Xét về thủy lợi, những cái hồ ở trung tâm Km 5 của phường Đồng Tâm, hồ Yên Hòa và hồ Hòa Bình của phường Nguyễn Thái Học, hồ ở xã Tân Thịnh, hồ ở xã Nam Cường… cơ bản đã làm tốt vai trò điều tiết nước. Nó cũng là những cái túi chứa hiệu quả khi mưa to lũ lớn nhằm làm giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Những hồ nước này còn có giá trị sinh thái cao, đặc biệt, hồ Yên Hòa và hồ trung tâm Km 5 còn hài hòa trong quần thể của công viên, khu di tích lịch sử, quảng trường, hệ thống cây xanh... tạo môi trường lý tưởng cho người dân thành phố. Đây là nơi quen thuộc của những người chăm chỉ tập thể dục mỗi buổi sáng tối.

Là nơi để sau mỗi ngày làm việc căng thẳng, bạn bè gặp gỡ, chia sẻ bên ly cà phê, nước quả, cốc bia. Có nhu cầu thì hàng quán mọc lên ở khu vực xung quanh bờ hồ, nhất là ở quanh hệ thống hồ trung tâm Km 5 (gồm các hồ Hào Gia, hồ Thủy lợi, hồ Công viên thiếu nhi). Lúc đầu lều quán tự phát, sau đó chính quyền địa phương đã kịp thời vào cuộc và quy hoạch, xây dựng những ki-ốt bán hàng. Cách làm này được sự ủng hộ của mọi người dân, đồng thời tạo mỹ quan cho đô thị. Hàng chục ki-ốt được dựng lên đẹp đẽ, được các chủ quán thuê dài hạn để bán hàng giải khát.

Nhằm phục tốt hơn nhu cầu của khách hàng, ở mỗi quán bán hàng giải khát bên hồ Hào Gia, hồ Thủy lợi đều xây dựng những nhà vệ sinh nho nhỏ liền với ki-ốt. Điều đó thật hữu ích đôi đường, nhất là những “bợm” bia rượu khi vào đây hưởng thụ, “đầu vào”, “đầu ra” được giải quyết ổn thỏa, khách tập trung về đây ngày một đông, đặc biệt là vào những chiều hè, hay buổi tối mất điện của những tuần nắng nóng vừa qua. Tần suất “nạp vào” - “thải ra” tăng gấp bội đã làm cho mấy hồ nước trở thành nạn nhân của những cuộc "dzô" trên những quán giải khát.

Lý do thật đơn giản! Những công trình vệ sinh mi-ni ở đây không phải cái nào cũng được làm theo kiểu tự hoại mà hầu hết thải trực tiếp xuống hồ nước. Những khi nước hồ thấp, người ta thấy rõ hàng chục đường ống dẫn lộ ra. Chắc hẳn những thứ theo đường ống đổ xuống hồ nước cứ ngày càng nhiều thêm, làm nguồn nước ô nhiễm. Đi bộ theo con đường ven hồ, người ta  đã cảm nhận được mùi khó chịu bốc lên. Những ngày trở trời, nước nổi váng bám dọc theo mép hồ, không ít thứ chất thải còn chưa phân hủy hết nổi lều bều. Trên hàng quán, thực khách đôi khi phải chịu thưởng thức thêm thứ mùi khó chịu mà nước hồ đưa lên. Người ta cũng không còn thấy ai ra mép nước rửa chân tay hoặc bơi lội như cách đây vài năm.

Cứ ngày này tháng khác, chất thải cứ vậy xả xuống hồ, cộng với một lượng không nhỏ chất thải từ công trình của các hộ dân ở dọc theo các dòng chảy hòa vào nước hồ, tích tụ ngày một nhiều lên liệu có ảnh hưởng đến môi trường giữa trung tâm thành phố? Và ai là người chịu trách nhiệm về chất lượng nước ở hồ trung tâm Km 5?

Theo Quyết định số 30/2003/QĐ-UB ngày 13/2/2003 của UBND tỉnh Yên Bái ban hành quy chế quản lý đô thị thành phố Yên Bái thì diện tích nước hồ giao cho các xã phường quản lý, Công ty Công trình và Môi trường đô thị thành phố Yên Bái quản lý các công trình kết cấu hạ tầng khu vực trên hồ trung tâm Km 5 và hồ Yên Hòa. Theo đó, Công ty đảm nhiệm tốt việc chăm sóc  cây xanh, thảm cỏ, hệ thống chiếu sáng… Diện tích nước hồ được giao cho một số hộ bao thầu nuôi cá để phát triển chăn nuôi thủy sản. Với những người nuôi cá được như thế thì nước hồ càng màu mỡ, nó sẽ đỡ phần chi phí chăm sóc, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Thế nên, nước hồ có nhiều nguồn thải như hiện tại cũng không sao.

Sau mấy ngày nắng gay gắt, những trận mưa đầu hạ đã phần nào làm tan những chất thải trong hồ và hòa vào dòng chảy đưa nước về hạ lưu các con suối và nước hồ như trở nên trong sạch hơn. Tuy nhiên, mật độ dân cư dọc theo các khe suối đổ nước vào hồ ngày càng dày hơn, nhu cầu của người dân ngày càng tăng cao, lượng chất thải đổ xuống những hồ nước dần không kiểm soát được. Đã đến lúc, chính quyền các cấp và cơ quan chức năng ở thành phố cần phải quan tâm đến việc quản lý môi trường ở các hồ nước khu vực trung tâm Km5, hồ Yên Hòa và một số hồ sinh thái khác. Làm sao, để những hồ nước ở thành phố đẹp còn phải sạch là điểm đến văn minh của mỗi người dân Yên Bái.

Minh Quang