Ông Nguyễn Quang Long- Phó phòng Văn hoá, Thể thao và Du Lịch huyện Lục Yên cho biết: “Là huyện miền núi của tỉnh với 16 dân tộc chung sống, mỗi dân tộc lại có bản sắc văn hoá riêng, nên việc đẩy mạnh phong trào “Xây dựng làng, bản, tổ dân phố, đơn vị văn hoá” luôn được chúng tôi xác định là trọng tâm của cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”. Từ đó, tập trung xây dựng, lối sống tốt đẹp, xây dựng đời sống văn hoá phong phú lành mạnh, đẩy lùi các tệ nạn xã hội và xây dựng cuộc sống mới”.

Ngay từ khi phát động phong trào, các ban chỉ đạo từ huyện đến cơ sở được thành lập và chỉ đạo cơ sở xây dựng kế hoạch thực hiện các văn bản Nhà nước; xây dựng kế hoạch hướng dẫn các cơ quan, đơn vị, ban chỉ đạo các xã, thị trấn triển khai; hàng năm tổ chức tập huấn cho cán bộ văn hoá về công tác thông tin tuyên truyền, xây dựng các câu lạc bộ, đội văn nghệ quần chúng ở cơ sở; hướng dẫn cách xây dựng quy ước cho các làng, bản, tổ dân phố sát thực với điều kiện kinh tế, văn hoá - xã hội của từng thôn, bản, tổ dân phố; phối hợp với các ngành thành viên đẩy mạnh việc tuyên truyền, vận động nhân dân đăng ký xây dựng gia đình văn hoá, tổ dân phố văn hoá, làng, bản văn hoá...; vận động nhân dân đưa trẻ đến trường, thực hiện tốt công tác xã hội hoá giáo dục; xây dựng xã chuẩn về y tế, làng văn hoá sức khoẻ, không tệ nạn xã hội, không sinh con thứ 3; xây dựng gia đình không có bạo lực, bình đẳng, tiến bộ hạnh phúc...

Năm 2000, cả huyện mới có 7.270 hộ gia đình văn hoá chiếm 33,6% thì đến hết năm 2008, Lục Yên đã có 18.399 hộ được công nhận gia đình văn hoá chiếm 85% số hộ. Nhận thức về làng văn hoá là nơi huy động sức mạnh, khôi phục nền văn hoá cộng đồng,  giúp nhau phát triển kinh tế, vươn tới sự phát triển toàn diện nên từ chỗ triển khai xây dựng điểm 3 làng văn hoá là: Cẩu Vè xã Tân Lĩnh, Thoóc Phưa xã Yên Thắng, thôn Cây Thị xã Liễu Đô năm 1998, đến nay cả 24 xã, thị trấn đều Xây dựng làng, bản, tổ dân phố văn hoá. Nhiều xã đã có 100% số làng bản văn hoá như: xã Khai Trung, Minh Chuẩn, Liễu Đô, Yên Thắng, An Lạc... Có 21 làng văn hoá 100% dân tộc Tày, 5 thôn 100% là dân tộc Dao…

Hiểu được giá trị của việc gìn giữ và xây dựng làng, bản, tổ dân phố văn hoá nên đời sống kinh tế nhân dân ổn định và từng bước phát triển. Ông Nguyễn Văn Vinh - Trưởng thôn Đồng Tâm, xã Liễu Đô cho biết: “Trước đây chưa có nhà văn hoá, mọi chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước đến với nhân dân rất khó. Sau khi ra mắt xây dựng làng nhà văn hoá thì các vấn đề như: cải tạo giống lúa năm nay ra sao, chuyển dịch cơ cấu cây trồng sao cho phù hợp, cách cải tạo vườn tược, làm vụ 3, các quy định đối với bà con nhân dân trong việc không chăn thả gia súc bừa bãi ảnh hưởng đến hoa màu; trao đổi với nhau về cách thức phát triển kinh tế và quyên góp ủng hộ người nghèo... Đời sống dân mình cũng từ đó khấm khá hẳn lên, hiện nay cả thôn Đồng Tâm chỉ còn 2 /92 hộ thuộc diện nghèo”. Rất nhiều người trong xã Liễu Đô có cùng tâm sự như ông Vinh.

Quả thực, người dân Lục Yên hôm nay không chỉ quan tâm đến đời sống vật chất mà họ còn đặc biệt chú trọng đến đời sống tinh thần. Các vấn đề về phong tục, tập quán, cảnh quan, ứng xử, giao tiếp được loại bỏ những phần hủ tục và phát huy bảo tồn những bản sắc tốt đẹp. Với đồng bào vùng cao, di dời chuồng trại từ gầm sàn ra xa nhà ở đối với họ được ví như một cuộc cách mạng, song bằng những hương ước, quy ước của từng làng quy định mà việc đó nhiều nơi đã thực hiện rất tốt, tiêu biểu như bản Tát Én xã Khai Trung, bản Muổi xã Lâm Thượng...

Để đáp ứng nhu cầu văn hoá, thể thao, 100% các làng văn hoá đều có đội văn nghệ, đội thể thao thường xuyên hoạt động. Các đội văn nghệ của làng văn hoá đều vận động được các nghệ nhân, các tầng lớp nhân dân,tham gia truyền lại hoạt động văn hoá dân gian cho thế hệ trẻ. Hiện nay, Lục Yên có 41 làng, bản có nhà văn hoá, nhiều nhà văn hoá 100% vốn do nhân dân đóng góp xây dựng như: thôn Đồng Tâm xã Liễu Đô, thôn Làng Già xã Yên Thắng, thôn Túc 2 xã Phúc Lợi...

Bên cạnh những kết quả đạt được, phong trào xây dựng làng, bản, tổ dân phố văn hoá vẫn gặp phải những khó khăn nhất định như: một số làng, bản, tổ dân phố  hiệu quả kinh tế còn thấp; các mô hình kinh tế đem lại thu nhập chưa cao sản phẩm chưa trở thành hàng hoá; tỉ lệ giảm hộ nghèo một số làng còn chậm; cổng làng, nhà văn hoá còn đơn giản thậm chí sơ sài chưa biểu hiện được đặc trưng của cộng đồng dân cư, trang thiết bị phục vụ cho sinh hoạt thiếu, một số làng ra mắt đã lâu nhưng chưa làm được nhà hoặc cổng; vẫn còn tảo hôn; đội văn nghệ quần chúng và thể thao chất lượng chưa cao, nội dung sinh hoạt nghèo nàn; việc bình xét gia đình văn hoá có nơi còn mang tính hình thức; một số hộ chuồng trại vẫn gần nhà ở; sự phối hợp giữa các ngành thành viên của ban chỉ đạo chưa đồng bộ và chưa tích cực tham gia...

Xây dựng làng, bản, tổ dân phố văn hoá là 1 trong 7 nội dung của phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hoá”. Vì vậy, huyện Lục Yên xác định tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa và chú trọng chất lượng việc thực hiện xây dựng, duy trì phong trào, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của ban chỉ đạo các cấp để nâng cao chất lượng làng, bản, tổ dân phố văn hoá; phấn đấu mỗi năm ra mắt xây dựng 17 – 19 làng văn hoá và 1 xã văn hoá.

Đến năm 2010 sẽ tiếp tục ra mắt xây dựng 7 xã, thị trấn văn hoá và công nhận 3 xã văn hoá; vận động nhân dân đẩy mạnh phát triển kinh tế, tích cực xây dựng đời sống văn hoá tiên tiến, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc, phát huy truyền thống tương thân tương ái, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau trong sản xuất và đời sống.

Ngọc Sơn