Những năm qua, với sự chỉ đạo của các cấp, các ngành đã tạo chuyển biến rõ rệt trong hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước cũng như nhận thức của toàn xã hội về bảo đảm chất lượng an toàn thực phẩm (ATTP). Tuy đã đạt được những kết quả khá tích cực nhưng trong công tác quản lý nhà nước về ATTP vẫn bộc lộ nhiều hạn chế cần tập trung khắc phục.

Hiện, trên địa bàn toàn tỉnh có 1.856 cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của ngành y tế. Trong đó có 32 cơ sở sản xuất, kinh doanh nước uống đóng chai, nước đá; 1.361 cơ sở dịch vụ ăn uống; 5 cơ sở sản xuất thực phẩm chức năng; 458 cơ sở kinh doanh thực phẩm chức năng.

Các đơn vị chức năng của ngành y tế đã khá tích cực trong thực hiện nhiệm vụ, tăng cường quản lý ATTP trong chế biến, kinh doanh thực phẩm. Tuy nhiên, tình hình ngộ độc thực phẩm (NĐTP), các bệnh truyền qua đường thực phẩm vẫn diễn biến phức tạp.

Trong 5 năm gần đây, toàn tỉnh đã xảy ra 106 vụ NĐTP với 1.043 ca mắc, có 9 ca tử vong. Riêng năm 2016, số vụ, số người mắc, người tử vong đều tăng rất mạnh so với năm 2015 với 18 vụ NĐTP, 573 ca mắc, 6 ca tử vong với nguyên nhân là do vi sinh vật, bệnh truyền nhiễm qua thực phẩm, do hóa chất, độc tố tự nhiên và có tới 181 ca không tìm ra nguyên nhân.

Nguyên nhân được đưa ra là do vi sinh vật, bệnh truyền nhiễm qua thực phẩm 22 vụ, 324 ca mắc; nguyên nhân do hóa chất, độc tố tự nhiên 65 vụ, 449 ca mắc, 9 người tử vong; sự cố về ATTP khác không tìm ra nguyên nhân 19 vụ, 270 ca mắc.   

Mặc dù năm 2016, lực lượng chức năng đã phát hiện 48 vụ vi phạm các quy định về ATTP, tổ chức thanh tra, kiểm tra 1.737 cơ sở dịp tết Nguyên đán, 1.858 cơ sở trong Tháng Hành động vệ sinh ATTP, chủ động nắm bắt thông tin, hướng dẫn biện pháp kiểm soát triệt để… nhưng qua số liệu về số người mắc, số người tử vong do NĐTP thì thật đáng lo ngại và bộc lộ những tồn tại cần khắc phục.

Trước tiên, đó là nguy cơ NĐTP và các bệnh truyền qua thực phẩm ở bếp ăn tập thể khu công nghiệp còn rất cao, điều kiện vệ sinh tại các cơ sở chế biến thực phẩm, nhất là các cơ sở nhỏ lẻ, sản xuất theo mùa vụ, sản xuất sản phẩm truyền thống không bảo đảm.

Việc kinh doanh, sử dụng phụ gia thực phẩm trong chế biến thực phẩm, kinh doanh, sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, chất kích thích tăng trưởng diễn biến phức tạp. Mặt khác, các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật làm căn cứ thanh tra, kiểm tra, xử lý còn thiếu và chưa kịp thời.

Việc chuyển đổi và ban hành các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về ATTP còn chậm. Nhận thức và ý thức chấp hành về kiểm soát giết mổ và ATTP của một số chủ cơ sở giết mổ, sử dụng thuốc trong bảo quản nông, lâm, thủy sản, chế biến các sản phẩm động vật chưa cao, chưa thực hiện nghiêm túc các quy định.

Tiếp theo là việc kiểm tra, giám sát vệ sinh ATTP nông sản trước khi đưa ra thị trường chưa được thực hiện chặt chẽ, nhất là với sản phẩm rau, quả. Hạn chế này là do tổ chức bộ máy cơ quan chuyên ngành quản lý chất lượng ATTP chưa hoàn thiện, đội ngũ cán bộ thiếu và chưa được đào tạo về chuyên môn. Nhất là ở tuyến huyện, tuyến xã chủ yếu là kiêm nhiệm nên việc phối hợp quản lý về ATTP ở các địa bàn chưa đồng bộ, thiếu chặt chẽ và còn buông lỏng ở tuyến xã, phường.

Với công tác quản lý nhà nước về chất lượng ATTP mới chỉ tập trung giải quyết được một số vấn đề bức xúc, chưa chủ động quản lý được nguy cơ theo chuỗi cung cấp thực phẩm.

Mặt khác, việc thanh tra, xử lý vi phạm số cơ sở được thanh tra chuyên ngành còn ít, việc xử lý các trường hợp vi phạm chủ yếu mới chỉ dừng lại ở mức độ đánh giá thực trạng và nhắc nhở cơ sở vi phạm mà chưa kiên quyết xử lý vi phạm hành chính, chưa thực hiện việc truy xuất nguyên nhân, nguồn gốc, thu hồi và xử lý thực phẩm không an toàn…

Để kiểm soát tốt chất lượng ATTP “từ trang trại đến bữa ăn” trong điều kiện của một tỉnh miền núi còn nghèo, công nghệ sản xuất, chế biến thực phẩm còn thủ công, quy hoạch cho sản xuất thực phẩm chưa đồng bộ, trong nhân dân còn nhiều tập quán sử dụng thực phẩm không đảm bảo như ăn tiết canh, gỏi cá, đặc biệt ở những vùng đồng bào dân tộc thiểu số người dân còn sử dụng nấm hái trên rừng, quả độc, nội tạng cóc để ăn…,

Bên cạnh khắc phục những tồn tại, bất cập của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, sự thiếu thốn về kinh phí, trang thiết bị, cán bộ… đòi hỏi các cấp, các ngành và người sản xuất, chế biến thực phẩm nâng cao hơn nữa về tinh thần trách nhiệm, nhận thức, từng bước kiểm soát tốt tình hình vệ sinh ATTP.

Thành Trung