Là 1 trong 74 mô hình DVK về văn hóa được triển khai hoạt động có hiệu quả ở thị xã, mô hình du lịch cộng đồng tại bản Xà Rèn, xã Nghĩa Lợi được xây dựng từ đầu năm 2015. Sau hơn 1 năm hoạt động, mô hình đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Các hộ làm du lịch đã giới thiệu được văn hóa nhà ở, ẩm thực, trang phục của dân tộc Thái ở Nghĩa Lộ đến với du khách trong, ngoài nước. Quan trọng hơn là, những nét đẹp văn hóa của người dân bản địa được chú trọng bảo tồn.

Các mô hình DVK đều được Thị ủy chỉ đạo gắn với tập trung thực hiện Đề án “Xây dựng thị xã văn hóa - du lịch Nghĩa Lộ giai đoạn 2013 - 2020”. Nhờ đó, các mô hình DVK trong lĩnh vực văn hóa tại các xã, phường, tổ dân phố, thôn bản đã tập trung vận động nhân dân xây dựng thôn bản, tổ dân phố văn hóa tiêu biểu theo tiêu chí mới của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch. Qua kiểm tra, đánh giá, hầu hết các nhà văn hóa đều hoạt động hiệu quả, có phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao sôi nổi; người dân thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội; an ninh trật tự được thực hiện tốt, các tệ nạn xã hội giảm.

Hàng năm, 7/7 xã, phường đã tổ chức phát động phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với Đề án xây dựng “Phường văn minh đô thị”, xã đạt chuẩn “Văn hóa nông thôn mới”. Kết quả đến nay, thị xã có 85% số hộ, 70% tổ dân phố, thôn bản, 82% cơ quan, đơn vị đạt danh hiệu văn hóa và thị xã đang phấn đấu hết năm 2016, phường Cầu Thia đạt phường văn minh đô thị.

Việc xây dựng các mô hình DVK trong lĩnh vực văn hóa cũng đã đẩy mạnh phong trào văn hóa văn nghệ - thể dục thể thao phát triển; đồng thời, khai thác, bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể, vật thể của thị xã như: phục dựng lễ hội truyền thống; sưu tầm và truyền dạy các làn điệu dân ca, dân vũ; khôi phục và bảo tồn xòe Thái; truyền dạy ngôn ngữ, chữ viết của dân tộc Thái; truyền dạy các món ăn dân tộc, các trò chơi dân gian, các sản phẩm nghề... Các xã, phường đã lựa chọn mô hình xây dựng tổ dân phố, thôn bản đạt văn hóa cấp thị xã. Hàng năm, tích cực vận động 100% số hộ đăng ký gia đình văn hóa, cuối năm có tổ chức bình xét hộ đạt chuẩn.

Các mô hình DVK tập trung xây dựng, duy trì các đội văn nghệ quần chúng, thôn bản, tổ dân phố; trong đó, trọng tâm là xây dựng các đội văn nghệ nòng cốt phục vụ tốt các hoạt động văn hóa, văn nghệ của thị xã; thành lập các câu lạc bộ (CLB) thể thao: bóng đá, kéo co, đẩy gậy... nhằm nâng cao sức khỏe, đời sống tinh thần và thúc đẩy phát triển kinh tế. Nổi bật là, DVK về văn hóa đã xây dựng được mô hình “Du lịch cộng đồng” xã Nghĩa An, Nghĩa Lợi… góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh, thân thiện, an toàn phục vụ cho phát triển du lịch địa phương, giải quyết việc làm cho nhiều lao động, thu hút 30 - 50 nghìn lượt khách mỗi năm.

Việc xây dựng mô hình DVK trong lĩnh vực văn hóa còn có sự vào cuộc tích cực của mặt trận Tổ quốc và các tổ chức, đoàn thể, cơ quan, đơn vị. Điển hình như Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS/KHHGĐ) thị xã Nghĩa Lộ đã xây dựng, nhân rộng mô hình “Tư vấn khám sức khỏe tiền hôn nhân”; mô hình “Nam nông dân với công tác DS/KHHGĐ, sản xuất kinh doanh giỏi”; mô hình “Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh”… đã góp phần nâng cao chất lượng dân số. Trung tâm Y tế với mô hình DVK “Tăng cường giám sát dịch bệnh, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân”.

Hội Cựu Chiến binh, Hội Nông dân, Hội Người cao tuổi, Hội Phụ nữ, Đoàn thanh niên đã vận động nhân dân, đoàn viên, hội viên xây dựng các mô hình DVK sát với tình hình thực tế, hoạt động của hội mình như: Hội Phụ nữ với mô hình DVK “Vệ sinh môi trường”; “CLB Phụ nữ tự tin - tự trọng - trung hậu - đảm đang”. Đoàn thanh niên với mô hình “Tuyến đường Thanh niên tự quản  sáng - xanh - sạch - đẹp”; “Bản thanh niên không có ma túy”. Hội Nông dân với mô hình “Chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi”; Hội Cựu chiến binh với mô hình “Chế biến lâm sản”…

Có thể khẳng định, sau 3 năm thực hiện Nghị quyết số 08 của Ban Thường vụ Thị ủy Nghĩa Lộ về tăng cường lãnh đạo xây dựng, nhân rộng các mô hình DVK trong lĩnh vực văn hóa giai đoạn 2012 - 2015, nhiều mô hình đã được triển khai và duy trì hoạt động có hiệu quả. Kết quả này đã góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội hàng năm của thị xã. Đồng thời, thị xã cũng đã tăng cường được các nhân tố triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án xây dựng thị xã văn hóa - du lịch Nghĩa Lộ giai đoạn 2013 - 2020.

Thùy Hương (Đài TT – TH Nghĩa Lộ)