Mặc dù công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện giải phóng mặt bằng (GPMB) được triển khai sớm nhưng những vướng mắc, phát sinh chậm được khắc phục, tháo gỡ cùng một số vụ việc nảy sinh từ công tác đền bù, GPMB chưa được giải quyết triệt để gây khiếu kiện kéo dài... đã làm chậm tiến độ GPMB nhiều công trình, nhất là các công trình trọng điểm của tỉnh.

Nhiều vướng mắc nảy sinh

Công trình đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai với tổng chiều dài qua địa phận thành phố là 5,6km, tổng diện tích đất bị thu hồi lên tới trên 330.000m2. Cho đến thời điểm này, thành phố đã hoàn thành công tác GPMB và bàn giao 100% mặt bằng cho chủ đầu tư. Tuy nhiên, quá trình tổ chức thi công công trình lại phát sinh nhiều vướng mắc.

Việc bồi lấp đất gây ngập úng trên 4,3ha đất lúa, gần 6.000m2 ao đã ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của nhân dân sinh sống tại một số thôn thuộc xã Hợp Minh, Âu Lâu do quá trình đào đắp mái ta-tuy nền đường nằm ngoài phạm vi thu hồi đất.

Còn đối với công trình kè chống sạt lở bờ sông Hồng khu vực mở rộng quần thể chùa Bách Lẫm, phường Yên Ninh thì khó khăn là 17 hộ trong tổng số 20 hộ bị thu hồi đất không chịu di dời vì không nhất trí với đơn giá bồi thường hiện hành. Sau ba lần được mời nhận tiền theo quy định, đầu tháng 7 vừa qua, Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố phối hợp với UBND phường Yên Ninh, chủ đầu tư đã tổ chức đối thoại song 17 hộ này vẫn kiên quyết không nhận tiền đền bù và không GPMB nếu giữ mức đền bù như hiện nay...

Đó chỉ là hai trong số rất nhiều các công trình xây dựng cơ bản đang được triển khai trên địa bàn thành phố nảy sinh vướng mắc trong quá trình thực hiện. Vẫn còn tình trạng nhân dân xây dựng nhà ở, trồng thêm cây, xây thêm bể và các vật kiến trúc khác sau thời điểm thông báo thu hồi đất, gây khó khăn trong công tác GPMB và đền bù hỗ trợ.

Về chủ quan, chính sách GPMB có mặt bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn. Mặt khác, công tác tái định cư chưa được chủ động, quan tâm kịp thời trước khi thu hồi quỹ đất dân cư. Nhận thức, ý thức trách nhiệm chấp hành pháp luật của một bộ phận dân cư thấp, có tư tưởng chây ỳ, đòi hỏi chính sách.

Dẫu vậy, cần thẳng thắn nhìn nhận, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của chính quyền các cấp có dự án chưa thực sự quyết liệt, thiếu đồng bộ cũng như chưa có biện pháp mạnh; sự phối hợp của chủ đầu tư và một số sở, ngành liên quan của tỉnh trong giải quyết các vấn đề cụ thể phát sinh có mặt chưa tốt; phương thức tổ chức từ khâu xây dựng phương án đến thực hiện bồi thường GPMB cứng nhắc, thiếu linh hoạt, chưa thấu tình đạt lý. Công tác quy hoạch, quản lý đất đai của nhiều cơ sở yếu kém.

Bên cạnh hạn chế về năng lực đội ngũ trực tiếp làm nhiệm vụ GPMB các cấp thì việc xử lý vi phạm chưa nghiêm, chưa kịp thời trong kiểm tra, thanh tra cũng là nguyên nhân khiến cho công tác này có chiều hướng ngày càng khó khăn, phức tạp, dễ nảy sinh bức xúc, gây khiếu kiện trong dân. 

Cần minh bạch, dân chủ, thấu đáo

"Linh hoạt, mềm dẻo, sáng tạo, công khai, minh bạch, dân chủ, thấu đáo” là phương châm và cũng là yêu cầu trọng tâm mà cấp ủy, chính quyền thành phố đặt ra  để thực hiện công tác GPMB trong thời gian tới đối với cấp ủy, chính quyền các cấp. Trong đó phải tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân; chủ động đối thoại với các hộ trong diện tích GPMB; quan tâm đến lợi ích chính đáng của người dân trên cơ sở vận dụng đúng chính sách, pháp luật, phù hợp với thực tiễn địa phương.

Thành phố chỉ đạo tập trung ưu tiên đối với các công trình trọng điểm của tỉnh, ưu tiên GPMB các công trình tạo quỹ đất dân cư, các công trình tồn đọng kéo dài nhiều năm chưa được giải quyết dứt điểm đồng thời chỉ đạo rà soát, đánh giá chất lượng, hiệu quả của cán bộ làm công tác GPMB các cấp và giao nhiệm vụ cụ thể cho cán bộ nhằm đảm bảo tiến độ đề ra. UBND thành phố tăng cường kiểm tra, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của từng công trình; phân công các đồng chí lãnh đạo thường xuyên đối thoại với nhân dân để sớm giải quyết những vấn đề phát sinh ngay từ đầu.

Thành ủy đã thành lập 3 tổ công tác do các đồng chí trong Ban Thường vụ làm tổ trưởng, trực tiếp chỉ đạo điều hành cụ thể ở từng tuyến, từng khu tái định cư, giải quyết kịp thời những vướng mắc nảy sinh cũng như nghiên cứu, đề xuất phương án hỗ trợ thêm cho các hộ dân ở một số công trình trọng điểm cần thiết, phù hợp với điều kiện thực tế của thành phố đồng thời đảm bảo tính pháp lý.

Cấp ủy, chính quyền các xã, phường phải đặc biệt quan tâm, coi trọng công tác tuyên truyền, vận động và phối hợp giải quyết kịp thời các đơn thư khiếu nại, tố cáo cùng những kiến nghị hợp pháp của nhân dân liên quan đến công tác GPMB, quyết tâm đẩy nhanh tiến độ các công trình đầu tư xây dựng cơ bản, tăng cường thu hút đầu tư vào địa bàn thành phố.

Phạm Minh