Xác định công tác dân số/kế hoạch hóa gia đình (DS/KHHGĐ) là một trong những giải pháp quan trọng đưa đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa thoát khỏi đói nghèo, thời gian qua, Ủy ban MTTQ các cấp trong tỉnh đã tích cực đẩy mạnh công tác truyền thông dân số gắn với các phong trào, các cuộc vân động. Tại các địa phương, công tác vận động bà con dân tộc thiểu số thực hiện chính sách DS/KHHGĐ đã được lồng ghép với các chương trình phổ biến kinh nghiệm sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào trồng trọt chăn nuôi, sản xuất sử dụng vốn vay hiệu quả…

Chương trình truyền thông dân số còn được gắn chặt chẽ với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Từ tầm quan trọng của công tác DS/KHHGĐ, MTTQ các cấp luôn chú trọng đến sự phối hợp thống nhất với các tổ chức thành viên.

Đặc biệt, tranh thủ sự ủng hộ của các già làng, trưởng bản, trưởng các dòng họ và người uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số để tuyên truyền tới các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ; xây dựng phong trào thôn, bản, khu dân cư, cam kết không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết thống và không sinh con thứ ba. Từ đó, nâng cao nhận thức của đồng bào về mô hình ít con, tiến bộ, bình đẳng, hạnh phúc, xóa đói giảm nghèo, nâng dần chất lượng cuộc sống cho nhân dân.

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và đông đảo nhân dân các dân tộc trong tỉnh, đặc biệt sự nhiệt tình ủng hộ của các già làng, trưởng bản, trưởng các dòng họ và người uy tín vào công tác truyền thông dân số đã làm hạn chế, giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và sinh con thứ 3 trong đồng bào các dân tộc tộc thiểu số. Năm 2014, toàn tỉnh có khoảng 281 cặp tảo hôn; năm 2015 có 202 cặp; 6 tháng đầu năm 2016 có 142 cặp. Cùng đó, công tác tuyên truyền không hôn nhân cận huyết thống cũng đạt được kết quả khích lệ. Năm 2014, có 4 cặp xảy ra ở hai huyện Trạm Tấu và Mù Cang Chải. Năm 2016 chỉ có 1 trường hợp xảy ra tại huyện Mù Cang Chải. Tỷ lệ sinh con thứ 3 cùng giảm so với những năm trước, năm 2014 có 1.311 cặp; năm 2015 có 1.227 cặp; 6 tháng đầu năm 2016 chỉ có 510 cặp.

Người uy tín tiêu biểu Đặng Văn Thất ở thôn 9 xã Lâm Giang, huyện Văn Yên: Được mọi người bầu là người có uy tín ở khu dân cư, tôi đã tham mưu giúp cấp ủy Đảng, phối hợp cùng Ban công tác Mặt trận tổ chức các buổi tuyên truyền lồng ghép cùng các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật Nhà nước. Đồng thời, căn cứ vào quy ước, hương ước của thôn để vận động nhân dân không vi phạm. Do được tuyên truyền thường xuyên liên tục, ba năm trở lại đây, thôn đã không có trường hợp sinh con thứ 3. Từ năm 2014 đến nay, tôi đã vận động 3 cặp không tảo hôn và 3 cặp không sinh con thứ 3.     Người uy tín tiêu biểu Giàng A Lử ở xã Trạm Tấu, huyện Trạm Tấu:  Ban đầu, việc tuyên truyền, vận động gặp không ít khó khăn, bởi trình độ dân trí không đồng đều, nhiều tập tục lạc hậu. Sau đó, phải có sự vào cuộc của cán bộ, đảng viên, già làng, trưởng dòng họ, người có uy tín trong xã, người dân dần nhận thức rõ về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết thống, không sinh con thứ 3. Tuy nhiên, để tiếp tục thực hiện hiệu quả hơn nữa, thời gian tới, cần có các chế tài xử lý các trường hợp vi phạm, tùy theo tính chất, mức độ.                                             Người uy tín tiêu biểu Nông Thị Hoàng ở Bản Lẹng, xã Lâm Thượng, huyện Lục Yên: Thôn Bản Lẹng có 114 hộ, 512 nhân khẩu. Đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 42,6%. Thôn có 107 cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ. Từ năm 2014 về trước, tình trạng tảo hôn và sinh con thứ 3 vẫn còn phổ biến, trung bình mỗi năm có từ 1 đến 2 trường hợp. Được sự tín nhiệm của bà con, tôi được cử tham gia học lớp nhân viên y tế thôn, bản. Từ đó, tôi đã vận động người thân gương mẫu thực hiện. Sau đó, thường xuyên gần gũi với bà con nhân dân tuyên truyền về việc ảnh hưởng và những hậu quả của việc tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, sinh con thứ 3; đưa nội dung Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không 3 sạch” làm tiêu chí bình xét thi đua của các gia đình hội viên chi hội phụ nữ và để làm đánh giá công nhận gia đình văn hóa mỗi năm. Từ năm 2014 đến nay, thôn đã không còn có người vi phạm, các bà mẹ khi sinh con đều được cán bộ y tế chăm sóc, thực hiện tốt công tác tiêm chủng mở rộng; tổ chức cưới xin đều đến UBND xã đăng ký kết hôn.

Ngọc Đồng