Trước đây, Bản Lềnh là một trong 5 thôn đặc biệt khó khăn của xã Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn, với 64 hộ dân, 346 nhân khẩu chủ yếu là dân tộc Mông, tỷ lệ hộ nghèo trên 98%; trình độ dân trí không đồng đều; còn tồn tại một số phong tục, tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan.

Đặc biệt, vẫn còn nhiều cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sinh con thứ 3; nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống (HNCHT) chiếm tỷ lệ cao; nghi lễ tang ma, cưới hỏi còn lạc hậu đã ảnh hưởng đến lớn đời sống nhân dân, khiến cho dân đã nghèo lại càng thêm khó khăn.

Nhận thấy, Bản Lềnh là một “điểm nóng” trong Cuộc vận động “3 không”, Ủy ban MTTQ huyện Văn Chấn đã phối hợp với Đảng ủy, UBND, MTTQ xã Sơn Thịnh chỉ đạo xây dựng mô hình điểm tự quản về không tảo hôn, không HNCHT, không sinh con thứ 3 và kết hợp tuyên truyền xóa bỏ hủ tục tại đây.

Xác định vai trò chủ thể địa phương là chính, MTTQ các cấp của huyện, đã phối hợp tuyên truyền, vận động, phổ biến kiến thức tới đội ngũ đảng viên, già làng, trưởng bản, người có uy tín tại thôn; thành lập ban chỉ đạo mô hình tự quản để họ nắm bắt được tinh thần, chủ trương, lợi ích của việc thực hiện mô hình, giúp người dân nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trong mô hình này, thành phần ban chỉ đạo giữ vai trò gương mẫu đi đầu, thường xuyên đến từng hộ vận động, tuyên truyền chủ trương; tổ chức các buổi họp dân để thông qua quy chế, thảo luận, ký cam kết thực hiện; hoạt động của ban chỉ đạo mô hình tự quản hoạt động theo quy chế, sinh hoạt định kỳ hàng tuần, hàng tháng, hàng quý để rút kinh nghiệm.

Mô hình tự quản “Giảm thiểu nạn tảo hôn, HNCHT và không sinh con thứ 3 trở lên” được triển khai tại Bản Lềnh từ tháng 10/ 2015, bước đầu đã thu được hiệu quả tốt. Ông Sùng A Páo - Trưởng ban Chỉ đạo mô hình tự quản tại Bản Lềnh chia sẻ: “Trước đây, bà con vẫn còn thách cưới cao, tổ chức ăn uống linh đình 2 - 3 ngày liền, nên khi lo xong đám cưới cho con cái thì cả nhà lại bị cuốn vào nợ nần. Nhiều người quan niệm phải sinh thật nhiều con để có người làm, có nhiều lao động thì mới nhanh có tiền trả các khoản tiền đám cưới… Từ ngày mô hình tự quản đi vào hoạt động, tôi và các thành viên Ban Chỉ đạo thường xuyên tới từng hộ vận động, tuyên truyền chủ trương, tổ chức họp dân để phổ biến quy chế và 100% hộ dân đã ký cam kết thực hiện. Đến nay, thôn không còn tình trạng sinh con thứ 3, không còn HNCHT, không tảo hôn, các tập tục lạc hậu cũng dần hạn chế”.

Từ hiệu quả của mô hình điểm thực hiện Cuộc vận động “3 không” tại Bản Lềnh nhận thấy, vai trò của các già làng, trưởng bản, người có uy tín tại từng địa phương tham gia vào thực hiện là rất hiệu quả. Tuy nhiên, để thực hiện tốt Cuộc vận động rất cần sự vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền địa phương.

Ông Hà Hữu Thế - Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Văn Chấn cho biết: “Để triển khai Cuộc vận động “3 không”, từ tháng 9/2014, MTTQ huyện đặc biệt quan tâm tới xây dựng kế hoạch, báo cáo, tham mưu với Huyện ủy, phối hợp với UBND huyện và các cơ quan, ban, ngành liên quan về tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc trên địa bàn huyện thực hiện Cuộc vận động. Nhờ sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt, sự phối hợp hiệu quả của các cấp, nên tình trạng tảo hôn, HNCHT đã giảm, tỷ lệ sinh con thứ 3 trung bình trong 3 năm (2014 - 2016) là 120 trường hợp, giảm 91 trường hợp so với trung bình 5 năm trước".

Được biết, nhiều xã, thị trấn làm tốt công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình với tỷ lệ tảo hôn, HNCHT, không sinh con thứ 3 giảm mạnh như: xã Minh An, thị trấn Nông trường Trần Phú, xã Hạnh Sơn, xã Nghĩa Sơn… Đặc biệt, việc triển khai mô hình tự quản thực hiện “3 không” đang mang lại hiệu quả tốt và sẽ được triển khai nhân rộng trong thời gian tới”. 

 Hoài Văn