Có thể kể đến đó là các Chương trình kiên cố hóa trường lớp học, Chương trình 135, các chế độ, chính sách cho học sinh người dân tộc thiểu số theo học các trường nội trú, chính sách dành cho học sinh học bán trú ở vùng cao... Tất cả là sự quan tâm thiết thực nhất của Đảng và Nhà nước nhằm góp phần nâng cao dân trí - điều kiện quan trọng để xóa bỏ tập tục, tập quán canh tác lạc hậu áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, vươn lên xóa đói giảm nghèo, đồng thời xóa dần khoảng cách giữa vùng thấp và vùng cao.

Nếu như trước đây, nói tới vùng cao là nói tới sự thất học, là cảnh các em học sinh phải đi bộ hàng tiếng đồng hồ trèo đèo lội suối để tới trường học chữ, là những lớp học bằng tranh tre trống hếch, trống hoác heo hút gió giữa đại ngàn, là ít học sinh, là thiếu giáo viên để rồi sáng kiến ra các lớp ghép…, thì giờ đây tất cả đã dần lùi xa, thay thế vào đó là những đổi thay diệu kỳ. Hôm nay lên vùng cao được sự đầu tư của Đảng và Nhà nước, con em đồng bào các dân tộc đã được ngồi học dưới những ngôi trường khang trang, kiên cố.

Các phân hiệu trường, điểm trường lẻ được xây dựng, mở ngay tại bản tạo điều kiện thu hút các em đến lớp học chuyên cần. Trên địa bàn huyện Mù Cang Chải có 34 trường, nhưng có tới 89 điểm trường tiểu học, 68 điểm trường mầm non - đây là điều kiện hết sức thuận lợi để con em đồng bào các dân tộc được đến trường học chữ. Chính bởi có sự quan tâm đầu tư ấy mà tỷ lệ học sinh ra lớp đã ngày một tăng, tỷ lệ trẻ 6 tuổi vào lớp 1 đã đạt 98%, học sinh trong độ tuổi học THCS đạt 90%. Đối với những thôn, bản xa điểm trường, nhất là khi học hết từng cấp học, học phải đi học ở trường trung tâm, các em được tạo điều kiện ở lại trường nhờ loại hình trường bán trú dân nuôi.

Cũng bởi xuất phát từ những chuyến đi thực tế công tác tại vùng cao chứng kiến các em học sinh phải vất vả vượt những quãng đường dài tới trường thì thấy, để đỡ đi lại vất vả, nhiều gia đình gùi gạo xuống xin cho con được ở lại trường để học tập. Và rồi hàng ngày những đứa trẻ tạm xa vòng tay cha mẹ tự lo bữa ăn … Chứng kiến những cảnh ấy, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã trăn trở quyết tâm xây dựng chính sách cho loại hình trường bán trú dân nuôi nhằm tạo điều kiện ăn, ở cho các em được yên tâm học tập.

Tại kỳ họp thứ 16 - HĐND khóa XVI, UBND tỉnh đã trình ra trước kỳ họp Đề án về Củng cố và phát triển trường phổ thông dân tộc bán trú dân nuôi tỉnh Yên Bái giai đoạn 2010 - 2015. Đề án đã được các đại biểu HĐND tỉnh Nghị quyết thông qua, theo đó tỉnh sẽ dành nguồn kinh phí nhất định cho các nhà trường thuộc loại hình này và như vậy các em sẽ có người bảo mẫu chăm lo cho bữa ăn giấc ngủ hàng ngày, sẽ được hỗ trợ lương thực khi mất mùa, lúc giáp hạt… Điều đó thể hiện sự quan tâm rất lớn của Đảng và Nhà nước đối với sự nghiệp giáo dục vùng cao vì một mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho đồng bào vùng cao.

Với các học sinh được học tại trường dân tộc nội trú, ngoài việc được hưởng chính sách ưu tiên miễn học phí, các em còn được hưởng học bổng trích từ nguồn ngân sách của tỉnh, góp phần giảm bớt khó khăn về kinh tế để yên tâm học tập. Ngoài ra, với việc xây dựng và phát huy hiệu quả các trung tâm giáo dục cộng đồng, trung tâm giáo dục thường xuyên và hướng nghiệp dạy nghề ở các huyện vùng cao đã và đang góp phần tích cực giúp người dân trên địa bàn được tham gia học tập.

Nhiều các chị, các mẹ, nhiều cán bộ xã, cán bộ hội dù đã luống tuổi song để biết cái chữ, con số, để biết cách tính toán làm ăn đã không ngần ngại bố trí thời gian để đi học. Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010 của Trung tâm Giáo dục thường xuyên và Hướng nghiệp dạy nghề huyện Trạm Tấu vừa qua có tới 14 thí sinh ở độ tuổi trên 35. Điều đó cho thấy sự học ở vùng cao đang ngày một thuận lợi, là điều kiện để nhà nhà đi học, người người đi học, tạo nên một xã hội học tập thay cho sự thất học vốn thường thấy ở vùng cao trước đây.

Có thể nói sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước từ nhiều nguồn khác nhau đã làm bộ mặt vùng cao có nhiều thay đổi, trong đó, các điều kiện về cơ sở vật chất, cơ chế chính sách đã góp phần quan trọng nâng cao dân trí thu hẹp dần khoảng cách giữa vùng thấp với vùng cao. Bởi điều đó không thể tách rời với những chiến lược để vực dậy những địa bàn vùng cao, vùng sâu còn nhiều khó khăn. Khi trình độ dân trí được nâng cao, có con chữ, có kiến thức cùng với các nguồn lực đầu tư cho phát triển kinh tế, đồng bào vùng cao sẽ có nhiều hơn cơ hội để thoát nghèo, để xây dựng một cuộc sống văn minh, tiến bộ... Thiết nghĩ không gì khác đó chính là đích đến mà Đảng đang làm cho dân, vì dân.

Ngọc Tú