy rõ hiệu quả từ việc ứng dụng chương trình này mang lại, ngoài việc giảm chi phí và công chăm sóc, kỹ thuật trồng lúa theo phương pháp này còn giúp gia đình anh có thêm thời gian làm công việc khác, tăng thu nhập cho gia đình.

Vụ đông xuân năm nay, huyện Văn Chấn thực hiện ứng dụng Chương trình canh tác lúa cải tiến SRI toàn phần trên diện tích 80 ha. Ngoài ra, kết hợp sử dụng phân viên nén dúi sâu trên 1.500 ha với sự tham gia của trên 10 nghìn hộ.

Ứng dụng chương trình này, bà con nông dân thực hiện cấy mạ nan khi cây mạ có từ 2 - 3 lá, mật độ cây từ 25 - 32 rảnh/m2 là phù hợp nhất. Ở mật độ này, phải đảm bảo cây cách cây 17 cm, hàng cách hàng 17 cm. Có 3 cách cấy ứng dụng SRI là cấy 1 rảnh thì cấy nông và nhẹ tay, tránh làm tổn thương bộ rễ, mạ phải được cấy ngay để rễ bám đất nhanh và mạ non chóng hồi phục.

Cách thứ 2 là cấy vuông mắt sàng, cấy theo cách này sẽ có nhiều khoảng trống cho mạ, lấy được nhiều ánh sáng mặt trời, cây sẽ quang hợp tốt, đẻ nhánh sớm và tập trung.

Đối với cách thứ 3 là cấy thưa, bộ rễ có khả năng ăn sâu và rộng xuống đất, hút được nhiều chất dinh dưỡng, cây sẽ cứng cáp khỏe mạnh và đẻ nhiều nhánh. So sánh giữa ứng dụng cải tiến SRI với tập quán canh tác đại trà của bà con thì lượng giống giảm 41%, lượng phân hóa học giảm 27%, chi phí đầu tư giảm 20%, chi phí thuốc bảo vệ thực vật giảm 30% nhưng hiệu quả kinh tế tăng 30%.

Ứng dụng Chương trình canh tác lúa cải tiến SRI chỉ cần làm cỏ 2 lần, lần 1 từ sau khi cấy 10 - 12 ngày và lần 2 từ sau cấy 25 - 27 ngày và hạn chế sử dụng thuốc trừ cỏ. Sử dụng từ 500 – 800 kg phân chuồng, 75 kg phân NPK, 12 kg Đạm và 9 kg Kali cho diện tích 1.000 m2.

Trong suốt quá trình sinh trưởng của lúa, bà con chỉ cần rút cạn nước sau khi bón thúc đẻ nhánh từ 5 - 7 ngày, để ruộng ẩm hoặc khô nứt nẻ chân chim, đất thoáng không khí cho rễ phát triển tốt.

 Từ khi lúa làm đòng và trỗ bông luôn giữ mực nước từ 3 – 4 cm đến khi thu hoạch, bà con không cần áp dụng thêm bất cứ biện pháp canh tác nào khác, chờ cho đến khi lúa chín thì tiến hành thu hoạch. Lúa được trồng ứng dụng Chương trình canh tác SRI có chất lượng cao, mỗi khóm có khoảng 15 bông, mỗi bông có trên 200 hạt, tỷ lệ hạt chắc trên bông đạt trên 90%. Năng suất lúa đạt 60 tạ/ha trở lên.

Với những thuận lợi và hiệu quả từ Chương trình canh tác lúa cải tiến SRI mang lại cho bà con nông dân, tin rằng thời gian tới, năng suất và chất lượng lúa của huyện Văn Chấn sẽ từng bước được nâng lên. Nông dân bớt được công và chi phí chăm sóc, có thời gian cải thiện đời sống.

Nguyễn Thư