Với truyền thống đó, những năm qua, phong trào thi đua xây dựng “Dòng họ hiếu học” (DHHH), “Gia đình hiếu học” (GĐHH) do Hội Khuyến học (HKH) Việt Nam phát động, đã tạo động lực học tập trong nhân dân, phát huy truyền thống hiếu học của các gia đình, họ tộc, tiến đến xây dựng một xã hội học tập rộng rãi, góp phần phát triển kinh tế, xã hội đất nước.

Trong những năm qua, phong trào xây dựng GĐHH, DHHH đã được triển khai sâu rộng và được nhiều gia đình, dòng họ đăng ký thực hiện. Các cấp HKH đã phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể, địa phương, đẩy mạnh tuyên truyền về ý nghĩa và tích cực triển khai các nội dung tiêu chí của GĐHH, DHHH đến tất cả các xã, thị trấn, thôn, dòng họ. Đồng thời, tạo điều kiện cho nhân dân và các hội viên tự nguyện đăng ký tham gia xây dựng GĐHH, DHHH.

Các cấp hội cũng đã chủ động, sáng tạo, cụ thể hóa các tiêu chí; lồng ghép phong trào xây dựng GĐHH, DHHH với xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa... Nhờ đó, khuyến học đã trở thành phong trào quần chúng rộng khắp, thu hút đông đảo nhân dân tham gia, thể hiện đậm nét truyền thống hiếu học của người Việt. Qua phong trào, đã xuất hiện nhiều gương GĐHH, DHHH tiêu biểu, giữ gìn và phát huy truyền thống hiếu học qua nhiều thế hệ.

Đặc biệt, nhiều gia đình kinh tế khó khăn, nhưng vẫn quyết tâm vượt lên hoàn cảnh, tạo điều kiện cho con em ăn học thành đạt, trở thành người hữu ích cho xã hội. Kết quả đến năm 2014, toàn tỉnh đã có 15.915 gia đình đạt GĐHH, tăng 61,4% so với năm 2010; đạt 7,9% số hộ của tỉnh; 564 GĐHH tiêu biểu được UBND cấp huyện, thị, thành phố khen thưởng, 202 gia đình tiêu biểu được Trung ương HKH và UBND tỉnh tặng bằng khen. Trong đó, có 5 gia đình tiêu biểu được dự Đại hội Thi đua Khuyến học toàn quốc. Toàn tỉnh đã xây dựng được 340 DHHH, trong đó 23 dòng họ tiểu biểu được UBND cấp huyện, thị, thành phố khen thưởng; 11 dòng họ tiêu biểu được Trung ương HKH và UBND tỉnh tặng bằng khen, 196 cộng đồng đạt tiêu chí cộng đồng khuyến học.

Mục tiêu xây dựng gia đình, DHHH không chỉ dừng lại ở việc chăm lo cho con cháu trong độ tuổi học phổ thông mà còn động viên mọi thành viên độ tuổi lao động trong gia đình, dòng họ đi học bổ túc văn hoá, học nghề, tìm hiểu pháp luật, học để nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, học để tiếp thu tiến bộ khoa học, kỹ thuật phục vụ sản xuất, phát triển kinh tế, xoá đói, giảm nghèo, vươn lên làm giàu chính đáng. Nhiều GĐHH góp phần xây dựng những DHHH có bề dày truyền thống như dòng họ Thào, xã Pá Hu, huyện Trạm Tấu. Đây là dòng họ dân tộc Mông, chỉ trong 3 năm đã có 35 con em theo học THPT; 12 người đỗ cao đẳng, đại học, trung học chuyên nghiệp. Hàng năm, dòng họ Thào còn vận động quyên góp xây dựng quỹ khuyến học của dòng họ, ủng hộ kho thóc khuyến học của xã, tích cực vận động mọi người tham gia đóng góp công lao động tu sửa cơ sở vật chất trường học, vận động học sinh ra lớp...

Tinh thần hiếu học của dòng họ Sa ở thôn Ba Khe, xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền ghi nhận và đặc biệt là dòng họ này đã tạo được sức lan tỏa phong trào hiếu học trong cộng đồng cùng các dòng họ khác ở địa phương. Năm 2013, dòng họ Sa là một trong 2 dòng họ tiêu biểu của tỉnh được Ban Chấp hành Trung ương HKH trao tặng danh hiệu “DHHH tiêu biểu xuất sắc toàn quốc”.

Ông Sa Hữu Văn - Trưởng ban đại diện Chi HKH dòng họ Sa cho biết: "Hàng năm, trong họ có từ 35 - 40 cháu đạt danh hiệu học sinh giỏi các cấp, trong đó có cả học sinh giỏi cấp quốc gia, được trao thưởng bằng nguồn quỹ khuyến học. Trong 5 năm qua, đã có 173 lượt con em trong dòng họ được biểu dương, khen thưởng. Từ đó, tạo được phong trào học tập sôi nổi trong họ và hàng năm có từ 12 - 16 cháu được vào học các trường cao đẳng, đại học và trường dạy nghề; không có học sinh bỏ học, không có con cháu vi phạm pháp luật...”.

Cũng xuất phát từ mong muốn vận động được đông đảo mọi người ở mọi lứa tuổi trong dòng họ tham gia học tập, Chi HKH dòng họ Đỗ ở xã Việt Cường, huyện Trấn Yên cũng được ra đời để thúc đẩy hơn nữa công tác khuyến học, khuyến tài trong dòng họ.

Ông Đỗ Quang Bình - Trưởng ban đại diện Chi HKH dòng họ Đỗ cho biết: “Công tác khuyến học, khuyến tài trong dòng họ mang lại hiệu quả cao trong việc giúp con cháu trong dòng họ phấn đấu vươn lên, đóng góp công sức xây dựng dòng họ, xây dựng quê hương. Việc tổ chức trao thưởng khuyến học ở dòng họ, chúng tôi tiến hành tuy đơn giản nhưng trang trọng, vinh danh và nhắc nhở các con cháu cần tiếp tục cố gắng học tập”.

Còn nhiều dòng họ hiếu học khác như: dòng họ Nguyễn ở thôn 3, xã Tân Thịnh; dòng họ Nguyễn Sách, phường Nguyễn Phúc, dòng họ Nguyễn Cả, xã Minh Bảo, thành phố Yên Bái; dòng họ Hà, xã Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ; dòng họ Phạm, xã Việt Hồng, huyện Trấn Yên; dòng họ Hà ở xã Đại Lịch, huyện Văn Chấn… đó là những dòng họ tiêu biểu đáng trân trọng và học tập để nhân rộng điển hình. 

Thanh Ba