Con số 65% doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp -thương mại hoạt động cầm chừng và dừng hoạt động trong tổng số 719 doanh nghiệp mà ngành công thương đã rà soát cuối năm 2011 và quí 1 của năm 2012 đã nói lên tất cả. Lý do dẫn đến thử thách trên vẫn là do khủng hoảng kinh tế, lạm phát kéo dài đã đẩy chi phí sản xuất, lưu thông tăng cao. Hầu hết chi phí các loại nguyên liệu chính đều tăng trong khi đó giá bán đầu ra không tăng, thị trường bị thu hẹp dẫn đến càng đầu tư càng lỗ.

Bên cạnh đó các chính sách và giải pháp của Nhà nước về kiềm chế lạm phát đã phát huy tác dụng tích cực, song mặt trái đã ảnh hưởng mạnh đến sản xuất. Cụ thể lãi suất huy động và cho vay  thời gian cuối năm 2011 đến nửa đầu năm 2012 đều tăng cao, các ngân hàng hạn chế cho vay, tăng cường thu nợ đã làm nhiều doanh nghiệp không vay được vốn đầu tư dài hạn  và ngắn hạn, dẫn tới khó duy trì sản xuất ổn định, kéo dài tiến độ đầu tư các dự án, nhất là với hầu hết chi phí các doanh nghiệp hoạt động phụ thuộc vào vốn vay.

Mặc dù đến cuối năm, lãi suất đã giảm nhưng doanh nghiệp không đủ điều kiện để vay vốn và hấp thu vốn. Cùng với đó phải kể đến việc thắt chặt chi tiêu công của Chính phủ đã ảnh hưởng tới đầu tư xây dựng cơ bản dẫn đến các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng phải hạn chế sản xuất vì sản phẩm không có đầu ra.

Trong khi Yên Bái là tỉnh miền núi, xa các trung tâm kinh tế và các thị trường lớn của cả nước, kết cấu hạ tầng cơ sở vẫn còn hạn chế, các khu - cụm công nghiệp mới hình thành, chậm được đầu tư hoàn thiện, giao thông trên một số tuyến tiếp tục xuống cấp làm tăng chi phí vận tải, nguồn nguyên liệu nông, lâm, sản cung cấp cho công nghiệp chế biến khan hiếm và không ổn định.

Các dự án đầu tư cho khai thác khoáng sản trong lòng đất, song việc thăm dò, quy hoạch, cấp phép, tổ chức khai thác chưa có kế hoạch lâu dài, chính sách không ổn định, khi đã đầu tư bắt đầu có sản phẩm thì dừng xuất khẩu. Doanh nghiệp sản xuất công nghiệp chúng ta lại có quy mô nhỏ, vốn ít, công nghệ, thiết bị lạc hậu, sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường yếu… khiến khó khăn chồng chất khó khăn.

Để đạt mục tiêu giá trị sản xuất công nghiệp 3.900 tỷ đồng, việc tháo gỡ  khó khăn cho các doanh nghiệp đã được tỉnh triển khai. Cùng với việc ban hành quy định ưu đãi thu hút đầu tư, UBND tỉnh và các địa phương, các ngành chức năng đã nghiêm túc thực hiện Nghị quyết 13/NQ-CP ngày 10/5/2012 của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường. Do đó, các doanh nghiệp  được ưu đãi gia hạn nộp thuế giá trị gia tăng, giảm tiền thuê đất, đồng thời được hưởng lãi suất ưu đãi do các ngân hàng thương mại trên địa bàn tập trung cơ cấu lại các nguồn vốn, hạ lãi suất theo quy định...

Bên cạnh đó, các cấp chính quyền, ngành chức năng đã tập trung làm tốt công tác cải cách hành chính, có giải pháp giúp đỡ doanh nghiệp trong tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời kiến nghị Chính phủ sửa đổi những chính sách mới ban hành phù hợp với điều kiện thực tế, cụ thể trong lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản.

