Các cơ sở được thanh tra trong đợt này là các hộ kinh doanh (HKD) của 6/9 huyện thị gồm: thành phố Yên Bái, thị xã Nghĩa Lộ, huyện Văn Chấn, Văn Yên, Yên Bình và Lục Yên. Nhìn chung các HKD được thanh tra đã thực hiện nghiêm túc các qui định về kinh doanh thương mại: có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh phù hợp với ngành nghề kinh doanh, hàng hóa nhập về có hóa đơn, chứng từ. Sản phẩm hàng hóa trong nước cũng như sản phẩm hàng hóa nhập khẩu được ghi nhãn và gắn dấu chất lượng hợp qui (CR).

Tuy nhiên, qua thanh tra đã phát hiện 9/21 HKD đã có các hành vi vi phạm pháp luật (chiếm 45%), tập trung ở 2 hành vi: kinh doanh hàng hóa nhập khẩu có nhãn gốc bằng tiếng nước ngoài nhưng không có nhãn phụ bằng tiếng Việt và kinh doanh hàng hóa thuộc danh mục hàng cấm kinh doanh. Tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 4,5 triệu đồng.

Đồng thời tịch thu để tiêu hủy theo quy định của pháp luật đối với 127 khẩu súng và 30 thanh kiếm nhựa là ĐCTE thuộc danh mục hàng hóa cấm kinh doanh. Tổng giá trị hàng hóa bị tịch thu và tiêu hủy là 4,66 triệu đồng. Điều đáng nói, có tới 7 HKD vi phạm hành vi kinh doanh hàng hóa thuộc danh mục hàng cấm kinh doanh theo Nghị định số 59/2006/NĐ-CP ngày 12/6/2006 của Chính phủ (chiếm gần 34%).

Các HKD này bày bán công khai sản phẩm súng nhựa, kiếm nhựa là loại đồ chơi ảnh hưởng tới nhân cách của trẻ. Nguyên nhân là do các HKD thiếu hiểu biết, chưa kịp thời cập nhật các qui định của pháp luật đối với kinh doanh ĐCTE. Mặt khác, cũng vì lợi nhuận, theo thị hiếu của một bộ phận người tiêu dùng mà kinh doanh sản phẩm hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa Nhà nước cấm kinh doanh.

Trong đợt thanh tra này, đoàn thanh tra đã tuyên truyền, hướng dẫn các qui định của pháp luật cho các HKD. Trong quá trình thanh tra, đoàn thanh tra cũng gặp một số khó khăn nhất định. Hầu hết các HKD nhóm mặt hàng này đều nằm rải rác không tập trung, mặt hàng kinh doanh không phong phú, hàng hóa chủ yếu là bán lẻ... Chính vì vậy, đoàn chỉ tiến hành kiểm tra được 6/9 huyện, thị xã và thành phố. Mặt khác, qui định của Nhà nước đối với việc gắn dấu chất lượng hợp qui (CR) đối mặt hàng này chưa thực sự hợp lý.

Việc để cho các doanh nghiệp sản xuất và đơn vị nhập khẩu tự gắn dấu chất lượng hợp qui (CR), màu sắc, kích cỡ và chất liệu của dấu CR do doanh nghiệp tự qui định. Đây là một kẽ hở gây khó khăn cho công tác thanh tra. Trong khi đó, hàng hóa lưu thông ở địa bàn miền núi quá ít, giao thông đi lại khó khăn, kinh phí cho hoạt động thanh tra còn eo hẹp. Đây là khó khăn cơ bản, ảnh hưởng tới kết quả của cuộc thanh tra.

Để công tác quản lý về tiêu chuẩn, chất lượng và sở hữu công nghiệp đối với  ĐCTE có hiệu quả, đòi hỏi các Bộ, ngành chức năng cần có qui định thống nhất về mẫu dấu chất lượng hợp qui CR đối với sản phẩm ĐCTE, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản, quy định của pháp luật liên quan tới sản xuất và kinh doanh ĐCTE trên các phương tiện thông tin đại chúng, kết hợp tuyên truyền tác hại, nguy cơ tổn thương các cơ quan trong cơ thể, làm suy giảm miễn dịch, rối loại nội tiết gây ảnh hưởng sức khỏe, có thể nguy cơ gây bệnh ung thư và ảnh hưởng nhân cách của trẻ em khi sử dụng ĐCTE không đảm bảo chất lượng, không có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.

Anh Thúy (Sở Khoa học và Công nghệ)