Đây là bước phát triển phù hợp với điều kiện nông nghiệp địa phương đồng thời cũng tạo ra cơ hội cho nông dân thành phố có thêm một mô hình sản xuất nông nghiệp tiềm năng, bền vững. Theo đó, thành phố đã hỗ trợ các hộ tham gia Đề án một phần kinh phí làm lán trại, mua bịch nấm giống cũng như tập huấn kỹ thuật, khuyến khích các hộ sản xuất nông nghiệp, hộ nghèo, hộ cận nghèo tham gia sản xuất.

Trong quá trình triển khai, để phục vụ nhu cầu về bịch nấm giống cung cấp cho các hộ nuôi trồng, thành phố hỗ trợ mua sắm máy móc, thiết bị sản xuất bịch để khuyến khích các doanh nghiệp, các nhóm hộ trực tiếp sản xuất bịch nấm giống.

Với ưu thế chuyên chế tạo các loại máy móc phục vụ cho chế biến sản phẩm nông nghiệp, Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà đã chủ động xây dựng dự án sản xuất giống nấm và nấm thương phẩm với quy mô công nghiệp nhằm cung cấp bịch giống và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho nông dân.

Dự án này đã nhận được sự quan tâm và hỗ trợ của Quỹ Thách thức Việt Nam - một trong những nội dung cơ bản của Dự án nâng cao hiệu quả thị trường cho người nghèo giai đoạn 2 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) thực hiện với sự tài trợ của Bộ Phát triển Quốc tế Vương quốc Anh.

Qua đó đã thu hút 175 hộ tham gia, trong đó có 40 hộ nghèo; số lượng bịch treo trong năm 2010 - 2011 đạt trên 1 triệu bịch, sản lượng nấm tươi đạt trên 279 tấn. Toàn thành phố hiện có trên 10 nhóm hộ tự sản xuất bịch nấm giống nhằm bảo đảm phát triển nghề nuôi trồng nấm bền vững, hiệu quả và giảm giá thành chi phí đầu vào.

Cùng đó, đã có trên 400 lao động nông thôn của thành phố được giải quyết việc làm thường xuyên. Bà Phạm Thị Cầu ở thôn 2, xã Giới Phiên cho biết: Năm 2010, biết thành phố có đề án hỗ trợ người dân nuôi trồng nấm thương phẩm và nấm dược liệu, tôi và một số gia đình trong xã đã đăng ký tham gia.

Lúc đầu, gia đình tôi chỉ làm khoảng 5 nghìn bịch. Chúng tôi được hỗ trợ về lò hấp, nhà xưởng, giống cấy, bịch giống. Phòng Kinh tế, Trạm Khuyến nông thành phố, Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà cũng tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật về nuôi trồng nấm cho những người tham gia dự án nên đã giảm bớt những khó khăn ban đầu cho chúng tôi. Vụ nấm năm 2010, gia đình tôi thu hơn 20 triệu đồng.

Tôi năm nay 72 tuổi rồi nhưng vẫn tiếp tục tham gia trồng nấm với bà con. Tôi thấy nuôi trồng nấm không quá khó mà lại phù hợp với mọi lứa tuổi, đặc biệt là phụ nữ. Cả xã tôi đã có 69 hộ tham gia dự án. Chúng tôi bây giờ cứ ra đường là hỏi han nhau xem nấm phát triển thế nào rồi thì thành lập nhóm hộ, mỗi lần cùng đóng bịch, cấy giống là cả làng cứ vui như tết ấy.

Đề án phát triển sản xuất nấm thực phẩm và nấm dược liệu giai đoạn 2010 - 2012 cho hiệu quả kinh tế cao cũng như từng bước nâng cao thu nhập cho người nông dân chính là nhờ sự kết hợp giữa 4 nhà.

Trong đó, Dự án Đầu tư xây dựng trại sản xuất giống nấm và nấm thương phẩm của Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà là một trong những điểm tựa hiệu quả giúp người dân tham gia trồng nấm tiếp cận nhanh hơn với kiến thức khoa học kỹ thuật.

Với ba bước tổ chức xây dựng trại nấm: tổ chức nuôi trồng nấm theo quy mô công nghiệp, đóng bịch nấm để giao cho các hộ nông dân nuôi trồng gắn với tập huấn cách treo, chăm sóc, thu hái nấm và tổ chức thu mua sản phẩm, chế biến đưa ra thị trường, Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà còn thực hiện cơ chế ưu đãi dành cho các hộ dân như triển khai phương thức thanh toán tiền trả chậm hoặc trả bằng sản phẩm hay đổi bịch nấm trong trường hợp bị hỏng, cho các nhóm hộ mượn lò hấp để tự đóng bịch và cấy giống nấm mộc nhĩ… cũng đã giảm bớt gánh nặng về kinh tế cho các hộ dân. Chính cách làm phù hợp này đã thu hút thêm người dân tham gia sản xuất nấm.

Ông Vũ Hữu Lê - Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà cho biết: “Doanh thu từ bán bịch nấm giống và các loại sản phẩm từ nấm của doanh nghiệp trong gần 2 năm thực hiện dự án đạt trên 3 tỷ đồng. Việc sản xuất nấm không cần diện tích rộng, thời vụ lại ngắn, không quá tốn thời gian chăm sóc nhưng hiệu quả kinh tế khá cao.

Chúng tôi đã xây dựng 2 phòng nhân giống cấp II và III để bảo đảm cung cấp giống nấm cho người dân và phục vụ cho việc sản xuất bịch nấm của Công ty. Doanh nghiệp cũng tổ chức thu mua nấm thương phẩm cho các hộ để tạo giá cả ổn định. Hiện nay, chúng tôi tiếp tục hỗ trợ cho các hộ nuôi trồng nấm tại thành phố và mở rộng ra các huyện lân cận như Trấn Yên, Yên Bình. Cùng đó, doanh nghiệp tập trung nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm chế biến từ nấm để mở rộng thị trường tiêu thụ ra toàn quốc.

Sự thành công của Đề án phát triển nấm thương phẩm và nấm dược liệu với sự tham gia tích cực của các hộ dân trên địa bàn thành phố đã khẳng định đây là một mô hình sản xuất mới mang lại lợi ích về kinh tế, xã hội đồng thời tạo hướng đi mới trong việc khuyến khích phát triển làng nghề nuôi trồng nấm.

Qua đó góp phần giải quyết việc làm cho lao động nông thôn, đặc biệt là khi diện tích đất sản xuất nông nghiệp đang dần bị thu hẹp do tốc độ đô thị hóa như hiện nay.

Văn Thông