Từ nhiều năm nay, cùng với gieo cấy 2 vụ lúa, sản xuất cây vụ đông ở huyện Văn Chấn đã thu hút được nhiều nông dân tham gia. Đây là vụ sản xuất chính thứ 3 trong năm của huyện, tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho nông dân.

Khi các cánh đồng cây trồng vụ đông ở nhiều nơi chưa bén rễ thì tại cánh Mường Lò những hàng ngô đông thẳng tắp đã đã lên xanh tốt. Sáng sớm sương mù còn dày đặc, nhiều nông dân ở các xã Thanh Lương, Thạch Lương, Phù Nham… đã ra đồng chăm sóc ngô.

Chị Hoàng Kim Thoa, xã Phù Nham cho biết: "Nhà tôi có có 3.000m2 ruộng, trước đây chỉ biết trồng lúa trồng khoai, vụ đông thì đất bỏ hoang, cuộc sống khó khăn lắm, từ khi đưa cây vụ đông vào gieo trồng cũng đảm bảo cuộc sống hàng ngày".

Theo kế hoạch, vụ đông xuân năm nay huyện Văn Chấn đưa vào gieo cấy 2.350 ha, trong đó có trên 1.000ha ngô đông trên đất 2 lúa, còn lại là khoai lang và rau màu các loại. Trong cơ cấu cây trồng thì ngô đông vẫn là cây chủ lực.

Hiện nay, huyện quy hoạch thành vùng nguyên liệu hàng hoá tập trung ở vùng trong, bao gồm các xã: Hạnh Sơn, Sơn A, Thanh Lương, Thạch Lương, Phù Nham. Nhằm nâng cao giá trị trên mỗi ha diện tích, tạo bước đột phá trong sản xuất cây vụ đông, huyện đã đưa các loại giống lai có năng suất cao, thời gian sinh trưởng ngắn như giống ngô C919 và ngô nếp M2, MX4. 

Sau cây ngô truyền thống thì vụ đông 2009 - 2010, lần đầu tiên người ta thấy "4 nhà" chung tay liên kết sản xuất khoai tây giống mới. Khi đó, khoai tây đã trở thành vấn đề thời sự  trong phát triển vụ đông hàng hóa trên đất hai lúa.

Theo tính toán của các hộ dân thì trồng khoai tây cho năng suất khoảng 20-25 tấn/ha, với giá 3.000 đồng/kg, sẽ cho thu nhập 60-75 triệu đồng/ha (gấp gần hai lần trồng lúa). Tuy nhiên, do sự liên kết "4 nhà" chưa chặt chẽ, diện tích khoai tây vẫn chưa được mở rộng. Năm nay, huyện đã tìm kiếm và ký được hợp đồng với các công ty tư nhân sản xuất 30ha bao tiêu sản phẩm cho nông dân.

Cùng với đó, một số loại cây rau màu mới có hiệu quả kinh tế cao đã được đưa vào trồng như cây ớt xuất khẩu, mướp đắng, ngô ngọt tại các xã Hạnh Sơn, Phù Nham, Sơn A.

Ông Hoàng Hữu Dũng, Phó trưởng phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện cho biết: "Để vụ đông đạt kết quả, huyện sớm triển khai, giao kế hoạch trồng cây vụ đông tới các xã, thị trấn để các địa phương chủ động bố trí cơ cấu giống lúa gieo cấy vụ mùa, bảo đảm diện tích trồng. Đầu vụ, huyện xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ cho nông dân, thường xuyên mở các lớp tập huấn tư vấn kỹ thuật. Với phương châm "sáng lúa chiều ngô", các xã đã tổ chức khẩn trương thu hoạch lúa mùa sớm, tận dụng thời gian tốt nhất gieo trồng cây vụ đông. Tính đến thời điểm này, các loại cây chủ lực đã cơ bản trồng xong theo kế hoạch".

Hiệu quả sản xuất vụ đông đã thấy rõ, tuy nhiên, diện tích vụ đông trên đất hai lúa ở Văn Chấn những năm qua hầu như vẫn chỉ tập trung  tại các xã trong vùng cánh đồng Mường Lò, chưa phát triển đều khắp ở các vùng. 

Cơ cấu cây trồng chưa được đa dạng hóa, cây ngô vẫn giữ vị trí chủ lực. Việc sản xuất cây khoai tây chưa tập trung nhỏ lẻ gây khó khăn trong công tác chỉ đạo sản xuất. Mối liên kết "4 nhà" chưa chặt chẽ do các hộ trồng không tuân thủ kỹ thuật ảnh hưởng đến chất lượng khoai tây, doanh nghiệp thu mua luôn đòi hỏi chất lượng cao do đó không tiêu thụ hết sản phẩm của nông dân vì khoai tây không đảm bảo tiêu chuẩn.

Để nâng cao giá trị cho sản xuất vụ đông, huyện Văn Chấn cần chuyển đổi cơ cấu giống và thời vụ tạo quỹ đất và thời gian  để mở rộng diện tích trên chân đất hai vụ; ban hành các cơ chế chính sách hỗ trợ sản xuất đặc biệt là đối với các mô hình trồng các cây rau màu có giá trị kinh tế cao như: cà chua, ớt xuất khẩu,  súp lơ, bí xanh, khoai tây, hành tây, cần tây và nhiều loại rau cao cấp khác không chỉ phục vụ nhu cầu tiêu dùng tại chỗ mà cả thị trường các vùng lân cận, tiến tới phát triển cây vụ đông hàng hóa cho thu nhập cao theo hướng xây dựng mô hình, quy hoạch vùng sản xuất, hỗ trợ giống đặc biệt là hỗ trợ tìm đầu ra cho sản phẩm.

Văn Thông