Với số tiền đóng góp không lớn (người sử dụng lao động đóng 1% quỹ tiền lương, tiền công; NLĐ đóng 1% tiền lương, tiền công tháng) NLĐ đã được tham gia BHTN, một chính sách thiết thực và ý nghĩa, được ví như “tay vịn” khi đi trên “cầu thang” của một nhà cao tầng. Điều 15 của Nghị định số 127 về hướng dẫn điều kiện hưởng bảo hiểm thất nghiệp là người thất nghiệp đã đóng BHTN đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi bị mất việc làm hoặc chấm dứt lao động hoặc hợp đồng làm việc theo quy định của pháp luật. Tháng đóng BHTN của NLĐ được tính nếu người sử dụng lao động và NLĐ đã đóng BHTN; NLĐ đã thực hiện hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc ít nhất một ngày trong tháng đó. NLĐ đã đăng ký thất nghiệp với Trung tâm Giới thiệu việc làm thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội khi mất việc làm; chưa tìm được việc làm sau 15 ngày tính theo ngày làm việc kể từ ngày đăng ký thất nghiệp với Trung tâm Giới thiệu việc làm tỉnh.

Thống kê của cơ quan Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh Yên Bái cho thấy, năm 2009, khi bắt đầu triển khai BHTN, toàn tỉnh có 1.573 người tham gia BHTN với số tiền thu được hơn 6 tỷ đồng. Năm 2012, số tham gia đã lên đến 35.296 người, số tiền thu được trên 39 tỷ đồng và 6 tháng đầu năm 2014, đã lên 35.235 người, với tổng số tiền đã nộp lên đến 20,592 tỷ đồng. Số người tham gia ngày càng tăng báo hiệu một giải pháp an sinh xã hội quan trọng đã dần đi vào cuộc sống vì số tiền hàng tỷ đồng thu được vào “hòm quỹ” là nguồn lực để cơ quan BHXH chi trả cho các đối tượng thụ hưởng.

Năm 2013, toàn tỉnh đã có hơn 700 người thất nghiệp được nhận trợ cấp với số tiền 5 tỷ đồng và 6 tháng đầu năm nay, đã có 1.261 người thất nghiệp được nhận số tiền gần 4 tỷ đồng. Tuy nhiên đánh giá của ngành lao động - thương binh và xã hội cho thấy, vẫn còn rất nhiều đơn vị, doanh nghiệp chưa chấp hành nghiêm Luật BHXH, nhiều NLĐ chưa hiểu hết ý nghĩa của BHXH, BHTN, bảo hiểm y tế (BHYT). Vì vậy, nhiều NLĐ mất việc làm đã không nhận được sự trợ giúp từ nguồn quỹ BHTN.

Theo quy định, trong vòng 7 ngày kể từ ngày mất việc, chấm dứt hợp đồng lao động, NLĐ phải đăng ký thất nghiệp với Trung tâm Giới thiệu việc làm. 15 ngày sau đó, người lao động phải nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, như sổ BHXH gốc. Như vậy, chỉ trong vòng 22 ngày, người lao động phải hoàn thiện đầy đủ hồ sơ để được hưởng 60% mức bình quân tiền lương, tiền công của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp. Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ là: 3 tháng nếu đóng BHTN đủ 12 tháng đến dưới 36 tháng; 6 tháng nếu đóng BHTN đủ 36 tháng đến dưới 72 tháng; 9 tháng nếu đóng BHTN đủ 72 tháng đến dưới 144 tháng; 12 tháng nếu đóng BHTN đủ 144 tháng trở lên.

Bên cạnh đó, người hưởng trợ cấp BHTN còn được hưởng các quyền lợi khác gồm: hỗ trợ chi phí học nghề thời gian tối đa không quá 6 tháng, mức hỗ trợ học nghề tùy theo mức chi phí học nghề của từng nghề và thực hiện theo quy định của Thủ tướng Chính phủ. Trường hợp NLĐ có nhu cầu học nghề với mức chi phí cao hơn mức hỗ trợ chi phí học nghề theo quy định thì phần vượt quá mức chi phí này do NLĐ chi trả; được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí và hưởng chế độ BHYT trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Từ khi chính sách BHTN có hiệu lực thi hành, ngành BHXH đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông, tuyên truyền rộng rãi, đặc biệt, tổ chức hàng loạt buổi tập huấn cho các chủ sử dụng lao động về chính sách bảo hiểm quan trọng này. Tuy nhiên, vẫn có đơn vị không đăng ký tham gia BHTN cho NLĐ; một số tổ chức, doanh nghiệp lớn có nhiều chi nhánh khi chấm dứt hợp đồng lao động với NLĐ, quyết định nghỉ việc của NLĐ đã quá hạn thời gian đăng ký thất nghiệp.

Về phía NLĐ, không ít người có tâm lý không thích tham gia BHTN vì sợ… mất một khoảng thu nhập hàng tháng! Bà Đỗ Thị Hiên - Phó trưởng phòng Tổ chức - Hành chính, BHXH tỉnh Yên Bái cho biết: “NLĐ có nhu cầu tìm hiểu về các chính sách BHXH nói chung và BHTN nói riêng có thể thông qua chuyên mục BHXH của Báo Yên Bái, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Yên Bái, các trang thông tin điện tử của cơ quan BHXH hoặc liên hệ trực tiếp với cơ quan BHXH gần nhất để được giải đáp và hướng dẫn tận tình”.

Lê Phiên