Cuộc khảo sát nhằm thực hiện chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Trung ương, Tỉnh ủy Yên Bái về việc báo cáo thực trạng đời sống người lao động tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh. Theo kết quả khảo sát, trên địa bàn tỉnh hiện nay có 5 khu công nghiệp, với tổng diện tích 925,15 ha, trong đó có 3 khu công nghiệp quốc gia.

Ở các khu công nghiệp có 23 dự án, trong đó có 2 dự án ngừng hoạt động, 9 dự án trong giai đoạn xây dựng cơ bản, 2 dự án đang sản xuất thử và 10 dự án đang sản xuất kinh doanh. Lao động làm việc tại các khu công nghiệp trên 1.900 người, tuổi đời dưới 45 chiếm gần 90%, công nhân chưa qua đào tạo nghề trên 77%, trung cấp, cao đẳng 14%, đại học trên 5,5%.

100% công nhân làm việc 8giờ/ngày, số công nhân có việc làm thường xuyên trên 89%, công nhân được ký hợp đồng lao động trong doanh nghiệp có tổ chức công đoàn chiếm tỷ lệ trên 84%, tỷ lệ này ở doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn chỉ có 15,5%. Thu nhập bình quân người lao động khu công nghiệp phía Nam 2,8 triệu đồng/người/tháng, khu công nghiệp Bắc Văn Yên 2 triệu đồng/người/tháng. Mức ăn ca cho người lao động bình quân 13.000đồng/suất. 100% các doanh nghiệp có tổ chức công đoàn đăng ký thoả ước lao động tập thể với Sở Lao động, Thương binh và Xã hội.

Về nhà ở, duy nhất có Công ty cổ phần Xi măng Yên Bình có khu nhà tập thể 5 tầng với 44 phòng ở khép kín, đảm bảo điều kiện sinh hoạt cho công nhân và khu 2 tầng 18 phòng dành cho cán bộ, có sân chơi thể thao. Đây là mô hình điển hình nhất trên toàn tỉnh cho người lao động nhưng mới chỉ đáp ứng được nhu cầu của 145 người/550 lao động toàn Công ty, đời sống người lao động nơi đây thu nhập ổn định 4,5 triệu đồng/người/tháng.

93% lao động tại các khu công nghiệp còn lại không có nhà ở, phải đi thuê hoặc ở cùng bố mẹ. Đời sống công nhân trong khu công nghiệp còn gặp rất nhiều khó khăn như: thu nhập thấp, nhà ở công nhân phải đi thuê, ăn ở tạm, sinh hoạt hàng ngày đạm bạc, tiền điện, nước phải dùng giá cao (điện sản xuất)…

Nhà văn hoá thể thao dành cho công nhân không có, thư viện di động, tủ sách, thư báo, phương tiện thông tin đại chúng công cộng để tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến người lao động chưa có. Nhà trẻ, mẫu giáo cho con em công nhân chưa được quan tâm. Giá cả hàng tiêu dùng tăng cao, tiền lương chỉ đủ chi phí tối thiểu, hàng tháng không có tích luỹ, nếu xây dựng gia đình, có con nhỏ thì nhiều lao động lại phải bỏ việc làm về quê vì không có người trông con, nếu thuê người trông con thì tiền thuê còn cao hơn tiền lương.

Từ khó khăn, bất cập trong đời sống của người lao động tại các khu công nghiệp, Liên đoàn Lao động tỉnh đề xuất, kiến nghị với tỉnh, Nhà nước: khi thành lập các doanh nghiệp ngoài quốc doanh cần phải thành lập tổ chức công đoàn để đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng cho người lao động, đại diện tập thể lao động ký thoả ước lao động tập thể trong doanh nghiệp (tại điều 153, chương 13, Bộ Luật Lao động quy định: những doanh nghiệp hoạt động chưa có tổ chức công đoàn thì chậm nhất sau 6 tháng có trách nhiệm thành lập, nhưng hiện nay nhiều doanh nghiệp không thực hiện quy định này).

Đồng thời, cơ quan quản lý Nhà nước phải thường xuyên kiểm tra về pháp luật lao động, bảo hộ lao động, ký thoả ước lao động tập thể. Tăng tiền lương, thu nhập cho người lao động. Những nơi đã thành lập và cả những nơi chưa thành lập tổ chức công đoàn đều phải thu nộp kinh phí công đoàn nhằm chăm lo, bảo vệ quyền lợi cho người lao động, đồng thời tạo sự bình đẳng giữa các doanh nghiệp. Khi quy hoạch các khu công nghiệp, cần dành quỹ đất để xây dựng nhà ở cho công nhân, nhà trẻ, mẫu giáo cho con công nhân, quỹ đất để xây dựng nhà văn hoá thể thao cho người lao động vui chơi, giải trí...

Như vậy mới thực hiện tốt chương trình hành động số 47/CTr-TU của Tỉnh ủy Yên Bái về thực hiện Nghị quyết số 20 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, để nghị quyết thực sự đi vào cuộc sống góp phần làm ổn định, lành mạnh quan hệ lao động, phát triển giai cấp công nhân, xây dựng quê hương Yên Bái giàu mạnh.

Tiến Thạch