Hoàn thiện sản phẩm sứ cách điện ở công ty cổ phần Sứ Kỹ thuật Hoàng Liên Sơn. (Ảnh: Thanh Miền)

Trong khó khăn, một điều đáng ghi nhận là các doanh nghiệp đã nỗ lực, tích cực bám sát quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, các chủ trương, định hướng của tỉnh đối với doanh nghiệp để xây dựng chiến lược kinh doanh của mình. Đã giải quyết những khó khăn về huy động vốn bằng nhiều hình thức để tăng vốn điều lệ, vốn pháp định; linh hoạt trong sản xuất tìm kiếm các hợp đồng gia công, ứng vật tư, thanh toán bằng sản phẩm.

Cùng đó, khắc phục ảnh hưởng của việc tăng giá vật tư qua đẩy mạnh hoạt động cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá dây chuyền sản xuất kinh doanh, rà soát lại các định mức kinh tế kỹ thuật nhằm tiết kiệm chi phí đầu vào; tổ chức lại sản xuất, giảm hoạt động vào giờ cao điểm; tổ chức tốt công tác thu mua nguyên liệu, có phương án dự trữ nguyên liệu hợp lý nhằm chủ động duy trì, phát huy tối đa năng lực sản xuất, nâng cao chất lượng, hạ giá sản phẩm... Theo đó, giá trị sản xuất công nghiệp năm 2012  ước đạt 3.851 tỷ đồng, bằng 98,7% so với kế hoạch, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm trước.

Năm 2013 được dự báo kinh tế sẽ tiếp tục khó khăn.  Với mục tiêu giá trị sản xuất công nghiệp 4.100 tỷ đồng, tăng 10% so với năm 2012, Yên Bái cần tiếp tục làm tốt công tác quy hoạch, kế hoạch, trong đó có điều chỉnh bổ sung các quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết cho từng sản phẩm, lập mới một số quy hoạch sản phẩm địa phương có tiềm năng và cơ hội phát triển; tập trung xây dựng đồng bộ cơ sở hạ tầng các khu - cụm công nghiệp làm cơ sở mời gọi đầu tư; tăng cường hỗ trợ Nhà nước cho các doanh nghiệp có đề án, dự án nghiên cứu ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và đổi mới công nghệ.

Bên cạnh đó, tranh thủ tiếp cận công nghệ tiên tiến bằng mở rộng liên doanh đầu tư với nước ngoài, khuyến khích sử dụng công nghệ sạch, tăng cường hỗ trợ chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, khoa học - công nghệ cho các cơ sở công nghiệp nông thôn; nghiên cứu đề xuất giải quyết tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; đôn đốc, kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong kinh doanh nhất là các sản phẩm đầu vào như điện, xăng dầu, nguyên liệu cho công nghiệp chế biến; thực hiện tốt chương trình khuyến công, tư vấn phát triển công nghiệp; tăng cường quản lý nhà nước cũng như cải cách hành chính gắn với bảo vệ môi trường...

Đối với doanh nghiệp, bên cạnh đẩy mạnh hoạt động cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa dây chuyền sản xuất kinh doanh, rà soát lại các định mức kinh tế kỹ thuật nhằm tiết kiệm các yếu tố đầu vào cần tích cực chủ động linh hoạt trong việc huy động các nguồn vốn để đẩy mạnh tiến độ đầu tư, đổi mới thiết bị công nghệ; chủ động, tích cực hơn nữa trong việc tham gia các chương trình xúc tiến thương mại trọng điểm quốc gia, đẩy mạnh việc quảng bá giới thiệu sản phẩm và tìm kiếm thị trường tiêu thụ; xây dựng và hoàn chỉnh các chiến lược kinh doanh phù hợp với điều kiện hội nhập, cạnh tranh và điều kiện địa phương; đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, gắn với bảo vệ môi trường, đảm bảo phát triển bền vững...

Nguyễn Đình