Đến thôn Sài Lương, Nậm Chậu (xã Nậm Búng) những ngày đầu tháng 8, chúng tôi bắt gặp không khí tấp nập thu hoạch thảo quả - một loài dược liệu quý, có giá trị cao của đồng bào Dao nơi đây. Năm nay thảo quả được giá, trung bình 20 - 22.000 đồng/kg nên có nhà mỗi ngày thu vài ba triệu đồng.

Ông Triệu Văn Kinh - Phó trưởng thôn Nậm Chậu phấn khởi cho biết: “Đây là cây trồng có giá trị nên đồng bào nơi đây từ lâu đã bảo nhau giữ đất, chọn đất để trồng, chăm sóc và bảo vệ thảo quả. Giờ cả thôn có đến 90% hộ trồng thảo quả, hộ ít thì vài chục  gốc, hộ nhiều cả mấy trăm hốc, thu nhập một năm 15 -20 triệu đồng. Trồng, chăm sóc thu hoạch vất vả nên đồng bào Dao thường luân phiên  trông nom, giúp nhau thu hoạch và phát triển diện tích”. Câu chuyện về đồng bào Dao giúp nhau thu hoạch thảo quả chỉ là một trong rất nhiều câu chuyện mà đồng bào các dân tộc thiểu số ở Văn Chấn đã và đang làm để  đẩy mạnh phát triển kinh tế. 

Nổi bật trong phong trào phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số những năm qua là việc chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu cây trồng, vật nuôi, đẩy mạnh thâm canh tăng vụ. Thực hiện chủ trương của huyện về vận động đồng bào thay đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, đưa cây, con giống mới có giá trị vào sản xuất, những năm qua, nhân dân các dân tộc đã chuyển hàng trăm ha đất trồng lúa nương, trồng sắn kém hiệu quả sang trồng ngô, đậu tương và rau màu. Đặc biệt, người dân đã chọn trồng các loại cây có giá trị như quế, thảo quả, chè Shan. Hàng năm, đồng bào ở Văn Chấn đã thực hiện tăng vụ trên 2.000ha, trong đó ở vùng cao trên 780ha, góp phần đưa tổng sản lượng lương thực có hạt năm 2013 vượt ngưỡng 61.000 tấn, bình quân lương thực  đầu người đạt 650kg/năm.

Anh Hoàng Văn Thăng, thôn Nậm Chậu (xã Nậm Búng) - một trong những khu vực được triển khai Đề án hỗ trợ nông nghiệp, cho biết: “Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, đồng bào Dao Nậm Búng đã tích cực tăng vụ, chuyển đổi cơ cấu giống lúa, giống ngô. Giờ thì nhà nào cũng cấy 2 vụ bằng giống lúa lai, lúa thuần. Ngô thì trồng vài ba cân giống. Ngoài ra còn trồng thảo quả nên đời sống đồng bào ngày càng cải thiện, hầu hết các hộ đều đủ ăn, nhiều hộ còn có 1 đến 2 chiếc xe máy làm phương tiện đi lại và phục vụ sản xuất”.

Cùng với việc đẩy mạnh phát triển kinh tế, những năm qua, đồng bào các dân tộc Văn Chấn còn tích cực huy động sức người sức của nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông nông thôn, xây dựng nông thôn mới. Bên cạnh nguồn vốn hỗ trợ từ Chương trình  135 và Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2011 - 2014 trên 110 tỷ đồng, nhân dân đã đóng góp hàng chục tỷ đồng, 38.000 ngày công và hiến gần 17.000m2 đất cùng nhiều hoa màu, cây xanh có giá trị. 

Nhiều tấm gương hiến đất như anh Sùng A Tỉnh thôn Bản Lềnh, xã Sơn Thịnh, ông Lục Văn Học thôn Chiềng Pằn, xã Gia Hội, ông Hà Hữu Thịnh, thôn 8 xã Đại Lịch… đã hiến hàng nghìn mét vuông đất cho nhân dân xây trường, làm đường giao thông và xây dựng nghĩa trang. Hy sinh phần lợi ích, đóng góp công, của,  các cá nhân đã  góp phần đẩy mạnh chương trình xây dựng nông thôn mới, tạo điều kiện cho con em đến trường và giúp nhân dân xóa bỏ các hủ tục lạc hậu. Vốn Nhà nước cộng với sức dân đã mở thông những con đường, cứng hóa hàng ngàn mét đường giao thông, kênh mương nội đồng cùng nhiều công trình phụ trợ khác.

5 năm qua, Văn Chấn đã hoàn thành 109 công trình các loại cho khu vực vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn, trong đó có 9km đường bê tông, 300km đường cấp phối cùng hàng chục cầu, cống, mương phai thủy lợi phục vụ tưới tiêu.

Bên cạnh việc quan tâm đẩy mạnh phát triển kinh tế, đồng bào các dân tộc đã chú trọng giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc với việc đẩy mạnh cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" gắn với xây dựng nông thôn mới,  nhiều khu dân cư đã thực hiện tốt các quy ước, hương ước, nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội, … Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, lễ hội truyền thống được tổ chức có nề nếp, động viên khích lệ tinh thần nhân dân. Hàng năm, có gần 90% khu dân cư đăng ký xây dựng khu dân cư văn hóa, có từ 65% trở lên số hộ đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa.

Đặc biệt, giai đoạn 2009 - 2014 thực hiện việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, huyện đã triển khai Đề án “Vận động đồng bào dân tộc Mông thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang, việc cưới và lễ hội”, đã bước đầu đã tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức. Chị Sùng Thị Xía - Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Suối Bu cho biết: “Từ nhỏ đến nay mình sống trong cộng đồng người Mông thấy việc thực hiện cho người chết vào áo quan của đồng bào Mông trong xã là một chuyển biến lớn nhất về nhận thức của đồng bào. Các thủ tục rườm rà trong tổ chức đám ma, đám cưới cũng đã được thay đổi, giảm tốn kém, phiền hà rất nhiều”.

Có thể thấy, trong 5 năm qua, cùng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự nỗ lực của đồng bào các dân tộc thiểu số, bức tranh nông thôn vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã có nhiều khởi sắc. Kết quả đạt được ngoài các chính sách đầu tư của Đảng, Nhà nước cho đồng bào, sự lãnh chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp thì tinh thần đoàn kết, tự lực, tự cường của đồng bào các dân tộc có vai trò quan trọng.

Đồng chí Sa Quang Phụng - Phó bí thư Thường trực Huyện ủy đánh giá: “Những năm qua, đồng bào các dân tộc thiểu số ở Văn Chấn luôn đoàn kết, gắn bó keo sơn, phát huy tinh thần cần cù sáng tạo, đóng góp quan trọng trong công tác xóa đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa của huyện. Để phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết các dân tộc, huyện sẽ tiếp tục vận động đồng bào các dân tộc thiểu số phát huy tiềm năng thế mạnh của địa phương, đẩy mạnh phát triển kinh tế, xã hội. Huyện cũng sẽ tiếp tục thực hiện đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; triển khai có hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia về xóa đói, giảm nghèo như chương trình 134, 135... gắn với xây dựng nông thôn mới; làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, tạo điều kiện để con em dân tộc trong độ tuổi đi học được đến trường; tăng cường bồi dưỡng nguồn cán bộ, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số, từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, thúc đẩy tinh thần đoàn kết, ý chí vươn lên, chung sức xây dựng quê hương”.

Trần Van