Đánh giá về tình hình DS/KHHGĐ của cả nước nói chung và tỉnh Yên Bái nói riêng cho thấy rõ những ảnh hưởng nghiêm trọng về tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống như: Sinh đẻ khi lứa tuổi vị thành niên thì cơ thể người mẹ chưa phát triển toàn diện, chưa đủ điều kiện về sức khỏe để nuôi dưỡng bào thai và là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong chu sinh và sơ sinh.

Việc những cặp hôn nhân cận huyết thống, mặc dù vợ chồng khỏe mạnh vẫn có thể sinh con bị dị dạng, hoặc mang các bệnh tật di truyền: mù màu, bạch tạng, da vảy cá và là cơ sở cho những gene lặn bệnh lý tương đồng… Tảo hôn và kết hôn cận huyết thống lại là một trong những phong tục, tập quán lạc hậu của đồng bào dân tộc thiểu số, vùng cao, vùng đặc biệt khó đã trở thành một trong những nguyên nhân cơ bản làm suy thái chất lượng giống nòi.

Tại hội nghị, một số ý kiến của lãnh đạo, cán bộ chuyên trách dân số các địa phương đã nêu tình trạng ở vùng cao, đặc biệt là đồng bào mông thì việc cưới xin cho con em cận huyết thống lại là một trong những điều kiện tốt để con cháu mình đỡ khổ...

Việc triển khai mô hình “Can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn và kết hôn cận huyêt thống” là rất cần thiết đối với tỉnh Yên Bái. Mô hình sẽ được thí điểm triển khai tại xã Gia Hội, Nậm Búng (Văn Chấn) và xã Púng Luông, Chế Cu Nha, huyện Mù Cang Chải. Đây là các xã có tỷ lệ tảo hôn cao, năm 2008 là 31,2 % đối với xã Gia Hội, huyện Văn Chấn; tỷ lệ tảo hôn ở Púng Luông là  45,5% và 2/18 cặp kết hôn cận huyết thống năm 2008.

Trần Ngọc